چارچوبی مشترک برای مدیریت اختلافات با آمریکا

دنیای اقتصاد- مریم کاویانی: شست و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل شاهد سخنرانی دو مردی بود که انتظار می‌رفت در حاشیه این نشست با یک دیگر رو‌به‌رو شده و استارت اولین رویارویی تاریخی ایران و آمریکا را بزنند. گرچه حسن روحانی و باراک اوباما در حاشیه این نشست به سوی یکدیگر دست دیپلماتیک دراز نکردند، اما هرکدام به طور جداگانه و غیرمستقیم در سخنرانی‌هایشان یکدیگر را خطاب قرار داده و به شروع رابطه دو کشور اشاره کردند. حسن روحانی که قبل از ترک تهران گفته بود با اختیار تام راهی سفر به نیویورک است، به عنوان هفتمین سخنران نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل تاکید کرد: «می‌توان به چارچوبی مشترک برای مدیریت اختلافات با آمریکا رسید». او از تحریم ها و از تاثیرات ناگریز آن بر قربانیان این اقدام خشونت آمیز سخن گفت و از جهان غرب خواست به جای ائتلاف برای خشونت، ائتلاف برای صلح را در دستور کار خود قرار دهند. گرچه رییس دولت تدبیر و امید خلاف انتظارات رسانه‌ای سخن از ایده ای نو برای گشایش قفل روابط دیپلماتیک ایران با غرب به میان نیاورد، اما با این حال می‌توان سخنرانی او را ادامه سیاست تنش‌زدایی و بسط گفتمان صلح محمد خاتمی دانست. روحانی پیش از سفر گفته بود پیام صلح و نوع دوستی ایرانیان را به جهانیان خواهد رساند و در اولین سخنرانی بین‌المللی خود به وعده‌اش عمل کرد.

انتظار ما از واشنگتن شنیدن صدای واحد است

روحانی با اشاره به اینکه «سخنان امروز پرزیدنت اوباما را با دقت دنبال کردم»، گفت: ایران به دنبال تعامل سازنده بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک با دیگر کشورها است و در این چارچوب، در پی افزایش تنش با ایالات متحده آمریکا نیز نیست. در صورت عزم سیاسی رهبران آمریکا و خودداری از دنبال کردن منافع گروه‌های فشار جنگ‌طلب، می‌توان به چارچوبی برای مدیریت اختلافات رسید. در این چارچوب موضع برابر، احترام متقابل و اصول مسلم شناخته شده بین‌المللی باید مبنا باشد؛ البته در این زمینه انتظار ما از واشنگتن شنیدن صدای واحد است.

وی در ادامه افزود: جمهوری اسلامی ایران ضمن پافشاری بر اعمال حقوق خود و ضرورت احترام و همکاری بین‌المللی در اعمال این حقوق، آماده گفت‌وگوهای بدون تاخیر برای اعتمادسازی متقابل و رفع دوسویه ابهامات از طریق شفافیت کامل می‌باشد.

روحانی در سخنرانی خود از دعوت به «ائتلاف برای صلح پایدار» در سراسر جهان سخن گفت و تصریح کرد: امروز جمهوری اسلامی ایران شما و همه جامعه جهانی را به برداشتن گامی فراپیش می‌خواند؛ دعوتِ «جهان علیه خشونت و افراطی‌گری»؛ ما باید بپذیریم و بتوانیم در اینجا افقی را بگشاییم که در آن به جای جنگ، صلح، به جای خشونت، مدارا، به جای خونریزی، پیشرفت، به جای تبعیض، عدالت، به جای فقر، برخورداری و به جای استبداد، آزادی در سراسر جهان بهتر دیده شود. به گفته فردوسی، شاعر بلند آوازه ایران «بکوشید نیکی به کارآورید / چو دیدید سرما، بهار آورید.»

روحانی با بیان اینکه تحریم‌های غیرعادلانه، به عنوان جلوه دیگری از خشونت، ذاتا ضدصلح و ضدبشری هستند، افزود: برخلاف تبلیغات تحریم‌گران، دولت‌ها و نخبگان سیاسی را هدف قرار نمی‌دهند، بلکه بیش از همه، مردمان عادی را قربانی دعواهای سیاسی خود می‌کنند. میلیون‌ها عراقی را فراموش نکنیم که در اثر تحریم‌هایی که با زَروَرق‌های حقوقی در نهادهای بین‌المللی پیچیده شده بودند، آسیب دیدند، جان باختند و هنوز عده قابل توجهی از آنها در سراسر زندگی باید زجر بکشند. این تحریم‌ها خشونت‌آمیزند. هوشمند و غیر هوشمند و یکجانبه و چندجانبه ندارند. این تحریم‌ها ناقض حقوق مسلم بشری، از جمله حق صلح، حق توسعه، حق دسترسی به بهداشت، حق آموزش و فراتر از همه حق حیات می‌باشند. نتیجه تحریم‌ها، به‌رغم هرگونه لفاظی و بازی با واژه‌ها، همان آتش‌افروزی و جنگ‌طلبی و نابودی انسان‌ها است. این آتش فقط دامن قربانیان تحریم را نمی‌گیرد، بلکه به اقتصاد وزندگی مردمِ جوامع تحریم‌کننده نیز، لطمه وارد می‌کند.

