توافق 1+5 در مورد نحوه احیای احتمالی تحریم‌ها علیه ایران

گروه دیپلماسی: با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل ۳۰ ژوئن (۱۰ تیر) رسیدن به توافق جامع، حساسیت گفت وگوهای هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ هم دوچندان شده است، اگر چه همچنان موضوع لغو و برگشت‌پذیری تحریم‌ها و پذیرش پروتکل الحاقی از اختلافات جدی طرفین در روند گفت‌وگوها به شمار می‌رود، اما وزیر امور خارجه آمریکا روز گذشته پس از دیدار ۶ ساعته با همتای ایرانی خود در ژنو سوئیس گفت که مذاکرات بسیار خوب و مثبت بود. همزمان خبرگزاری رویترز نیز به نقل از مقامات غربی خبر داد که گروه ۱+۵ درباره شیوه بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در صورت نقض توافق جامع هسته‌ای از سوی ایران به توافق رسیده‌اند. تا پیش از این خبر، گفته می‌شد که روسیه و چین با این ساز وکار مخالف هستند، اما یک مقام غربی به رویترز گفته است که دو کشور با این مکانیسم موافقت کرده‌اند و اینک باید ایران با آن موافقت کند. موضوعی که به‌نظر می‌رسد در بحبوحه بحث بر سر بازدید از مراکز غیرهسته‌ای ایران، می‌تواند به‌عنوان یک مانع در مسیر توافق احتمالی عمل کند، چرا که از دید مقامات ایران، برگشت‌پذیر بودن تحریم‌های شورای امنیت در واقع همان حفظ ساختار تحریم است. به گفته مقامات غربی، براساس این توافق هرگونه نقض احتمالی مفاد توافق نهایی توسط ایران توسط یک گروه حل اختلاف که احتمالا شامل اعضای گروه ۱+۵ و ایران می‌شود، پیگیری و ارزیابی خواهد شد. براساس این گزارش، مانند تفاهم لوزان، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مسوول راستی‌آزمایی عمل کردن ایران به تعهداتش خواهد بود. به گزارش «ایسنا»، خبرگزاری رویترز به نقل از مقامات غربی مدعی شد که گروه ۱+۵ بر سر چگونگی بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل در صورتی که ایران متن توافق هسته‌ای احتمالی را نقض کند، توافق کرده‌اند که به گفته این مقامات یکی از موانع اصلی برای حصول این توافق تا ضرب‌الاجل ۳۰ ژوئن را برداشته‌اند. توافق جدید گروه ۱+۵ برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل آنها را به دستیابی به یک توافق با ایران نزدیک‌تر کرده است. هرچند دیگر اختلافات شامل درخواست این کشورها برای دسترسی سازمان ملل به سایت‌های نظامی ایران هنوز به قوت خود باقی است. با این حال، قدرت‌های غربی اصرار دارند که سازوکار بازگشت تحریم‌های سازمان ملل در صورت نقض توافق از سوی ایران نیازی به تصویب دوباره در شورای امنیت سازمان ملل نداشته باشد و بازگشت این تحریم‌ها به‌صورت خودکار و بر اساس شروطی باشد که در قطعنامه احتمالی شورای امنیت سازمان ملل در صورت توافق نهایی ایران و ۱+۵ تصویب خواهد شد. یک دیپلمات ارشد ایرانی که نام او ذکر نشده به رویترز گفته‌ است که ایران هم‌اینک چندین گزینه را درخصوص مساله بازگشت احتمالی تحریم‌های شورای امنیت علیه تهران در دست بررسی دارد.

مذاکرات بسیار خوب و مثبت بود

همزمان، جان کری وزیر امورخارجه آمریکا در پاسخ به پرسش خبرنگاران غربی در ژنو، درخصوص مذاکرات با همتای ایرانی اش گفت: «این مذاکرات بسیار خوب و مثبت بود.» این ارزیابی در شرایطی است که عضو ارشد هیات مذاکره‌کننده ایران، پس از این دیدار گفته است که اختلافات همچنان باقی است. به گزارش «ایرنا»، سید عباس عراقچی شنبه‌شب پس از پایان مذاکرات ژنو به ریاست ظریف و کری گفت: «در این نشست در حضور وزرای خارجه ایران و آمریکا یک بار دیگر به‌طور کامل همه موضوعات مرور شد، با این شرایط همچنان اختلافات و تفاوت‌ها باقی است.

