معاون نظارت بر استانداردهای سازمان ملی استاندارد در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد مطرح کرد
حاکمیت تفکر دولتی در صنعت خودرو
گروه خودرو- افزایش انتظارات مردم از کیفیت خودروهای داخلی و جا ماندن صنعت خودروی ایران از استانداردهای جهانی از جمله دلایلی بود که باعث شد سازمان استاندارد، ۸ سال پیش به طور جدی به بخش خودرو وارد شود. هرچند خودروسازان در برخی مواقع از سازمان استاندارد و پافشاری این سازمان بر اجرای استانداردهای تدوین شده گله‌مند هستند و معمولا با تاخیری چندین ماهه الزامات سازمان استاندارد را عملی می‌کنند، اما به گفته معاون نظارت بر استانداردهای سازمان ملی استاندارد، خودروسازان پیشرفت خوبی را طی سال‌های اخیر داشته‌اند. کاظمی در عین حال معتقد است که در سال‌های اخیر خودروهای ساخت داخل با پاس کردن استانداردهای ۵۱ گانه اتحادیه اروپا جایگاه بهتری در میان مردم پیدا کرده‌اند اما خودروسازان نباید به پاس کردن این استانداردها آن هم در سطوح حداقلی اکتفا کنند.
با بهادر کاظمی معاون نظارت بر استانداردهای سازمان ملی استاندارد به گفت‌وگو نشستیم تا در مورد وضعیت کنونی و آینده استانداردسازی خودرو پرسش‌هایی مطرح کنیم.
عکس: نگار متین‌نیا
گروه خودرو- افزایش انتظارات مردم از کیفیت خودروهای داخلی و جا ماندن صنعت خودروی ایران از استانداردهای جهانی از جمله دلایلی بود که باعث شد سازمان استاندارد، ۸ سال پیش به طور جدی به بخش خودرو وارد شود. هرچند خودروسازان در برخی مواقع از سازمان استاندارد و پافشاری این سازمان بر اجرای استانداردهای تدوین شده گله‌مند هستند و معمولا با تاخیری چندین ماهه الزامات سازمان استاندارد را عملی می‌کنند، اما به گفته معاون نظارت بر استانداردهای سازمان ملی استاندارد، خودروسازان پیشرفت خوبی را طی سال‌های اخیر داشته‌اند. کاظمی در عین حال معتقد است که در سال‌های اخیر خودروهای ساخت داخل با پاس کردن استانداردهای ۵۱ گانه اتحادیه اروپا جایگاه بهتری در میان مردم پیدا کرده‌اند اما خودروسازان نباید به پاس کردن این استانداردها آن هم در سطوح حداقلی اکتفا کنند.
با بهادر کاظمی معاون نظارت بر استانداردهای سازمان ملی استاندارد به گفت‌وگو نشستیم تا در مورد وضعیت کنونی و آینده استانداردسازی خودرو پرسش‌هایی مطرح کنیم. قسمت اول
از یک دهه گذشته تا به امروز استانداردسازی در خودروهای تولیدی با جدیت قابل ملاحظه‌ای از سوی وزارتخانه صنعت و معدن پیگیری می‌شود، این در حالی است که هنوز اختلاف نظرهای زیادی بر سر استاندارد بودن خودروهای داخلی وجود دارد. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که با تمام تلاش‌هایی که از سوی موسسه استاندارد در این زمینه انجام شده، شما فکر می‌کنید صنعت خودرو کشورمان تا چه میزان از سطح استانداردهای جهانی فاصله دارد ؟
وقتی ما حرف از استاندارد می‌زنیم حداقل‌های ایمنی و عملکردی، که در سطح بین‌المللی مورد پذیرش واقع شده رادر نظر می‌گیریم. در حوزه خودرو ما در سطح استانداردهای ۵۱گانه اتحادیه اروپا عمل می‌کنیم. اما امروزه در صنعت خودرو بیشتر استانداردهای کارخانه‌ای مطرح است. برای مثال شرکت بنز یک سری استانداردهایی را به عنوان استاندارد کارخانه‌ای بنز مطرح می‌کند و بر اساس آن عمل می‌کند. در مورد سایر برندها هم همین‌طور است. تلاش سازمان ملی استاندارد این است که خودروسازهای ما هم برند شوند و برای خودشان استانداردهای کارخانه‌ای تعریف کنند. ما در حال حاضر یک سری استانداردهای ۵۱ گانه را به صورت الزام برای تولیدکنندگان خودرو داریم اما این خود خودروسازها هستند که باید در بخش‌های دیگر استانداردهایشان را بر اساس انتظار مشتری و تکنولوژی روز دنیا بالا ببرند.
