روز شنبه بخش دوم پاسخ شرکت ایران خودرو به یادداشت « چه کسی خوشحال است» راخواندید اینک بخش پایانی آن را می خوانید.

در هیچ کجای دنیا شرکت‌های خودروساز مجبور نیستند جهت سرمایه‌گذرای بلند مدت و دارایی‌های غیر جاری از تسهیلات بانکی کوتاه مدت استفاده کنند. برای نمونه در ترازنامه آخر سال ۲۰۰۶ شرکت دایملر - کرایسلر از ۵/۷۸میلیارد یورو بدهی مالی شرکت ۴۴میلیارد یورو آن (۵۶درصد) و در ترازنامه پایان سال ۲۰۰۵ این شرکت از ۸۱میلیارد یورو ۵/۴۴میلیارد یورو آن (۵۵درصد) بدهی‌های بلند مدت است. در حالی که در مورد ایران‌خودرو از ۲۳۴۵میلیارد تومان بدهی بانکی در پایان سال ۸۴ فقط مبلغ ۱۸۲میلیارد (۸درصد) آن و از ۲۵۶۳میلیارد تومان بدهی بانکی پایان سال ۸۵ فقط ۲۰۰میلیارد تومان (۸درصد) آن بلندمدت است.

شرکت ایران‌خودرو در دوران رشد سریع گذشته خود مجبور شد برای تامین منابع مالی طرح‌های عظیم و گسترده سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و تحقق رشد سریع خود از منابع مالی کوتاه‌مدت (تسهیلات بانکی و پیش فروش محصولات) استفاده نماید. ضرورت و اجبار به این رشد و گسترش سریع و عظیم شرکت ایران‌خودرو را همه ذی‌نفعان (صاحبان سهام، هیات‌مدیره و مدیران شرکت، دولت و مجلس، وزارت صنایع و سازمان بورس، مردم و...) می‌خواستند و به اشکال مختلف آن را به شرکت تحمیل و دیکته کردند. مسلم است این موضوع تبعات و نتایج منفی خاص خود را داشته و طی سال‌های گذشته مشکل نقدینگی و تامین مالی مورد نیاز شرکت را باز تولید و تشدید نموده است.

انتظار طبیعی و بر حق شرکت ایران‌خودرو این است که کارشناسان، مدیران و مسوولان دولتی و غیر دولتی و نهادها و سازمان‌های نظیر وزارت اقتصاد و دارایی، بانک مرکزی، مجلس شورای اسلامی برای این مشکل و مانع برگ رشد و توسعه بنگاه‌های اقتصادی غیر دولتی کشور یعنی محدودیت جدی و عدم کفایت منابع و تسهیلات مالی بلندمدت بانکی برای اجرای طرح‌های رشد و گسترش بنگاه‌های اقتصادی غیر دولتی، راه‌حل و گشایشی پیدا نمایند.

نکته قابل توجه دیگر این است که شرکت ایران‌خودرو دوره رشد سریع و سرمایه‌گذاری بلندمدت متنوع گسترده و نیازمند به منابع مالی و تسهیلات بانکی کلان خود را در یک دهه گذشته کم و بیش به پایان رسانده است. دوره‌ای که هم اکنون شرکت ایران‌خودرو سال‌های اولیه آن را آغاز نموده به طور عمده دوره استفاده بهتر و اقتصادی از این سرمایه‌گذاری‌های عظیم و افزایش نرخ بهره‌وری و ارتقای کیفیت بهره‌برداری از دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری شرکت است. به عبارت دیگر روند دوره آتی شرکت به طور منطقی روند کاهش نیاز به منابع مالی و تسهیلات بانکی و روند کاهش مبلغ بدهی‌های بانکی شرکت ایران‌خودرو خواهد بود.

قسمت سوم: سایر نکات

در نوشته آقای سلامی علاوه بر موارد شرح داده شده موارد و برداشت‌های دیگری نیز در خصوص شرکت ایران‌خودرو مطرح شده است. از جمله ایشان نوشته‌اند: «سهامداران شرکت ایران‌خودرو به نسبت سرمایه ۶ برابر بانک‌های اعطا کننده تسهیلات، سود تحصیل می‌کنند». «در ظاهر با این بازدهی وسوسه‌انگیز وجود صف خرید برای سهام شرکت ایران‌خودرو دور از انتظار نیست. ولی عجیب است که حتی سود ۴۰درصد سرمایه‌گذاری در این شرکت انگیزه‌ای برای فعالان بازار سرمایه ایجاد نمی‌کند. به راستی علت چیست؟ از نظر من علت می‌تواند ساختار نابه هنجار سرمایه شرکت باشد».

در این خصوص به طور خلاصه به موارد زیر اشاره می‌شود.

۱ - اینگونه مقایسه کردن بین سهم سود بردن اعطاکنندگان وام و تسهیلات مالی و صاحبان سهام شرکت چندان علمی، مرسوم و روشن‌گر نیست و فقط موجب سوء تفاهم و تولید انتظارات بی جا در اعطاکنندگان تسهیلات مالی می‌گردد.

