ادامه واکنش‌های جهانی به توافق هسته‌ای
واکنش مثبت، اما محتاطانه ریاض
گروه دیپلماسی- ۴۸ ساعت پس از توافق هسته‌ای ایران و ۵+۱ موسوم به توافق بزرگ، همچنان واکنش‌های جهانی به این توافق از سوی دولت‌های غربی و عربی ادامه دارد. مواضع مثبت دولت‌های غربی و همچنین برخی کشورهای عربی در این میان قابل‌توجه بوده است. در مقابل خشم رژیم صهیونیستی و همچنین برخی دولت‌های غربی چون کانادا نیز در این میان موضوعی است که با توجه به رویکرد سال‌های اخیر و فضاسازی‌های منفی آنها، چندان موضوع تعجب برانگیزی نبوده و نیست، اما در میانه این واکنش‌های مثبت و منفی، باید به موضع گیری همراه با تاخیر عربستان سعودی اشاره کرد که در بیانیه‌ای محتاطانه و البته تا حدودی مثبت اعلام کرد که اگر ایران حسن نیت خود را اثبات کند توافق تهران و ۱+۵ گامی به سوی راه‌حلی جامع خواهد بود. به گزارش خبرگزاری فارس شبکه خبری «العربیه»، گزارش داد که عربستان تاکید کرده، اگر ایران حسن نیت خود را اثبات کند می‌توان از توافق هسته‌ای تهران با ۵+۱ به عنوان گامی به سوی راهکاری جامع و فراگیر نام برد. پیش‌تر امارات، کویت، قطر، بحرین، عراق، مصر و سوریه از توافق حاصل شده میان ایران و کشورهای ۵+۱ استقبال کرده و آن را عاملی برای ثبات منطقه دانسته بودند.
هر چند تاکنون وزارت خارجه عربستان به موضع گیری رسمی نپرداخته است، اما پیش‌تر خبرگزاری‌ها و رسانه‌های غربی، با تحلیل رویکرد عربستان در قبال توافق هسته‌ای گزارش دادند که عربستان همراه با رژیم صهیونیستی از مخالفان این توافق بوده و اعلام کرده‌اند که این می‌تواند سرآغاز مسابقه تسلیحاتی در سطح منطقه خاورمیانه باشد. در این میان یکی از مقامات رسمی عربستان به نام عبدالله العسکر رییس کمیته روابط خارجی شورای مشورتی عربستان سعودی ضمن ابراز نگرانی از توافق اخیر ایران و گروه ۵+۱ اعلام کرد که من «نگران آن هستم که ایران از چیزی (در برنامه هسته‌ای خود) دست بردارد تا به چیز دیگری از قدرت‌های بزرگ در زمینه سیاست منطقه‌ای به دست بیاورد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از شبکه روسیا الیوم، عبدالله العسکر گفت: «من احساس نگرانی می‌کنم که مساحت بیشتری برای ایران در زمینه هسته‌ای فراهم شود یا اینکه دست خود را در منطقه بیشتر دراز کند.» عبدالله العسکر در ادامه مدعی شد: «دولت ایران به‌تدریج اثبات کرد که برنامه نامطلوبی در منطقه دارد و از همین روی از اکنون هیچ‌کس در منطقه نمی‌خوابد.»
وی افزود: «این نظر شخصی من است و دولت عربستان سعودی هنوز واکنش رسمی نشان نداده است.» رییس کمیته روابط خارجی شورای مشورتی عربستان در گفت‌وگو با رویترز اعلام کرد: «من معتقدم که اگر ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای گامی بردارد، عربستان نیز گام مشابه برمی‌دارد و به دنبال آن مصر، عربستان، ترکیه و امارات نیز برای رسیدن به این هدف تلاش می‌کنند؛ بنابراین یک رقابت تسلیحاتی در منطقه ایجاد می‌شود.»
او در ادامه تاکید کرد: «اگر این توافق منجر به جلوگیری ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای نشود، عربستان و دیگر کشورها برای دستیابی به آن تلاش خواهند کرد.» گفته‌های العسکر در حالی است که دولت‌های ترکیه و امارات متحده عربی با صدور بیانیه‌ای از توافق هسته‌ای به عمل آمده بین کشورهای گروه ۵+۱ و جمهوری اسلامی ایران درباره پرونده هسته‌ای تهران استقبال کرده‌اند. پیش‌تر هم ولید بن طلال شاهزاده لیبرال و میلیاردر سعودی از رویکرد غرب در توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرده بود.
