بحران مالی قطعه‌سازان را قبول ندارم

حمیدرضا بهداد

مجتبی شیواپور نام بسیار شناخته شده‌ای برای قطعه‌سازان ایرانی است. مدیرعامل پیشین و کم‌حرف ساپکو که به تازگی به سمت قائم‌مقام ارشد منطقی رسیده، طی سه سالی که سکان این بخش از ایران خودرو را در دست داشت. همواره رودر روی قطعه‌سازان قرار داشت. این رویارویی نه از سر مسائل شخصی بلکه به خاطر ماهیت خاص روابط قطعه‌‌سازها و ایران خودرو بود.

به نحوی که قطعه‌سازان همواره نسبت به حساب و کتاب‌های مالی‌ با بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه گله‌مند بوده و هستند. حساب و کتابی که قطعه‌سازها آن‌را بدهی می‌دانند و ساپکو و شخص شیواپور این موضوع را عادی و روالی طبیعی تعبیر می‌کنند.

در حال حاضر ساپکو بزرگ‌ترین تامین کننده قطعات مورد نیاز ایران خودرو به حساب می‌آید و گردش مالی آن به شکلی است که قطعه‌سازان تحت قرارداد با آن پول خود را سه ماه بعد از تحویل قطعه، دریافت می‌کنند و ظاهرا به همین دلیل طی چند سال اخیر با مشکل نقدینگی شدیدی مواجه شده‌اند.

آنها حتی چندی پیش نیز کمیته‌ای برای بررسی مشکلات و رفع بحران از صنعت قطعه‌سازی تشکیل و نتایج آن را نیز در اختیار وزیر صنایع و معادن قرار دادند. این در شرایطی است که مدیرعامل پیشین ساپکو به هیچ وجه بروز بحران در این صنعت را قبول نداشته و اوضاع را عادی می‌داند.

وی در این زمینه گفت: طی حضور سه ساله‌ام در ساپکو، قطعه‌سازان، فضایی راحت و بدون دغدغه را تجربه کردند. آنها سربازانی بودند که من تحویل گرفتم و تکاور تحویل دادم به نحوی که هم‌اکنون با جیره کمتر، قدرت رزمندگی بیشتری دارند.

اظهارات شیواپور در شرایطی است که انجمن قطعه‌سازان بارها در خصوص تعطیلی واحدهای قطعه‌سازی و ورشکستگی و نابودی این صنعت هشدار داده و عنوان کرده‌ اگر مشکل نقدینگی‌شان حل نشده و خودروسازان، به خصوص ایران خودرو بدهی خود را نپردازند، صنعت قطعه‌سازی کشور زمین خواهد خورد و اگر چنین شود دیگر یارای بلند کردن آن در توان هیچ‌کس نیست.

مدیرعامل پیشین ساپکو در این زمینه با رد بحران مالی قطعه سازان تاکید کرد: قصد جسارت به قطعه‌سازان را ندارم ولی تحقیق کنید آنها که همواره از احتمال ورشکستگی‌شان می‌گویند، تاکنون چند درصد واحدهای تولیدشان تعطیل شده است؟ شیواپور با بیان اینکه نمی‌توان تعدیل نیرو در صنعت قطعه‌سازی را منکر شد، ‌اضافه کرد: ساپکو طی سه سال گذشته فروش خود به ایران خودرو را به چهار هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رساند و این در حالی است که افزایش نیروی انسانی آن بیش از چهار درصد نبود و حتی وقتی ۷۰درصد رشد تولید را تجربه کرد، به‌رغم آنکه به نیروی انسانی‌مان فشار آمد ولی افزایش نیرو نداشتیم. وی افزود: به هر حال یکی از راه‌های بهره‌وری، استخدام نیروی کافی است که باید مد نظر قطعه‌سازها نیز قرار گیرد.

منت سر قطعه‌سازها

گویا شیواپور به‌رغم مهاجرت از ساپکو هنوز هم تعلق خاطرش به این مجموعه را حفظ کرده و به خاطر دفاع از عملکردش هم که شده، به هیچ وجه حاضر نیست از مواضع پیشین خود کوتاه بیاید.این موضوع را می‌توان از گفته‌های وی درباره حساب و کتاب‌های مالی ساپکو و قطعه‌سازان به خوبی دریافت کرد.

شیواپور در این زمینه اظهار داشت: به اعتقاد من باید بین ساپکو و قطعه‌سازها یک فضای برد - برد ایجاد و در آن فضا فعالیت کنیم. قائم‌مقام جدید ایران خودرو توضیح داد: اگر سه سال پیش، فروش ساپکو به ایران خودرو، دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده و بعد از سه سال به چهار هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رسیده، به این معناست که ما فضا و بازار برای قطعه‌سازها ایجاد کرده‌ایم و بنابراین در قبال آن انتظاراتی را نیز از آنها داریم.

