دو سال پس از تعطیلی سفارت اتاوا در تهران به بهانه خطر امنیتی، اعلام شد
زلزله؛ عامل تعطیلی سفارت کانادا
گروه دیپلماسی: با گذشت بیش از دو سال از بسته شدن سفارت کانادا در تهران به بهانه وجود «خطر امنیتی جدی» برای کارکنان سفارت مذکور، شبکه تلویزیون ملی کانادا روز یکشنبه محتوای گزارش دیپلمات‌های کانادایی در تهران به مقامهای ارشد وزارت خارجه کانادا در ۲۳ و ۲۴ بهمن سال ۱۳۹۰ را منتشر کرده که نشان می‌دهد بر خلاف گفته وزیر خارجه کانادا هنگام بسته شدن سفارت این کشور در تهران از دید آنها تهدید امنیتی ملموسی علیه دیپلمات‌ها و سفارتخانهشان وجود نداشته است. درواقع براساس آنچه دیپلمات‌های کانادا ۹ ماه قبل از بسته شدن سفارت به مقامهای وزارت خارجه گزارش کرده بودند، مهم‌ترین خطر برای سفارت کانادا نه «احتمال حمله تندروها» بلکه «زلزله» بوده است. این گزارش نشان می‌دهد برخلاف گفته‌های وزیر امور خارجه کانادا هنگام تعطیل شدن سفارت این کشور در تهران تهدیدات امنیتی ملموسی علیه مقامات کانادایی در این سفارتخانه وجود نداشته است و تنها خطر موجود در آن زمان احتمال وقوع زلزله بوده است.
همزمان با بسته شدن سفارت کانادا در تهران، سفارت ایران در اتاوا نیز بسته شد. جان بیرد وزیر امور خارجه کانادا پس از اعلام بسته شدن سفارتخانه کشورش در تهران در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فارسی دلیل این تصمیم را نگرانی در مورد امنیت دیپلمات‌های کانادایی اعلام کرده بود. دولت کانادا پیش از بستن کامل سفارت بخش ویزای آن را در بهار سال ۱۳۹۱ تعطیل و علت آن را کم کردن از هزینهها عنوان کرد.
همچنین گزارش دیپلمات‌های کانادایی همزمان شده بود با مساله حمله جمعی از دانشجویان به سفارت بریتانیا در تهران و سپس بسته شدن این سفارت. حملهای که با واکنش و محکوم کردن برخی کشورهای غربی از جمله کانادا مواجه شد.
از این رو در آن زمان، علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در واکنش به اقدام کانادا گفت که تصمیمات کانادا را فرماندار کل بریتانیاییاش می‌گیرد. بروجردی تاکید کرد: «با توجه به اینکه کانادا کشوری است که تحت نظر بریتانیا و فرماندار انتصابی از سوی ملکه این کشور قرار دارد و تمام تصمیم‌گیری‌های مهم از سوی فرماندار این کشور و با هماهنگی ملکه صورت می‌گیرد، طبیعی است که این کشور در واکنش به بسته شدن سفارت لندن در تهران دل خوشی از ایران نداشته باشد.» همچنین او برگزاری موفق شانزدهمین نشست جنبش غیرمتعهدها در تهران را نیز از عوامل این کار دانست.
رامین مهمان‌پرست سخنگوی وقت وزارت خارجه نیز این اقدام را واکنش به «شکست مفتضحانه» آمریکا، بریتانیا و کانادا از ایران در نشست عدم تعهد دانست و گفت آنها می‌خواهند این برگ زرین را با اقدام خود کمرنگ کنند.
شبکه تلویزیونی سی‌بی‌سی گزارش داد که بخش‌های زیادی از متن ۸ صفحهای این گزارش نیز حذف شده است، اما سطور باقیمانده قسمتهایی از جزئیات دیدار دیپلمات‌های ارشد کانادا و ایران در پی حمله به سفارت بریتانیا و ابراز نگرانی طرف کانادایی از تکرار این واقعه و اظهار تاسف طرف ایرانی و اطمینان‌دهی محکم برای پیشگیری از هرگونه تهدید علیه سفارت کانادا را ثبت کرده است.