با توجه به توضیحات شما و استانداردهای تعریف شده برای صنعت خودروسازی هم‌اکنون بسیاری از مشتریان معتقدند که باید شانس والایی داشته باشند که خودرویی بی‌عیب از کارخانه تحویل بگیرند، به این معنا که ممکن است خودرویی بی نقص به تور مشتری بخورد یا نه پر از عیب باشد. در این مورد کلمه شانس به کار بسیاری از مشتریان آمده، در این زمینه چه توضیحاتی دارید؟
در این جا من بر بحث استمرار کیفیت تاکید می‌کنم. یک نفر از یک خودرویی راضی است اما یکی دیگر از خودرویی با همان مدل و با همان مشخصات راضی نیست و همیشه در تعمیرگاه است. همه این‌ها با COP یا استقرار کنترل تطابق تولید برطرف می‌شود.
در‌واقع استمرار کیفیت به این معنی است که مراحل تولید در خط تولید هم مطابق نمونه‌هایی انجام می‌شود که مورد تایید سازمان استاندارد قرار گرفته است. یعنی در خطوط تولید تطابق کیفیت توسط برنامه COP نظارت می‌شود. این فرآیند در حال حاضر در خطوط تولید مستقر شده است و ما مشغول پایش و ممیزی آن هستیم. ما اگر بخواهیم COP را به خوبی در خطوط تولید مستقر بکنیم، باید تولید کنندگان خودرو خود را ملزم کنند که دقیقا مطابق این فرآیند پیش بروند. در این صورت خودروهای ما حداقل در سطح کیفیت نمونه‌های تایید شده خواهند بود.
در COP نظارت بر قطعات به چه شکل است؟
در COP تعریف شده است که هر قطعه‌ای که وارد خط تولید می‌شود باید شناسنامه‌دار و قابل رهگیری باشد. زیرا قبلا در خط تولید، قطعاتی را می‌دیدیم که اصلا مشخص نبود کجا تولید شده‌اند. اما هم اکنون استفاده از قطعات شناسنامه دار الزامی شده‌است.
باز بر می‌گردم به سوال اولم، با توجه به استانداردهایی که خودروسازان ملزم به اجرای آن هستند پس چرا هنوز خودروهای تولید داخل از کیفیت لازم برخوردار نیستند؟
این‌طور هم نیست. ما در چند سال اخیر پیشرفت خوبی داشته‌ایم و توانسته‌ایم کیفیت خودروهایمان را به سطح قابل قبولی برسانیم. اما این انتظاراتی که مصرف‌کنندگان از یک خودرو دارند مطابق با دانش روز و خودروهای جهانی است. در این سطح اما خیلی عقب هستیم و این به ساختار تولید و استراتژی صنعت خودرو و ساختار بازار برمی‌گردد. در دنیا یک برند خودش را ملزم می‌کند هر دو یا سه سال مدل‌های تولیدیش را عوض کند و این براساس سلیقه تولید کننده نیست بلکه بر اساس نیاز بازار است. خودروساز در کشورهای دیگر می‌داند که در صورت تکرار یک مدل سهم بازار را از دست خواهد داد. اما در ایران این اتفاق نمی‌افتد زیرا خودروساز هیچ نگرانی بابت از دست دادن بازار ندارد و این اطمینان برای خودرو ساز ما ایجاد شده است که مشتری همیشه وجود دارد و برای مشتری خیلی حق انتخاب قائل نیست. شاید الان خودروسازان بگویند که اتفاقا تنوع خودرو در کشور خیلی هم زیاد است. بله تنوع مدل شاید زیاد باشد اما تنوع تیراژ بالا نیست. شاید ۹۰ درصد تیراژ ما ۲ یا ۳ مدل باشد. خودروساز هم تا زمانی که بازار را دارد خیلی برای افزایش کیفیت یا تغییر مدل‌ها تلاش نمی‌کند.
بنابراین طبق گفته شما ما پیشرفت داشته‌ایم و استانداردها را هم رعایت می‌کنیم. اما باز هم با کیفیت نازل خودروهای داخلی مواجه هستیم؟
استانداردی که ما داریم به این شکل است که ارزان‌ترین خودرویی که الان در کشور تولید می‌شود استاندارد ترمز را پاس می‌کند و یک خودروی گران قیمت با کیفیت هم این استاندارد را پاس می‌کند. اما اولی در سطح حداقل این استاندارد را پاس می‌کند و آن خودرویی که مطابق دانش روز است این استاندارد را در سطح بالاتری پاس می‌کند. ما الان به دنبال این هستیم که از سطح استانداردهای حداقلی عبور کنیم. در دنیا هم خودروسازها با الزام یک نهاد نظارتی مثل سازمان استاندارد سطح استاندارد خود را بالا نمی‌برند بلکه این بازار است که می‌تواند خودروساز را به بالابردن سطح استانداردها مجبور کند. از آنجایی هم که بقای یک صنعت به وجود بازار بستگی دارد خودروساز خود را ملزم به برآورده کردن انتظارات بازار می‌کند. بازار خودرو در دنیا بازاری رقابتی است که همه خودروسازان تلاش می‌کنند روز به روز کیفیت خود را افزایش دهند و آپشن‌های بیشتری را در خودرو ایجاد کنند. اما در خودروسازی ما این اتفاق نیفتاده است. بنابراین درایران این دستگاه‌های نظارتی هستند که برای خودروسازان الزاماتی را در نظر می‌گیرند تا خودروسازان حداقل‌هایی را برای حفظ منافع مصرف کننده درموارد ایمنی در نظر بگیرند.