در میانه تحلیل رسانه‌های غربی روایت آسوشیتدپرس تحت عنوان برنده‌ها و بازنده‌های ژنو، موضوع جالب توجهی است که درباره توافق هسته‌ای ژنو می‌تواند زوایای بهتری را از موافقان و مخالفان به تصویر بکشد. آسوشیتدپرس، برنده‌های این توافق را دیپلماسی، مشتریان آسیایی نفت، دبی و حسن روحانی می‌داند و بازنده‌ها را اسرائیل، عربستان سعودی و مصر معرفی کرده است. آسوشیتدپرس درباره رویکرد و مواضع عربستان نوشته است: «این کشور ثروتمند نفتی باید با تغییر جایگاه از مَحرَم به نقش نامانوس مخالف در منظر واشنگتن خود را وفق دهد. در مرحله اول، هنگامی که آمریکا متحد طولانی مدت خود حسنی مبارک رییس‌جمهوری اسبق مصر را در سال ۲۰۱۱ تنها گذاشت، ناخشنود شدند. سپس، زمانی که آمریکا از تصمیم خود درباره حمله نظامی به نیروهای بشار اسد رییس‌جمهوری سوریه عقب‌نشینی کرد به ضرر عربستان شد؛ زیرا شورشیان مورد حمایت تنگاتنگ ریاض و کشورهای خلیج‌فارس هستند.» حال، عربستان توافق با ایران را به عنوان برتری دادن به رقیب منطقه‌ای و کاهش نقش منطقه در تصمیمسازی آمریکا میدانند. با این وجود بعید است که عربستان خریدهای بزرگ نظامی‌اش را از صنعت دفاعی آمریکا قطع کند.
در ادامه این گمانه‌زنی‌ها عبدالباری عطوان تحلیلگر مسائل بین‌المللی در مقاله‌ای به بررسی برنده‌ها و بازنده‌های توافق هسته‌ای ایران با ۶ قدرت جهانی در ژنو پرداخته و در خصوص مواضع دولت‌های عربی می‌نویسد: «عرب‌ها و به‌ویژه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس- البته رژیم‌های عربی و نه ملت‌های عربی- بزرگ‌ترین بازنده این توافقنامه بودند، آمریکا و غرب آنها را در این روند کنار گذاشت، این در حالی بود که با بزرگنمایی در مورد خطر ایرانی‌ها برای افزایش سطح نگرانی‌های آنها و کشاندن این کشورها به اتخاذ مواضع خصمانه علیه ایران و تمامی شیعیان در منطقه، اموال آنها را در معامله‌های سلاح به ارزش ۱۳۰ میلیارد دلار غارت کرد.»
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه رای الیوم، عبدالباری عطوان در جدیدترین مقاله خود به موضوع توافق ایران با کشورهای ۵+۱ در موضوع هسته‌ای پرداخته و درباره اینکه راهبردی که دولت‌های عربی می‌توانند در مقابله با این تحولات راهبردی در موازنه قدرت در منطقه اتخاذ کنند، چه خواهد بود، می‌نویسد: «متاسفانه، باید بگوییم که هیچ راهبردی وجود ندارد؛ چون عرب‌ها در داخل کشورهای خود می‌جنگند و ارکان قدرت استراتژیک خود را تخریب می‌کنند و منطقه را وارد جنگ‌های داخلی طایفه‌ای کرده‌اند؛ آیا این دسته می‌توانند راهبردی را برای جنگ با ایران یا حتی رقابت با این کشور اتخاذ کنند، آن هم در شرایطی که هم پیمان آمریکایی، آنها را از چشم دور داشته است.»
عطوان درباره استراتژی عرب‌ها نیز می‌نویسد: «عرب‌ها نیاز دارند تا تمامی اشتباهات خود را به صورت ریشه‌ای بررسی کنند و باید واقعیت‌ها و متغیرات جدید را بازبینی کرده و طرح بلند مدتی را بری بازگرداندن قدرتمند کشورهای عربی به نقشه منطقه‌ای و بین‌المللی بررسی و ارائه کنند. برای انجام این بازبینی راهبردی باید این کشورها اعتراف کنند که ایران یک قدرت منطقه‌ای بزرگ است و بر این اساس با این کشور تعامل کنند و به گفت‌وگو بنشینند، درست مانند کاری که آمریکا و غربی‌‌ها انجام دادند.»
ارسال نظر