به گزارش «ایرنا»، براساس مدرک منتشر‌شده در این دیدار، رضا زبیب دستیار معاون اروپا و آمریکا و جهانبخش مظفری مدیرکل وقت تشریفات (سفیر کنونی ایران در ایتالیا) حضور داشته‌اند. دیپلمات کانادایی برخورد طرف ایرانی را محترمانه و گرم توصیف کرده و نوشته هر دو مقام ایرانی ضمن ابراز تاسف از حادثه حمله به سفارت بریتانیا به دیپلمات‌های کانادایی اطمینان دادهاند که آن واقعه تحت هیچ شرایطی تکرار نخواهد شد. دیپلمات‌های ایرانی همچنین گفتهاند در پی حمله به سفارت بریتانیا تدابیر گسترده‌تر امنیتی برای محافظت از سفارتخانه‌ها در تهران اندیشیده شده است. دیپلمات کانادایی در تایید این ادعای طرف ایرانی می‌نویسد در پی پخش شایعه‌ای مبنی بر احتمال برگزاری تظاهرات در برابر سفارت آلمان نیروهای امنیتی بلافاصله بیش از ۲۰۰ سرباز ضدشورش و کاملا مسلح را جلوی آن سفارتخانه مستقر کردند. تناقض‌یافته‌های این گزارش با تاکید وزیرخارجه کانادا در آن سال که نگرانی از امنیت دیپلمات‌ها را علت اصلی بستن سفارت خوانده بود سخنگوی این وزارتخانه را به واکنش واداشت. این سخنگو در مورد اینکه چرا ۹ ماه پس ازحمله به سفارت بریتانیا و با وجود ابراز عدم نگرانی جدی از سوی دیپلمات کانادایی در تهران، سفارت کانادا بسته شد، پاسخ مستقیم نداد. او در پاسخ به اینکه «ما ایران را پس از بستن سفارت رسما به لیست کشورهای حامی تروریسم اضافه کردیم و با توجه به مجموع شرایط به حضور امن دیپلماتیک در تهران اطمینان نداشتیم» بسنده کرد. تصمیم دولت محافظه‌کار کانادا در شهریور سال ۱۳۹۱ در تعلیق روابط با ایران تنها مورد استقبال رژیم صهیونیستی قرار گرفت، ولی با انتقادهایی به‌ویژه از سوی تعدادی از دیپلمات‌های کانادایی از جمله چند سفیر سابق کانادا در ایران روبه‌رو شد. در پی انتشار این مدرک «دان لیورمور» رئیس سابق اداره امنیت و اطلاعات دیپلمات‌ها در وزارت‌خارجه کانادا گفت متن این گزارش دیپلمات کانادایی نشان می‌دهد که هیچ تهدید جدی وجود نداشت: «ما باید حضورمان را در تهران حفظ می‌کردیم. اما برای دولت محافظه‌کار کانادا برخورد با ایران بیشتر کاربرد شعاری دارد و درک‌شان از شرایط ایران از واقعیت فاصله دارد.»
پیشینه روابط تهران-اتاوا
ایران و کانادا در بیشتر سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی روابط سردی داشته‌اند و با وجودی که در برخی مقاطع دو کشور تلاشهایی برای بهبود روابط انجام دادند، اما همواره بعضی مسائل، روابط تهران-اتاوا را تحت‌الشعاع قرار داده است. شاید مهم‌ترین مسائلی که زمینه اختلافات هرچه بیشتر دو کشور را فراهم آورد ابتدا مرگ یک خبرنگار ایرانی-کانادایی در تهران و دیگری نیز فرار محمودرضا خاوری، مدیر عامل سابق بانک ملی ایران و یکی از متهمان اختلاس سه هزار میلیاردی به کانادا بود. مهرماه سال ۱۳۹۰ بود که محمودرضا خاوری مدیرعامل فراری بانک ملی ایران، یکی از مفسدان اقتصادی در جریان پرونده فساد ۳هزار میلیاردی و شریک جرم اصلی امیرمنصور آریا به عنوان متهم ردیف اول این پرونده به کانادا گریخت. خاوری با داشتن تابعیت دو‌گانه و با وجود بازنشستگی با اصرار دولت احمدی‌نژاد برای به‌کارگیری مجدد وی، به ریاست‌بانک ملی برگزیده شد و پس از اختلاس بزرگ ۳هزار میلیاردی نیز به کانادا گریخت و تاکنون هیچ توضیحی در مورد فساد ۳ هزار میلیاردی از سوی وی به مراجع قضایی ارائه نشده است.