ایران لنگرگاه ثبات در منطقه است

روحانی در ادامه به صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد و گفت: هدف ما در مرحله اول صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای است. من اینجا به صراحت اعلام می‌کنم که این هدف، صرف نظر از مواضع دیگر بازیگران، هدف جمهوری اسلامی ایران بوده و خواهد بود. سلاح هسته‌ای و کشتار جمعی هیچ جایگاهی در دکترین دفاعی ایران نداشته و با باورهای بنیادین مذهبی و اخلاقی ما در تعارض است. منافع ملی ما ایجاب می‌کند که هرگونه نگرانی منطقی پیرامون برنامه هسته‌ای ایران را مرتفع نماییم.

او در ادامه افزود: هدف دوم یعنی پذیرش اعمال حق غنی‌سازی و سایر حقوق هسته‌ای در خاک ایران تنها راه تامین هدف اول است. دانش هسته‌ای در ایران بومی شده و فن‌آوری هسته‌ای از جمله غنی‌سازی به مرحله تولید انبوه رسیده است. بنابراین تصور اینکه با مانع شدن از برنامه هسته‌ای ایران از طریق اعمال فشارهای غیرقانونی می‌توان صلح‌آمیز بودن چنین برنامه‌ای را تضمین کرد موهوم و به غایت غیرواقع‌بینانه است.

رییس دولت تدبیر و امید با اشاره به اینکه ایران لنگرگاه ثبات در دریای ناآرامی‌های منطقه‌ای است، گفت: در این گذر حساس در تاریخ مناسبات جهانی، عصر بازی‌ها با حاصل جمع صفر پایان یافته است، ولی هنوز معدودی از بازیگران روش‌ها و ابزارهای کهنه شده، و عمیقا ناکارآمد را به کار می‌گیرند تا برتری و سلطه پیشین خود را حفظ کنند. نظامی‌گری و استفاده از ابزارهای نظامی و خشن برای انقیاد دیگران، نمونه ناکارآمدی از تداوم کنش‌های کهنه در شرایط نوین است.

او در ادامه افزود: گفتمان‌های تبلیغاتی و بی‌اساس دین‌ستیزانه، اسلام‌هراسانه، شیعه‌هراسانه و ایران‌هراسانه به واقع تهدیدی جدی علیه ثبات جهانی و امنیت انسانی است.

روحانی با تاکید بر اینکه ایران نه فقط تهدید نیست، بلکه منادی صلحِ عادلانه و امنیت همه‌جانبه بوده است، عنوان کرد: صریحا و با قاطعیت تمام و با استناد به مدارک و شواهد متقن اعلام می‌دارم که آنهایی که دم از تهدید ایران می‌زنند، یا خود تهدید علیه صلح و امنیت بین‌المللی‌اند، یا به تهدید دامن می‌زنند.

وی در خصوص بحران سوریه در منطقه خاطر نشان کرد: ما ضمن محکوم کردن هرگونه استفاده از سلاح‌های شیمیایی، از پذیرش کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی توسط سوریه استقبال می‌کنیم و بر این باوریم که دستیابی گروه‌های افراطی و تروریست به این سلاح‌ها بزرگ‌ترین خطر فرآروی منطقه است که باید مدنظر قرار گیرد. همزمان استفاده غیرقانونی و غیرکارآمد از تهدید یا استفاده از زور، تنها به گسترش خشونت و بحران در منطقه دامن خواهد زد.

رییس‌جمهور در تشریح اعتدال نیز گفت: اعتدال به معنای حرکت خردمندانه، هوشمندانه، زمان‌مند و مکان‌مند در تلفیق آرمان‌های والا، گزینش راهبردهای اثرگذار و در نظر گرفتن واقعیت‌هاست.مردم ایران در انتخابات اخیر در حرکتی هوشمندانه به گفتمان امید و تدبیر و اعتدال رای دادند.

وی همچنین خاطر نشان کرد: ترکیب امید و تدبیر و اعتدال در سیاست خارجی به آن معناست که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای نسبت به امنیت منطقه و جهان، مسوولانه برخورد می‌کند و آمادگی همکاری چندجانبه و همه‌جانبه با سایر بازیگران مسوول در این عرصه‌ها را دارد. ما از صلح مبتنی بر دموکراسی و صندوق رای در همه جای جهان از جمله در سوریه و بحرین و دیگر کشورهای منطقه دفاع می‌کنیم.

وی در پایان گفت: به‌رغم همه مشکلات، من عمیقا به آینده امیدوارم. با همبستگی جهانی علیه خشونت و افراط، تردیدی ندارم که آینده روشن است. اعتدال، آینده جهان را درخشان خواهد کرد.