دعوت رسمی از ایران برای کنفرانس «ژنو 2»

استقبال لاوروف از دعوت به نشست صلح سوریه با دعوت‌نامه رسمی سازمان ملل:

ایران به کنفرانس ژنو‌2 دعوت شد

کامران کرمی

با گذشت نزدیک به ۳۵ ماه از آغاز درگیر‌ی‌ها در سوریه که از یکسو منجر به کشته و آواره شدن صدها هزار نفر از مردم سوریه شد و از سوی دیگر به تقابل‌های منطقه‌ای و بین‌المللی میان دولت‌های موافق و مخالف نظام سوریه شکل داد، موضوع برگزاری کنفرانس ژنو۲ و حضور ایران در این نشست از مدت‌ها قبل محل اختلاف نظر بود.

از یکسو، بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان ملل، اخضر ابراهیمی، نماینده سازمان ملل در سوریه، روسیه و چین از حضور ایران در این نشست حمایت کردند و در مقابل آمریکا، برخی دولت‌های مهم اروپایی، معارضان سوری و برخی دولت‌های عربی مخالف حضور ایران به‌دلیل حمایت از نظام سوریه بودند. فرسایشی شدن بحران سوریه و رشد گروه‌های تکفیری که دامنه عملکردشان به عراق و لبنان هم کشیده شده، زنگ خطر را برای قدرت‌های جهانی به صدا درآورد که باید واقعیت حضور ایران را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای ذی‌نفوذ در سوریه، در روند برگزاری کنفرانس ژنو۲ بپذیرند.

این نگاه باعث شد تا بان‌کی‌مون دبیر کل سازمان ملل متحد اعلام کند که از ایران برای شرکت در نشست ژنو۲ برای حل بحران سوریه دعوت شده‌‌ است و تهران در این کنفرانس شرکت خواهد کرد. دبیر کل سازمان ملل متحد تاکید کرده‌‌ است که در روزهای گذشته چندین بار با وزیر امور خارجه ایران صحبت کرده و ایران اعلامیه ژنو۱ را به عنوان اساس کنفرانس ژنو ٢ پذیرفته و متعهد شده «نقشی مثبت و سازنده» در سوریه ایفا کند. آمریکا در واکنش به این خبر خواستار حمایت صریح و علنی ایران از اعلامیه ژنو شده و ائتلاف ملی سوریه، گروه اصلی مخالف دولت این کشور تهدید به انصراف از مشارکت در مذاکرات در صورت شرکت ایران کرده است. دومین کنفرانس صلح سوریه موسوم به ژنو۲ قرار است از روز جمعه آینده در مونترو سوئیس میان دولت سوریه و مخالفان او که عمدتا در «ائتلاف ملی» گرد آمده‌اند، صورت گیرد. پیش از آن مذاکراتی مقدماتی در روز چهارشنبه برگزار می‌شود.

در همین حال، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، از قول حسین امیر عبداللهیان معاون عربی و آفریقایی وزیر امور خارجه نوشته است: «ایران دعوت‌نامه شرکت در نشست ژنو۲ درباره سوریه را دریافت کرده‌است.» همچنین مرضیه افخم سخنگوی وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با «ایسنا»، درباره‌ دعوت از ایران در کنفرانس ژنو۲ و در پاسخ به سخنان سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «ما همواره ضمن رد هرگونه پیش‌شرط از هر راهکار سیاسی برای حل بحران سوریه حمایت می‌کنیم و از نظر ما کنفرانس ژنو۲ می‌تواند زمینه‌های مناسب را برای برداشتن گام‌های موثر در این چارچوب، فراهم کند.» بان کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل متحد، روز یکشنبه ۲۹ دی‌ماه پس از آنچه «دو روز گفت‌وگوهای فشرده» با وزیر خارجه ایران توصیف شده، اعلام کرد که ایران به نشست صلح سوریه که این هفته در سوئیس برگزار می‌شود، دعوت شده‌است. دبیر کل سازمان ملل در شرح دعوت خود از ایران گفته‌است این تصمیم پس از آن گرفته شد که تهران خود را ملزم به ایفای نقشی مثبت و سازنده در این بحران نشان داد. بان می‌گوید: طی گفت‌وگوهایی که در روزهای گذشته با وزیر خارجه ایران داشته‌است، تهران نشست ژنو۱ را به عنوان پایه و اساسی برای کنفرانس صلح موسوم به ژنو۲ پذیرفته است.

محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران روز ۲۸ دی‌ماه در نشستی مطبوعاتی گفته‌بود ایران از اقداماتی که به راه‌حلی سیاسی در سوریه برای پایان دادن به بحران منجر شود «از جمله نشست ژنو ۱ و ۲» استقبال می‌کند. گفته‌های دبیر‌کل سازمان ملل متحد در این مورد که ایران نتایج نشست اول را پذیرفته به این معنا ا‌ست که تهران از موضوع شکل‌گیری حکومتی انتقالی به‌عنوان یکی از نتایج آن نشست نیز باخبر است. بان‌کی‌مون گفته‌است ایران در میان ۱۰ کشوری است که به تازگی به فهرست دعوت‌شدگان به این کنفرانس اضافه شده‌اند. به جز ایران برای بحرین، استرالیا، بلژیک، مکزیک، هلند، لوکزامبورگ، یونان، کره‌جنوبی و نیز واتیکان دعوت‌نامه فرستاده شده تا در کنفرانس ژنو۲ شرکت کنند. ۳۰ کشور دیگر پیش‌تر دعوت به این کنفرانس را پذیرفته بودند. دبیر کل سازمان ملل پیش‌تر بارها بر این موضوع تاکید کرده‌است که به گمان او تهران باید بخشی از گفت‌وگوهای صلح سوریه باشد و به این نشست دعوت شود.

موضع دوپهلوی آمریکا

این همه در شرایطی است که دولت آمریکا در پی دعوت دبیر‌کل سازمان ملل متحد از ایران برای شرکت در نشست صلح سوریه، موسوم به ژنو۲، بار دیگر تاکید کرد که ایران باید از نتایج نشست اول در ژنو و تشکیل یک دولت انتقالی در سوریه حمایت کند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، جن ساکی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به دعوت ایران گفت که آمریکا این دعوت را مشروط به حمایت صریح و علنی ایران از اعمال اعلامیه ژنو و از جمله استقرار هیات ناظر بر گذار سیاسی در سوریه می‌داند. « این مساله‌ای است که ایران هرگز به طوری علنی اعلام نکرده و آمریکا آن را از مدت‌ها پیش ضروری دانسته است.» براساس گفته‌های ساکی، در صورتی که ایران حمایت خود از اعلامیه ژنو را علنی نکند این دعوت باید پس گرفته شود.

استقبال لاوروف از دعوت ایران به ژنو۲

همزمان با اما و اگرهای آمریکا، وزیر امور خارجه روسیه از تصمیم بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل در دعوت از تهران برای حضور در ژنو۲ استقبال کرد. به گزارش «ایسنا»، سرگئی لاوروف روز دوشنبه در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای نروژی‌اش در مسکو گفت که سازمان ملل در این کنفرانس از بسیاری از کشورهای خارج از منطقه مثل استرالیا و کره‌جنوبی نیز دعوت کرده‌است. او افزود که نبود ایران در جلسه افتتاحیه این کنفرانس در مونترو در راستای طرح و ایده برگزاری این کنفرانس نخواهد بود. لاوروف گفت: «در بین کشورهای دعوت شده به این کنفرانس طرف‌هایی هم هستند که مستقیما از حامیان مالی مخالفان نظام سوریه بودند اما دولت سوریه با حضور در پای میز مذاکرات با این طرف‌ها موافقت کرد.

نظر فابیوس درباره دعوت ایران

لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه نیز در واکنش به دعوت ایران در نشست «ژنو۲» درباره بحران سوریه گفت: «شرکت ایران در این مذاکرات باید به منزله پذیرش دولت انتقالی در سوریه باشد.» بریتانیا و فرانسه در این باره اعلام کرده‌اند که ایران پیش از شرکت در مذاکرات «ژنو۲» باید به صراحت اعلام کند که از ساختار دولت انتقالی حمایت می‌کند.

ائتلاف مخالفان، مخالف حضور ایران

از سوی دیگر چهره‌های مخالف دولت سوریه که از اعضای ائتلاف ملی مخالفان در تبعید هستند، پس از اعلام خبر دعوت ایران برای شرکت در کنفرانس ژنو۲ مخالفت خود را با آن نشان دادند. لوی صافی، سخنگوی ائتلاف ملی سوریه در توئیتر خود نوشته است: «ائتلاف ملی سوریه اعلام می‌کند از شرکت در کنفرانس ژنو۲ انصراف خواهد داد، مگر اینکه بان‌کی‌مون دعوت خود از ایران را پس بگیرد.» معارضان سوری پیش‌تر نیز مخالفت خود را در مورد حضور ایران در نشست صلح نشان داده بودند.

تحلیلگران می‌گویند در صورتی که تهران نتیجه ژنو۱ را بپذیرد تغییر مهمی در نگاه خود ایجاد کرده‌است. البته به گفته این تحلیلگران حتی پذیرش این پیش شرط نیز به این معنی نیست که تهران با کناره گیری بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه از قدرت موافقت می‌کند. از سوی دیگر نمی‌توان انتظار داشت که این مذاکرات به نتایج بزرگی برسد و احتمالا دستاورد آن باز شدن راه ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه برای مردم سوریه خواهد بود.