نقش کمرنگ روسیه در مذاکرات هسته‌ای

علی خرم مشاور وزیر امور خارجه سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه و نماینده این کشور در گروه ۱+۵ در آستانه دور جدید مذاکرات جامع هسته‌ای در شهر ژنو و به منظور گفت‌وگو و رایزنی‌های دوجانبه هسته‌ای شب گذشته وارد تهران شد و علاوه بر دیدار و گفت‌وگو با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، با سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی معاونان ظریف و اعضای ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به رایزنی پرداخت. به طور معمول سفر مقامات خارجی صرفا برای یک هدف خاص و دستور کار خاص نیست و موضوعات مختلفی در کنار آن مورد بحث قرار می‌گیرد. بنابراین علاوه بر موضوع هسته‌ای، روابط دوجانبه و برخی موضوعات منطقه‌ای هم مورد بحث قرار می‌گیرد. همچنین باید گفت که سرگئی ریابکوف علاوه بر نمایندگی روسیه در مذاکرات هسته‌ای، در مسائل بین‌المللی و خلع سلاح نیز دارای تخصص است. در مورد انتقال بخشی از ذخایر اورانیوم ایران به روسیه که ظرف هفته گذشته از سوی رسانه‌های غربی مطرح شد، باید گفت که این مساله برای روس‌ها منافع زیادی دارد و همچنین غربی‌ها نیز از اینکه مساله ظرفیت اورانیوم ایران حل شود، خوشحال هستند. اما ایران این طرح را نپذیرفته و اجرایی نکرده است، چون اساسا این موضوع به نفع ایران نیست. بنابراین شاهد هستیم که هرازگاهی این موضوع از سوی روسیه مطرح می‌شود که مثلا مذاکرات ۹۵ درصد حل شده و تنها ۵ درصد باقی مانده است، در عمل این یک نوع سیاست روس‌ها برای پاک کردن صورت مساله است، در حالی که همچنان خیلی از موضوعات بلاتکلیف است، موضوع لغو تحریم‌ها و جدول زمانی آن، سطح غنی‌سازی و تعداد ماشین‌های غنی‌سازی مسائل اختلافی است که موضوع باقیمانده مذاکرات است.

موضوع دیگری که هفته‌های گذشته از سوی روسیه مطرح شد به بیانیه رسمی وزارت خارجه این کشور بر می‌گردد که در آن بیانیه اعلام کرده بود که اگر تحریم‌ها علیه روسیه افزایش پیدا کند، روسیه در موضوع هسته‌ای ایران و بحران سوریه در مقابل آمریکا ایستادگی خواهد کرد. حال این چه معنی‌ای می‌تواند داشته باشد، به این موضوع بر می‌گردد که تا جایی که ممکن است غرب را بر سر مساله هسته‌ای ایران تحت فشار قرار دهد و این موضوع را به انحای مختلف به رخ آمریکا بکشاند. اما واقعیت این است که نقش روسیه در پرونده هسته‌ای پررنگ نیست و در واقع طرف اصلی آمریکا است. در قضیه شورای امنیت، قطعنامه‌های تحریمی کنگره و خزانه‌داری آمریکا و تحریم‌های اتحادیه اروپا می‌بینیم که نقش روسیه کمرنگ است و اساسا نقش آمریکا بسیار پررنگ است. بنابراین اینکه روسیه بتواند بر قطعنامه‌های شورای امنیت اثرگذار باشد، پاسخ منفی است. تنها نقشی که روس‌ها می‌توانند بازی کنند دور زدن تحریم‌های ایران به شکل تهاتر کالا به کالا است. اما حتی این موضوع هم برای ایران صرف ندارد که به فکر این باشد که تحریم‌ها را از این کانال دور بزند و نباید ریسک چنین موضوعی را بپذیرد.