نظر خودروسازان نسبت به این الزامات چیست؟
برای مثال ما می‌گوییم سیستم ترمز ABS و یا کیسه هوا حتما باید در یک خودرو باشد. اما خودروسازان به ما گله می‌کنند که در دنیا برای این موارد الزمی وجود ندارد شما چرا در ایران ما را ملزم به انجام این کار می‌کنید؟ ما هم در جواب می‌گوییم به این دلیل که در هیچ کجای دنیا خودرویی بدون کیسه هوا تولید نمی‌شود و ما چون می‌دانیم که بازار خودرو در ایران قدرت چندانی در برابر خودروساز ندارد و از طرفی ما نگران سلامت مردم هستیم این‌ها را به صورت الزام به شما می‌گوییم.
یعنی خودروسازان خودشان هیچ برنامه‌ای و انگیزه‌ای برای ارتقای کیفیت و استاندارد محصولاتشان ندارند؟
اگر بگوییم هیچ برنامه‌ای ندارند، ممکن است خودروسازان از ما گلایه کنند و بگویند ما این همه برای بهبود کیفیت سرمایه‌گذاری کرده‌ایم . باید بگویم الزامات دولتی خودروسازان را کمی در ارتقای کیفیت محصولاتشان جدی‌تر کرده است. متاسفانه گذار ما از دوره مونتاژ به طراحی و تولید کمی طولانی شده است و صنعت خودروی ما روی مونتاژ مانده است. در حال حاضر فرآیند استاندارد طراحی و تولید یک خودرو ۲۴ یا ۲۵ ماه است. اما ما مثلا می‌گوییم دنا را طراحی کرده‌ایم و تا این خودرو بیاید و به تولید انبوه برسد، تقریبا یک نسل جدید از خودرو به بازار عرضه شده است و مسلما استانداردهای آن دیگر با استانداردهای روز مطابقت ندارد. درست است که خودروسازان هم مشکلات خاص خود را دارند اما من فکر می‌کنم از روز اول ما نخواسته‌ایم به این سمت حرکت کنیم.
با این اوصاف ارزیابی شما از عملکرد خودروسازان در زمینه افزایش سطح استانداردها چیست؟
به هر حال ما نمی‌توانیم بگوییم پیشرفت نداشته‌ایم. به این دلیل که امکانات جدیدی مثل ترمز ABS بر روی خودروهای ما نصب شده‌اند و در سال جاری هم بیشتر خودروهای تولیدی حداقل یک کیسه هوا دارند. ما اگر به مقطعی برسیم که رقابت و بازار تعیین کننده باشد یقین داریم که همه خودروسازها به سمت تولید خودروهایی مطابق با دانش روز می‌روند. اما تا زمانی که بازار و خود خودروسازان به این سمت نروند، همچنان این دولت است که باید برای خودروساز تعیین تکلیف کند. برای مثال در حال حاضر تولید پلت فرم‌های جدید یکی از برنامه‌هایی است که دولت برای خودروسازان در نظر گرفته است. یا اینکه یک مدل خودرو بیش از ۱۰ سال نباید تولید شود. این‌ها دیگر به خودروسازان دیکته می‌شود و خود خودروساز دیگر انتخاب نمی‌کند. همان‌طور که می‌دانید بر روی یک پلت فرم می‌شود چند مدل طراحی کرد اماخودروسازان ما سی سال است که بر روی یک پلت فرم یک مدل را پیاده می‌کنند.
سوالی که در این جا مطرح می‌شود این است که سازمان استاندارد چند سال است که بطور جدی نظارت بر بخش خودرو را آغاز کرده است؟
حدود ۸ سال است که سازمان استاندارد در حوزه خودرو ورود پیدا کرده است. تعاملات ما هم خوب بوده است هرچند خودروسازان گاهی اوقات از ما گله‌مند بوده‌اند که زیاد به آنها فشار می‌آوریم، گاهی اوقات هم جامعه از ما گله‌مند شده که ما زیادی به خودروسازان فرصت می‌دهیم. اما سازمان با یک نگاه دو‌جانبه منافع مردم و صنعت را با هم در نظر گرفته است. درست است گاهی اوقات به نتیجه رساندن طرح‌ها با تاخیر همراه بوده اما به هرحال ما آن را به نتیجه رسانده‌ایم زیرا ما بر روی الزامات خود پافشاری می‌کنیم .