این در شرایطی است که دولت کانادا همکاری‌های لازم را با ایران برای بازگرداندن خاوری، انجام نداد. همچنین اردیبهشت ماه سال جاری پلیس ایران اعلام کرد که اینترپل کانادا برای استرداد خاوری قول پیگیری داده است، اما تاامروز شاهد برداشته شدن هیچ گام مثبتی در این رابطه نبوده‌ایم. از دیگر سو، گرچه پس از دوم خرداد ۷۶ و روی کار آمدن دولت اصلاح‌طلب محمد خاتمی روابط ایران با کشورهای غربی بهبود یافت، مرگ یک خبرنگار ایرانی - کانادایی موجب آغاز تنش در روابط دو کشور شد. در آن زمان، کانادا در آنچه اعتراض به نحوه رسیدگی دستگاه قضایی ایران به پرونده زهرا کاظمی خواند، سفیر خود را از تهران فراخواند و پس از گذشت چهار ماه مجددا سفیر دیگری را به تهران اعزام کرد. همچنین پس از پایان کار دولت اصلاحات و روی کار آمدن دولتهای نهم و دهم به ریاست محمود احمدی‌نژاد در تهران، روابط ایران با کانادا همچون روابط ایران با اغلب کشورهای غربی رو به سردی و تیرگی گرایید. پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر در ایران و روی کار آمدن دولت حسن روحانی گرچه این مساله با واکنش مثبت اغلب کشورهای غربی مواجه شد، اما وزیر خارجه کانادا مدعی شد انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و نتیجه آن بی‌معنی بوده است. این اظهارات در حالی مطرح شد که جان کری، وزیر خارجه آمریکا، از احترام به انتخاب مردم ایران صحبت کرده و به آنها برای حضور در این فرآیند سیاسی تبریک گفته بود. بنابراین در شرایطی که پس از انتخابات ایران، اغلب کشورهای غربی از انتخاب روحانی به‌عنوان فرصتی برای مذاکره مجدد ایران و غرب و همچنین کاهش تنش موجود بر سر مساله هسته‌ای یاد کرده بودند، این سخنان وزیر خارجه کانادا با انتقادات بسیاری مواجه شد و در نهایت جان بیرد، مجبور به عقب‌نشینی از موضع قبلی خود شد و انتخاب رئیس‌جمهور جدید را به مردم ایران تبریک گفت. در عین حال، دولت کانادا همواره در رابطه با پرونده هسته‌ای ایران و وضعیت حقوق بشر در کشور، مواضعی کاملا مغرضانه داشته و تلاشش بر این بوده با ادعاهای واهی، سنگ بر سر راه مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ۶ قدرت جهانی بیندازد.
بهانه‌های غیرمنطقی
همزمان حسن قشقاوی، معاون کنسولی، مجلس و امور ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه درباره تعطیلی سفارت کانادا در تهران و برخی مباحث مطرح شده در خصوص علت این تعطیلی گفت: «از سال ۱۳۹۱ بخش ویزای سفارت کانادا تعطیل و بعدا منجر به تعطیلی کامل سفارت شد که همان زمان وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که بهانه مطرح شده برای تعطیلی بخش صدور ویزا و بعد از آن تعطیلی سفارت، بهانه‌ای غیر واقعی است و دولت کانادا در این اقدام برخورد صادقانه‌ای با افکار عمومی کانادا و جهان نداشته است.» او با بیان اینکه بعدها بهانه کانادایی‌ها برای تعطیلی سفارتخانه این کشور در تهران به بهانه‌های امنیتی تغییر یافت، گفت: «بعدها دولت کانادا موضوع عدم امنیت ماموران دیپلماتیک خود را مطرح کرد و اخیرا نیز موضوعی تحت عنوان وقوع احتمالی زلزله عنوان شده است.»
قشقاوی ادامه داد: «دیپلمات‌های خارجی مقیم تهران همه بر این نکته اذعان دارند که تهران جزو امن‌ترین پایتخت‌‌ها حداقل در سطح منطقه است و هیچ یک از دیپلمات‌های خارجی هیچ مشکل امنیتی در تهران ندارند و از سوی دیگر موضوع بلایای طبیعی همه دست خدا است و هیچ‌کس قدرت پیش‌بینی وقوع این حوادث را ندارد و طرح این‌گونه موضوعات از سوی کانادایی‌ها برخوردی غیرصادقانه با افکار عمومی است.» این مقام ایرانی، در خصوص طرح بهانه‌های سیاسی از سوی دولت کانادا مبنی بر اینکه مواضع ایران در خاورمیانه و همچنین در بحث هسته‌ای باعث تعطیلی این سفارتخانه شده نیز تاکید کرد: «این موارد اختلافی اکنون بین ایران و بسیاری از کشورهای غربی حل نشده و ما با این کشورها در تعامل دیپلماتیک هستیم و سفارتخانه‌های دو طرف باز است.» قشقاوی افزود: «چه کاهش هزینه، چه بحث عدم امنیت و چه اختلافات سیاسی هر سه بهانه‌های غیرصادقانه‌ای بود که دولت محافظه‌کار کانادا مطرح و با افکار عمومی کانادا و سطح جهان با صداقت برخورد نکرد و حتی احزاب اپوزیسیون در کانادا و رسانه‌های منصف و فعالان دفاع از حقوق مهاجران و حقوق بشر بارها این‌گونه مواضع غیرمنطقی را مورد نقد قرار داده و از دولت محافظه‌کار حاکم انتقاد کردند.»
ارسال نظر