اگر قرار است مقایسه‌ای از سهام سود کسب شده بین صاحبان سهام شرکت و اعطاکنندگان تسهیلات مالی بانکی و غیر بانکی شرکت ایران‌خودرو صورت گیرد باید اشاره شود که در سال ۸۵ و پس از تعدیل EPS شرکت، به هر سهم صاحبان سهام شرکت قرار است ۵۵ تومان سود تعلق گیرد. در مقابل اعطا کنندگان تسهیلات و منابع مالی به شرکت در سال ۸۵ جمعا ۵۰۰میلیارد تومان و به ازای هر سهم ۱۰۰ تومان سود دریافت کرده‌اند.

۲ - تفاوت نرخ و میزان سود بردن اعطا کنندگان وام و تسهیلات مالی بانک با صاحبان سهام تفاوت دو نوع سرمایه‌گذار کاملا مختلف با درجه ریسک‌پذیری کاملا متفاوت است. تفاوت بین این دو تفاوت بین سرمایه‌گذاری است که منابع مالی خود را بدون پذیرش مخاطره و با کمترین ریسک و با نرخ سود کم و بیش ثابت در اختیار دیگران قرار می‌دهد (پس‌انداز کننده در بانک) با سرمایه‌گذاری که منابع مالی و سرمایه خود را با جسارت و با پذیرش مخاطره و ریسک بسیار در بازار بورس سهام (آن هم بورس تهران) سرمایه‌گذاری می‌نماید. سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های بورس از جمله شرکت ایران‌خودرو همراه با ریسک و مخاطره است و به همین دلیل نرخ سود این سرمایه‌گذاری همچنان که می‌تواند در این و آن دوره بسیار قابل توجه و زیاد باشد در عین حال می‌تواند حتی زیان‌ده شود.

۳ - طبق ترازنامه حسابرسی نشده سال ۸۵ شرکت ایران‌خودرو ساختار سرمایه و ترکیب منابع تامین مالی شرکت عبارت است از ۱۲درصد صاحبان سهام و ۸۸درصد منابع تامین مالی بیرونی از جمله بانک‌ها.

در این خصوص توجه خوانندگان گرامی صاحبان سهام شرکت ایران‌خودرو و همه علاقه‌مندان به موضوع را به موارد زیر جلب می‌نماید.

توجه به نگرش‌های که در جامعه و بازار سرمایه در مورد ساختار سرمایه شرکت وجود دارد (نظیر نگرش آقای سلامی) و به منظور رفع برخی نگرانی‌ها و همچنین در جهت انطباق با ضوابط و معیارهای آیین‌نامه شورای بورس، مدیریت شرکت در سال‌های اخیر تغییر در ساختار سرمایه شرکت در جهت افزایش سهم و مشارکت صاحبان سهام شرکت ایران‌خودرو را در دستور کار خود داشته و دارد. امید است صاحبان سهام محترم شرکت به نظرات کسانی مثل آقای سلامی و ضرورت انطباق ساختار سرمایه‌ شرکت با ضوابط و مقررات بورس توجه لازم نمایند.

ساختار سرمایه مناسب و مطلوب برای هر شرکت تابعی است از نگرش‌ها، ارزش‌ها و راهبردهای صاحبان سهام و هیات‌مدیره شرکت فراوانی منابع مالی و هزینه‌ منابع تامین مالی و نظایر آن.

کم و بیش هیچ ساختار سرمایه و ترکیب مناسب و مطلوب از قبل تعیین شده و استاندارد و قابل تعمیم و اجرا در همه شرکت‌ها و کشورها وجود ندارد.

بدیهی است ساختار سرمایه‌ای که سهم صاحبان سهام در آن کم باشد درجه ریسک شرکت را افزایش می‌دهد. به عنوان یک اصل عمومی و کلی توصیه و تاکید صاحب نظران مدیریت نوین و مدیران و مدیریت‌های موفق شرکت‌های جهانی این است که شرکت‌ها با کمترین سرمایه‌گذاری و با استفاده هر چه بیشتر از منابع و امکانات تامین کنندگان بیرونی کسب و کار خود را راهبری و مدیریت نمایند. تاکید روزافزون بر برون تامینی (OUTSOURCING) در همین جهت است.

در پایان باید تاکید گردد که اکنون و پس از واقعه و سپری شدن یک دوره رشد سریع، گستره پرشتاب و پر سرمایه‌گذاری در شرکت ایران‌خودرو و مشخص شدن برخی نتایج حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها و تسهیلات بانکی استفاده شده و با توجه به تغییر شرایط عمومی و محیطی کسب و کار شرکت و تغییرات در داخل شرکت هر ذی‌نفع و علاقه‌مندی می‌تواند با اطلاعات و دانسته‌های امروز فعالیت‌ها و عملکرد دوره گذشته شرکت ایران‌خودرو را نقد و بررسی نموده و به نتایج و آموزه‌های خاصی برسد.

همچنان که نقد و بررسی دوره مذکور توسط مدیریت شرکت ایران‌خودرو از سال گذشته آغاز شده و در جریان است و برخی نتایج نیز حاصل گردیده که در دوره جدید فعالیت شرکت انشاءا... منشا خیر و برکت برای شرکت و صاحبان سهام آن خواهد شد.