عربستان احساس شکست می‌کند

داود هرمیداس باوند * در رابطه با شرکت ایران در نشست ژنو ۲، ذکر چند نکته ضروری است؛ نخست اینکه در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل یعنی قطعنامه ۱۸۲۱ تاکید شده همه دولت‎هایی که به نحوی در مساله سوریه دخیل بودند باید در کنفرانس ژنو ۲ حضور داشته باشند. فراتر از آن دبیر کل سازمان ملل متحد و اخضر ابراهیمی، بارها اعلام کرده بودند که حضور ایران در نشست ژنو ۲ ضروری است. البته جان کری، وزیر خارجه آمریکا، نظرش بر این است که ایران برای شرکت در این اجلاس باید تصمیمات ژنو ۱ را که ناظر بر برکناری بشار اسد است، بپذیرد. اکنون نیز کری مجددا تاکید کرده که ایران باید موضعش را مشخص کند. در حال حاضر در رابطه با بحران سوریه، گروه‎های منطقه‎ای و فرامنطقه‌ای خواهان در پیش گرفتن یک راه حل سیاسی هستند و ایران نیز علاوه بر این، خواهان این است که آینده سوریه به وسیله خود مردم تعیین شود. این در شرایطی است که مخالفان بشار اسد با تاکید و تحریک عربستان، اعلام کرده‎اند که در صورت حضور ایران در ژنو ۲، آنها دیگر شرکت نخواهند کرد. حال باید دید آیا در این زمان کوتاه، بانیان برگزاری این نشست، به این تهدید مخالفان توجهی خواهند کرد یا خیر. در هر صورت حضور ایران در این نشست ضروری است. با وجودی که عربستان خیلی تلاش کرد که راه حل نظامی برای سوریه رقم بزند اما در نهایت اغلب قدرت‎های منطقه‌ای و فرامنطقه‎ای به این نتیجه رسیدند که راه حل بحران سوریه، دیپلماتیک و سیاسی است. همچنان‌که وقتی سوریه اعلام کرد آماده است تاسیسات شیمیایی‎اش را از بین ببرد با استقبال ناظران مواجه شد و آمریکا نیز پذیرفت که راه حل سوریه، دیپلماتیک است. در این میان عربستان با این رویکرد مخالفت کرد، زیرا این مساله را به نفع ایران و روسیه تلقی می‎کرد؛ درواقع عربستان احساس می‎کند بازنده شده است. اکنون بحران سوریه دیگر فراتر از یک بحران داخلی است و تاکنون ۱۳۰ هزار نفر تلفات، ۴ میلیون پناهنده و سرگردان و ویرانی‌های بسیاری داشته است. همچنین مساله سوریه تبدیل به یک رقابت منطقه‌ای برای احراز جایگاه مطلوب میان ایران، مصر و عربستان شده است. در این میان مصر، درگیر مسائل داخلی خودش است و می‎ماند ایران و عربستان. از ابتدا نیز عربستان به همراه ترکیه و اردن به دنبال راه حل دیپلماتیک برای بحران سوریه نبودند. آنها در پی استراتژی سخت افزاری و عملیات نظامی در سوریه بودند. حتی وقتی آمریکا اعلام کرد، سوریه از خط قرمز عبور کرده و بحث حمله نظامی مطرح شد، این کشورها استقبال کردند. اما سپس آمریکا نیز به پیروی از بریتانیا این تصمیم را به کنگره واگذار و در نهایت از آن صرف‎نظر کرد. در نهایت با توجه به وضعیت فعلی سوریه باید شرکت‌کنندگان در این نشست طوری آن را مدیریت کنند که احساس تحمیل شکست به دولت سوریه منتقل نشود. در واقع باید با حفظ حیثیت دولت بشار اسد، از این بحران عبور کرد. حال چقدر در تحقق این امر موفق خواهند شد به نحوه برگزاری این نشست و نتایج آن بستگی دارد.

*استاد دانشگاه و متخصص مسائل بین‎الملل