خودروسازان باز هم مقصران آلودگی هوا معرفی شدند
دود جاده مخصوص و تیرگی پایتخت
گروه خودرو - این روزها که آسمان پایتخت دوباره خاکستری شده و غباری تیره بر فراز آن خودنمایی می‌کند، باز هم انگشت اتهام به سمت خودروسازان نشانه رفته و آنها به متهمان ردیف اول «تیرگی تهران» تبدیل شده‌اند. نه اینکه آبی‌ها و نارنجی‌های جاده مخصوص در خاکستری شدن پایتخت و تنگ شدن نفس تهرانی‌ها نقشی ندارند و بی‌تقصیرند، اما فقط آنها را مقصر دانستن نیز به دور از انصاف است. این در حالی است که معاون شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران در تازه‌ترین اظهارات خود، خودروسازان را از مقصران اصلی آلودگی هوا دانسته است، بی‌آنکه از سایر عوامل دخیل در این ماجرا نیز نام ببرد.
جلیل سالاری تاکید کرده که تاکنون خودروسازان برای تولید خودرو دیزلی پایه سبک و یورو ۴ هیچ تلاشی نکرده‌اند و یکی از دلایل توزیع نشدن گازوئیل با کیفیت در جایگاه‌های سوخت کشور همین است. به گفته وی، متناسب با سرمایه‌گذاری برای افزایش کیفیت فرآورده‌های تولیدی در پالایشگاه‌های کشور، وزارت نفت با خودروسازان برای ساخت خودروی دیزلی پایه سبک اقدامات پژوهشی انجام داده و تاکنون این وزارتخانه ۲۰ هزار میلیارد ریال به خودروسازان در این مورد کمک کرده است. سالاری با اشاره به عرضه‌نشدن گازوئیل یورو ۴ و ۵ به صورت تفکیک شده در جایگاه‌های سوخت، گفته که چون جایگاه‌های سوخت، بخش خصوصی محسوب می‌شوند، در مقابل فروش خود از وزارت نفت کارمزد دریافت می‌کنند، بنابراین در صورت نبود مصرف‌کننده (نبود خودروهای دیزلی پایه سبک) از عرضه گازوئیل با استاندارد روز اروپا استقبال نخواهند کرد.
هرچند خودروسازان نشان داده‌اند در عقب انداختن استانداردها ید طولایی دارند و معمولا برای اجرای قوانین مربوط به مصرف سوخت و آلایندگی زمان می‌خرند، اما قطعا نمی‌توان تولید نشدن خودروهای دیزلی را آنقدر بزرگ کرد که بتوان به واسطه آن تمام تقصیر آلودگی را بر گردن خودروسازان انداخت. تولید و عرضه محصولات دیزلی قطعا دینی است بر گردن خودروسازان، اما آیا آسمان پایتخت و شهرهای بزرگ با ورود دیزلی‌ها صاف می‌شود؟
آن طور که کارشناسان عنوان می‌کنند، آلودگی هوای پایتخت ناشی از عوامل مختلفی است و خودروسازان نیز به واسطه تولید محصولاتی نه چندان استاندارد، یکی از مقصران تیرگی هوا به شمار می‌روند و نمی‌توان همه کاسه کوزه‌ها را بر سر آنها شکست. البته بدون تردید تولید و عرضه خودروهای دیزلی می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی و کاهش مصرف سوخت بگذارد و این تجربه در دنیا اثبات شده، اما آیا همه زیرساخت‌ها برای ورود دیزلی‌ها به خیابان‌های کشور فراهم است؟ آیا خودروسازان توان تولید انبوه چنین محصولاتی را دارند تا به این وسیله از افزایش قیمت آنها جلوگیری شود و حجم قابل توجهی از مشتریان بتوانند خودرو دیزلی سوار شوند؟ خودروهای دیزلی حدود ۴۰ درصد کمتر از بنزین سوزها سوخت مصرف می‌کنند و آلایندگی‌شان نیز بسیار کمتر است، اما اثرگذاری آنها به شرطی خواهد بود که گازوئیل استاندارد با حداقل گوگرد روانه جایگاه‌های سوخت سراسر کشور شود. طبعا اگر گازوئیل استاندارد متناسب با حجم خودروهای دیزلی عرضه نشود و پراکندگی عرضه به شکلی نباشد که مردم در سراسر کشور به آن دسترسی داشته باشند، دیزلی‌ها نیز به سرنوشت خودروهای گازسوز دچار خواهند شد. همه به یاد دارند که گازسوزها نیز ابتدا با توپ پر آمدند، اما به تدریج مشکلات و کمبودها گریبان آنها و مشتریانشان را گرفت و در نهایت سرنوشتی تقریبا ناکام برای این پروژه بزرگ رقم خورد. با این حال اگر برنامه‌ریزی و استراتژی دقیقی برای خودروهای دیزلی در نظر گرفته شود و وزارت نفت و خودروسازان هماهنگ با یکدیگر پروژه را جلو ببرند، می‌توان به موفق شدن دیزلی‌ها در کشور امیدوار بود. ورود دیزلی‌ها می‌تواند در درازمدت مانع آلوده تر شدن هوای پایتخت و شهرهای بزرگ کشور شود، هرچند قطعا همه درمان درد آلودگی نخواهد بود.