وی ادامه داد: هم‌اکنون که این بازار ایجاد شده، ساپکو از طرف مقابلش انتظار دارد سهمی در این سبد بازار مشارکت داشته باشد. یعنی اینکه، قطعه‌ساز طلب خود را به جای یک تا یک و نیم ماه، دو تا سه ماهه تحویل بگیرد. در‌حال‌حاضر ایساکو نیز در قبال قطعات تحویلی‌ ما، چک چهار تا پنج ماهه می‌دهد.

فقط خرید نقدی‌

طی دو سال اخیر با شدت گرفتن تحریم‌ها و محدودیت‌های سیاسی، برخی صنایع کشور تحت تاثیر قرار گرفتند، اما در عین حال بنا به گفته مسوولان امر نتایج مثبتی نیز از بابت آن به دست آمده است.

در این بین صنعت خودرو و قطعه‌سازی نیز به لحاظ وابستگی نسبی‌ به واردات، گهگاهی با مشکلاتی از قبیل کمبود قطعه و عدم گشایش اعتبار از سوی بانک‌های خارجی روبه‌رو و با آنها دست و پنجه نرم کرده است. این در حالی است که به اعتقاد قائم‌مقام ارشد ایران‌خودرو، تحریم‌ها چندان هم منفی نبوده و باید از نتایج نسبتا مثبت آن نیز یاد کرد.

شیواپور در این زمینه گفت: طی ۳ سالی که در ساپکو بودم، بیش از یک سال و نیم تحریم‌ها به ما فشار آورد، ولی در کل نتایج آن مثبت به نظر می‌رسد.

وی در عین حال تاکید کرد: البته از فشار نقدینگی در این برهه زمانی نیز نباید غافل ماند. به نحوی که اگر قبلا قطعه‌سازها با ۱۰ درصد گشایش اعتبار می‌کردند و ۹۰ درصد باقیمانده نیز از طریق فاینانس تهیه می‌شد، هم‌اکنون باید برای کوچک‌ترین نیازها نیز، خرید نقدی داشته باشیم. از طرفی باید سیاست‌های انقباضی بانک‌ها را نیز در کنار این مشکلات قرار داد.

ارزبری سمند، صفر می‌شود

به خط تولید ایران‌خودرو که نگاه می‌کنی، بیشتر محصولات آن به برند پژو فرانسه اختصاص دارد و به هر حال تامین قطعات وارداتی این محصولات نیازمند ارزبری زیادی است. به نحوی که در‌حال‌حاضر حتی سمند نیز که خودروی ملی نامیده می‌شود، هنوز هم ارزبر به حساب می‌آید. این در شرایطی است که مدیرعامل پیشین ساپکو اعتقاد دارد تا ماه آینده ارزبری این محصول، به صفر خواهد رسید. وی گفت: هم‌اکنون سمند دارای ارزبری معادل ۵۰ یورو است و تا ماه آینده، آن را به صفر خواهیم رساند.

شیواپور درباره میزان ارزبری برخی دیگر از محصولات ایران‌خودرو اظهار داشت: پژو ۲۰۶ در‌حال‌حاضر با دو هزار یورو، بیشترین ارزبری را داراست و ارزبری پژو ۴۰۵ نیز پس از سال‌ها به ۳۰۰ یورو رسیده است. وی در ادامه و در دفاع از عملکرد خود طی سه سال حضورش در ساپکو افزود: وقتی وارد ساپکو شدم، ۱۰ درصد از فولاد و ورق بدنه خودرو داخلی و ۹۰ درصد خارجی بود ولی در‌حال‌حاضر بالای ۶۰درصد از مواد یاد شده، داخلی محسوب می‌شوند که این یعنی کاهش ارزبری سالانه ۱۷۰ تا ۱۸۰ میلیارد و سودی ۴۰ تا ۵۰ میلیارد تومان؛

بالاخره حذف پیکان خوب بود یا بد؟

ظاهرا هنوز برای خود مسوولان ایران‌خودرو هم مشخص نیست که بالاخره خروج پیکان از خط تولید کاری درست و آینده‌نگرانه بود یا اقدامی سیاسی و نادرست؟! برخی از این مسوولان حذف پیکان را عامل اساسی در بروز مشکل نقدینگی در ایران‌خودرو تعبیر می‌کنند و برخی دیگر آن را عامل رشد و پیشرفت می‌دانند، اما شیواپور را باید به نوعی جزو هر دو دسته دانست. وی چندی پیش از حذف پیکان گله کرد، در حالی که به تازگی تعبیری دیگر از آن را ارائه داد.

وی گفت: چه کسی فکر می‌کرد با حذف پیکان، ایران‌خودرو با بحران کاهش تولید مواجه نشده و حتی جایزه صادر کننده برتر سال ۸۷ را از دست رییس‌جمهور دریافت کند. قائم‌مقام ارشد ایران‌خودرو ادامه داد: اگر به شرکتی فشار مالی نیاید امکان بروز توانایی‌هایش در هر زمینه‌‌ای نیست و اگر ایران‌خودرو توانست در این باب پیشرفت داشته باشد به خاطر همین چالش‌هاست.