تیر عربستان به سنگ خورد

محمد ایرانی * «دعوت کردن یا نکردن ایران» به نشست ژنو۲، مساله‎ای است که طی یکی، دو ماه گذشته از سوی طرف‎های درگیر در بحران سوریه به صورت گسترده‎ به آن پرداخته شد. این مساله به نقش ایران در تحولات منطقه به‌خصوص تحولات مربوط به بحران سوریه باز می‌گردد. اکنون بحث برگزاری نشست ژنو۲ اهمیت زیادی پیدا کرده و اهمیت آن حتی از بحث مربوط به ژنو یک نیز بیشتر است. در حال حاضر ظاهرا طرف‎های بین‌المللی به این نتیجه رسیده‌اند، بحران سوریه راه‌حل نظامی ندارد و باید از طریق گفت‌وگوهای سیاسی میان مخالفان و دولت بشار اسد این مساله حل و فصل شود. همچنین این بحران، فراتر از بحث داخلی و مرزهای سوریه است و همه دولت‌های تاثیرگذار در منطقه و جهان در حل آن نقش دارند. بنابراین اگر قرار است این نشست به نتیجه برسد همه دولت‎ها باید نقش تاثیرگذار داشته باشند. در این میان نقش ایران در مقایسه با برخی کشورها که در این اجلاس حضور خواهند داشت، بسیار پررنگ و اثرگذار است. به همین دلیل نیز قدرت‎های بین‌المللی و اروپایی با حضور ایران در اجلاس ژنو۲ مشکلی ندارند. تنها طرفی که با حضور ایران در این نشست مخالف بوده و هست، عربستان سعودی است. از ابتدا نیز این کشور تلاش داشت برای حضور ایران در این نشست مانع‌تراشی کند. زیرا به دنبال حضور ایران در ژنو۲، کفه تعادل به سمت محور روسیه و سوریه سنگین خواهد شد و این مساله‎ای است که عربستان از آن می‌هراسد. اما با دعوت شدن ایران به نشست ژنو۲ عربستان ناگزیر است این مساله را بپذیرد. از دیگر سو بان‌کی‌مون، دبیر کل سازمان ملل متحد، نیز در صحبت‌هایش به این مساله اشاره کرده که ایران در سوریه به دنبال ثبات و آرامش است، یعنی دقیقا خلاف آنچه طرف مقابل یعنی عربستان دنبال می‎کند. همچنین باید توجه داشت امروز وضعیت دولت بشار اسد نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است؛ زیرا هم در صحنه سیاسی و هم در میدان منازعات، سوری‌ها شرایط مطلوب‏تری در مقایسه با مخالفان دارند. پیش از این بسیاری از کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‎ای بحث کنار رفتن بشار اسد را پیش شرط قرار داده بودند اما در شرایط کنونی دیگر نمی‌توانند دولت اسد را انکار کنند. اکنون نه تنها این پیش‌شرط مطرح نیست بلکه حضور سوریه در مذاکرات به عنوان یک شرط تشکیل ژنو۲ بیان شده‌ است. در نهایت باید توجه داشت، برخلاف برخی صحبت‎هایی که بیان می‎شود، مهم‌ترین مساله‎ای که در توافق ژنو یک عنوان شد بحث تشکیل دولت انتقالی در سوریه با حضور همه گروه‌ها بود. آن زمان روسیه بسیار ایستادگی کرد تا بندی در این توافق‌نامه مبنی بر حضور نداشتن اسد در دولت آینده، نگنجانند. جمهوری اسلامی ایران نیز تاکنون با مصوبات ژنو یک مخالفت نکرده بلکه آن را تایید نکرده ‌است. آنها نیز نمی‌توانند ایران را مجبور کنند مصوبات اجلاسی که در آن حضور نداشته بپذیرد. همچنان‌که دولت سوریه نیز آن مصوبات را نپذیرفته و اکنون در نشست شرکت خواهد کرد. این نشست قرار است درباره ارزیابی مسائلی چون ناامنی و بحث تروریست‌ها برگزار شود.

* سفیر سابق ایران در اردن