عراقچی افزود: «قرار شد دور بعدی مذاکرات پنج‌شنبه این هفته با حضور معاونان و کارشناسان ۱+۵ با ایران در وین ادامه یابد.» پیشتر یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا روز شنبه در ژنو گفته بود که در مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ طی هفته‌های اخیر در وین برای تدوین پیش نویس توافق سیاسی و همچنین سه ضمیمه فنی، پیشرفت اساسی به‌دست آمده است. این دیپلمات آمریکایی در جمع خبرنگاران با تاکید بر مناسب بودن روند جاری گفت‌وگو‌ها برای رسیدن به توافق تا ۳۰ ژوئن یادآور شد که برنامه کاری جان کری وزیر خارجه آمریکا در ماه ژوئن (خرداد/ تیر) به منظور تمرکز بیشتر او بر موضوع مذاکرات هسته‌ای، تنظیم شده است. او تاکید کرد: «بسیاری از تصمیم‌های باقیمانده سیاسی است، به همین دلیل کری باید بیشتر در مذاکرات حضور داشته باشد و ممکن است از این پس،نشست‌های بیشتری در وین برگزار شود.»

اختلافات هم فنی و هم سیاسی است

وزیر امور خارجه ایران نیز روز یکشنبه با اشاره به اینکه همچنان «نکات اختلافی متعددی» بین ایران و گروه ۱+۵ وجود دارد گفت که این اختلافات «هم فنی و هم سیاسی» است. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، محمد جواد ظریف موضوعات مورد اختلاف را همان موضوعاتی خواند که «در بحث‌های عمومی مطرح است.» ظریف گفت که قرار شده «راهکارهای دیگری» برای «حل و فصل» این موضوعات بررسی شود.

اجازه بازجویی از دانشمندان هسته‌ای را نمی‌دهیم

در تحول دیگر، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه ایران به ادامه مذاکرات مصمم است، گفت: «ایران در زمینه مذاکرات هسته‌ای زیر هیچ تحمیلی نخواهد رفت و اجازه بازجویی از دانشمندان هسته‌ای را نمی‌پذیرد.» به گزارش «خبرگزاری فارس»، علی‌اکبر ولایتی عصر دیروز در دیدار با هیات فرهنگی اجتماعی اردنی که در مرکز تحقیقات استراتژیک برگزار شد، در پاسخ به سوال یکی از اعضای هیأت اردنی مبنی بر اینکه موضع ایران در مذاکرات هسته‌ای با توجه به فشارهایی که به ایران در زمینه حمایت‌های منطقه‌ای می‌شود، چیست؟ گفت: «جمهوری اسلامی ایران به ادامه مذاکرات مصمم است و امید بسیار دارد که به نتایج مثبت و مطلوبی منتهی شود.» او افزود: «ما زیر بار هیچ تحمیلی نخواهیم رفت. ایران زیر بار بازدید مراکز نظامی نمی‌رود و بازجویی و بازپرسی از دانشمندان هسته‌ای را نمی‌پذیرد که امیدواریم تا تاریخ تعیین شده به نتیجه برسند.» ولایتی ادامه داد: «اما اگر آمریکایی‌ها بخواهند دبه دربیاورند و طرح‌ها و درخواست‌های جدیدی را مطرح کنند، نمی‌دانیم نتیجه چه می‌شود، چرا که همیشه شاهد خواسته‌های جدید و زیاده‌خواهانه آمریکا هستیم.»

زیاده‌خواهی رژیم صهیونیستی

از سوی دیگر، یووال اشتاینیتز، یکی از وزیران کابینه نتانیاهو که «مامور پیگیری پرونده هسته‌ای ایران» است، روز شنبه، گفت که خودداری ایران از دادن اجازه بازرسی از «اماکن نظامی مشکوک» این کشور، بند نظارت در پروتکل الحاقی را «بی‌ارزش» می‌کند. به گفته اشتاینیتز، وزیر امور راهبردی اسرائیل، اگر ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امکان بازرسی از «اماکن مشکوک» در ایران را نداشته باشند، با ایران نه یک توافق بلکه یک «فریب و نیرنگ» به‌دست آمده‌است. رهبر معظم انقلاب دو هفته پیش در مراسم دانش آموختگی افسری دانشگاه امام حسین فرمودند که با بازرسی از سایر اماکن ایران و مصاحبه با کارشناسان هسته‌ای کشور مخالف است و «چنین اجازه‌ای را نخواهد داد.»