دلیل این پافشاری‌ها چیست؟ برای مثال چرا سازمان بر روی استانداردهایی مثل ایربگ و یا ترمز ABS تاکید زیادی دارد؟
این گله‌ای است که خودروسازان هم به ما می‌کنند و می‌گویند که ایربگ در تمام دنیا به صورت آپشن نصب می‌شود. اما ما باید ببینیم در دنیا چند درصد ماشین‌های تولیدی ایربگ ندارند؟ درست است که ایربگ یک آپشن است اما هیچ خودرویی هم بدون ایربگ تولید نمی‌شود. برای مثال الان هیچ‌کس از ماشین بدون کولر استفاده نمی‌کند، اما آیا جایی در قانون آمده است که نصب کولر در ماشین الزامی است؟ خیر زیرا این دیگر برای یک خودرو یک وسیله بدیهی است. اما چون در ایران اگر خودرویی بدون ایربگ هم باشد مصرف کننده مجبور است آن را بخرد، تا به حال خودروسازان اقدامی را در این جهت انجام نداده‌اند.
یعنی سطح توقعات مصرف‌کننده ایرانی پایین است؟
اتفاقا سطح توقع و سلیقه مصرف کننده ما خودروهای روز دنیا است ولی مصرف کننده ما چیز دیگری در دسترس نداشته‌است. اما سازمان استانداد این الزام را برای خودروسازان ایجاد کرد که خودروهای تولیدی حتما با ایربگ تولید شوند.
آقای کاظمی به جز استانداردهایی که تا به حال راجع به آنها صحبت کردیم، سازمان، استاندارد جدید دیگری را هم برای خودروسازان در نظر گرفته است؟
ما بیشتر به دنبال افزایش سطح استانداردهای ۵۱گانه هستیم. در این زمینه تفاهم نامه‌ای هم با دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت منعقد کرده‌ایم تا بتوانیم سطح این استانداردها را ارتقا بدهیم. دید ما این است که کاری بکنیم که خودروساز از این مدل‌ها بیرون بیاید. ما الان هر استانداردی را هم که اجباری کرده‌ایم خودروساز گفته ما این استانداردها را روی همین خودرویی که داریم اعمال می‌کنیم، یعنی حاضر به تولید خودروی جدید نشده‌اند. در این زمینه خیلی هم هزینه کرده‌اند و موفق هم شده‌اند. اما در آیین‌نامه ارتقای کیفی خودروها در شورای سیاستگذاری وزارت صنعت هم مصوب شده است که تولید هر خودروی سواری در داخل کشور بیش از ۱۰ سال طول نکشد. ما در پی این هستیم که حتما این را اجرایی کنیم. ما امیدوار هستیم که با ورود خودروهای جدید، خودروهای قدیمی از خط تولید خارج شوند و به این ترتیب ساختار بازار را اصلاح کنیم. رقابت در بازار خودرو چه از طریق کاهش تعرفه واردات خودرو و چه از طریق ورود خودروسازان جدید برای ایجاد رقابت داخلی می‌تواند مفید باشد.
استانداردهایی که شما برشمردید اگر خودروسازان به آن متعهد باشند به‌طور حتم صنعت خودرو ما متحول خواهد شد، حال سوال اینجا است که چه ضمانت اجرایی وجود دارد که خودروسازان به این استانداردها متعهد باشند ؟
ضمانت اجرایی سازمان استاندارد تولید یا عدم تولید است. به این معنی که اگر الزامی در خودرو رعایت نشود اجازه شماره‌گذاری نمی‌دهیم. ما موارد متعددی را هم داریم که چه از طریق سازمان استاندارد یا چه از طریق پلیس برخی تولیدات شماره‌گذاری نشده‌اند. در نتیجه برای خودروساز بهتر است الزامات را رعایت کند تا با مشکلی مواجه نشوند. اما خوشبختانه چه در مجلس و چه در دولت همه با افزایش کیفیت موافق هستند البته با این دید که به هرحال باید صنعت را هم حفظ کنیم.
به اعتقاد شما هم اکنون خودروسازها در راستای افزایش استانداردهای کارخانه خود حرکت می‌کنند؟
زمانی ما می‌توانیم این را بگوییم که استانداردهای خاص خودمان را داشته باشیم. این اتفاق هم زمانی می‌افتد که طراحی و تولید خودرو با خودمان باشد. اینجاست که ما می‌توانیم استانداردهای خودمان را داشته باشیم. یعنی ما بگوییم که استانداردهای کف را پاس کرده‌ایم و حالا استانداردهای کارخانه‌ای خودمان برایمان مهم است.
ارسال نظر