بریتانیا پل بهبود روابط ایران با اروپا و آمریکا

دکتر سعید خالوزاده استاد دانشگاه دیدار حسن روحانی و دیوید کامرون، رئیس‌جمهور ایران و نخست‌وزیر بریتانیا، با توجه به نقش و جایگاه هر دو کشور در مناطق خودشان اهمیت بالایی دارد. نقش ایران در منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس و نقش بریتانیا در قاره و اتحادیه اروپا و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی -ناتو- بسیار پررنگ است. بنابراین نقش این دو کشور اهمیت دیدار روحانی و کامرون را بیش از پیش توجیه و تبیین می‌کند.از دیگر سو، این دیدار می‎تواند نقطه عطفی در روند روابط دو کشور باشد. به‌خصوص که پیشینه تاریخی روابط تهران-لندن همواره با شک و تردید و فراز ونشیب همراه بوده است. بریتانیا در افکار عمومی ایران سابقه خوبی ندارد و به دلیل مسائل گذشته، همواره از سوی مردم و مسوولان ایرانی با احتیاط به آن نگاه می‎شده است. از طرف دیگر این کشور یکی از ۵ عضو دائم شورای امنیت، دارای قدرت هسته‌ای و یک کشور پرنفوذ در مثلث قدرت اتحادیه اروپا است، در عین حال در ناتو نیز جایگاه برجسته‌ای دارد. جمهوری اسلامی ایران نیز به هر حال به‌عنوان یکی از قدرتمندترین، باثبات‌ترین و مهم‌ترین کشورهای منطقه مطرح و برای کشورهای اروپایی از جایگاه برجسته‎ای برخوردار است. پس از تحولات عراق و پیشرفت نیروهای داعش، نخست‌وزیر بریتانیا خواستار رایزنی با ایران به‌عنوان یکی از کشورهای قدرتمند منطقه‎ای شد که این درخواست از جانب سایر کشورهای اروپایی مانند فرانسه نیز مورد تاکید قرار گرفت. همچنین پیش‌تر، این درخواست همکاری، از طرف وزرای خارجه اتحادیه اروپا نیز مطرح شده بود. از دیگر سو، بریتانیا چه در سال‌های گذشته و در چهارچوب تروئیکای اروپایی و چه درحال حاضر در چارچوب گروه ۱+۵ در مذکرات هسته‎ای حضور دارد و از نقش مهمی برخوردار است. جدا از این باتوجه به نزدیکی روابط بریتانیا و آمریکا و تعاملات گسترده فراآتلانتیک بین لندن و واشنگتن، این کشور می‎تواند نقش مهمی در این چارچوب داشته باشد؛ یعنی می‎تواند زمینه‌ساز بهبود روابط ایران و آمریکا شود. باید مدنظر داشت که بریتانیا در پرونده هسته‎ای ایران جایگاه مهمی دارد؛ حتی پیش‌تر که ایران با سه کشور اروپایی مذاکره می‌کرد، لندن نقش واسطه بین اروپا و آمریکا داشت. درواقع بعد از جنگ جهانی دوم، همواره روابط ویژه و استراتژیک بین لندن و واشنگتن وجود داشته است که امروز نیز به اشکال مختلف دیده می‎شود. از دیگر سو، روابط دوجانبه بریتانیا و ایران طی سال‎های اخیر با فرازونشیب‌های بسیاری همراه بود تا جایی که سفارتخانه‌های دو کشور تعطیل شد اما چند ماه پیش طرفین توافق کردند کارداران غیرمقیم‎شان را تعیین کنند تا مقدمه‌ای باشد برای عادی‌سازی و بهبود روابط دیپلماتیک دو طرف. با توجه به نقش مهمی که بریتانیا در اتحادیه اروپا دارد، اکنون بهبود مناسبات بریتانیا با ایران در روابط دیگر کشورهای اروپایی با تهران نیز اثرگذار خواهد بود؛ درواقع لندن می‌تواند نقش مثبت یا منفی در روابط ایران با کشورهای اروپایی ایجاد کند که به نظر می‌رسد اکنون چشم‌انداز مثبتی حاکم باشد.