آن طور که کارشناسان عنوان می‌کنند، خودروهای دیزلی با فرض وجود زیرساخت‌های لازم، تنها بخشی از بار کاهش آلایندگی را به دوش خواهند کشید و همچنان بخش بزرگی از این «بار» بر زمین خواهد ماند. به اعتقاد آنها، کیفیت سوخت داخلی (بنزین و گازوئیل)، نوع سوخت کارخانه‌ها، استفاده نامتعارف از خودروهای شخصی و عدم توسعه مناسب ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی (مترو و اتوبوس) دیگر دلایل مهم آلودگی هوا به شمار می‌روند و حل این معضل یعنی حل همه مشکلات مذکور. به گفته آنها، اگر خودرو استاندارد داشته باشیم و سوختی غیر استاندارد، یا سوخت استاندارد داشته باشیم و خودروهایی غیر استاندارد، نمی‌توان به حل مشکل آلودگی هوا از ناحیه «خودرو-سوخت» امیدوار بود.
در حال حاضر یکی از مشکلات اصلی اجرای استاندارد آلایندگی در کشور، ناهماهنگی خودروسازان و وزارت نفت است، به نحوی که هر دو طرف منتظر کنش طرف مقابل مانده‌اند و واکنش خاصی از خود نشان نمی‌دهند. وزارت نفت می‌گوید: خودروسازان باید بدون توجه به نوع سوخت عرضه شده در جایگاه‌های کشور، محصول استاندارد (بر پایه یورو۴) تولید کنند و از آن سو خودروسازان اصرار دارند که ابتدا باید سوخت استاندارد عرضه شود و بعد خودروی استاندارد.
این دعوای خودروسازان و وزارت نفت از مدت‌ها پیش آغاز شده و کماکان نیز ادامه دارد و هیچ یک از طرفین نیز از مواضع خود کوتاه بیا نیستند. این وسط البته یک سری حرف و حدیث‌ها نیز در مورد کیفیت بنزین تولید داخل وجود دارد اما تاکنون هیچ منبع رسمی این حرف و حدیث‌ها را که بر آلاینده بودن بنزین تولید داخل حکایت دارد، تایید نکرده است. البته معاون شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تلویحا بر این موضوع که بنزین داخلی کاملا استاندارد نیست، تاکید کرده، زیرا گفته که در حال حاضر بنزین یورو ۴ و یورو ۵ در کشور تولید و به صورت ترکیب با بنزین یورو ۲، عرضه می‌شود. این یعنی بنزین عرضه شده در جایگاه‌های کشور را نمی‌توان یورو ۴ و ۵ خالص دانست، حال آنکه اروپا به تازگی عرضه سوخت یورو ۶ را نیز آغاز کرده است. به گفته کارشناسان، بنزینی که هم‌اکنون روانه باک خودروها می‌شود، ترکیبی از بنزین سوپر (بنزین با اکتان بالا) وارداتی و بنزین سوپر تولید داخل و بنزین معمولی (یورو۲) است و خودروسازان نیز بیشتر محصولات خود را بر پایه استاندارد یورو۳ و پایین‌تر تولید و عرضه می‌کنند. همین است که پس از مدت‌ها هنوز هم اختلاف نظر بر سر اینکه اول سوخت استاندارد باشد یا خودرو استاندارد، پابرجا مانده است. این در حالی است که هر دو طرف نیز به نوعی حق دارند و به نوعی در انجام تعهدات خود کوتاهی کرده‌اند و این وسط دود اختلاف آنها به چشم مردم می‌رود.
تازه به فرض حل شدن این اختلاف نظر میان وزارت نفت و خودروسازان، باز هم همه راه‌حل بحران آلودگی هوا را نرفته‌ایم، زیرا اگر هر دو اینها (سوخت استاندارد و خودرو استاندارد) نیز وجود داشته باشد، اما سیستم حمل‌و‌نقل عمومی توسعه‌ای مناسب نیابد و مردم همچنان بر استفاده از خودرو شخصی اصرار کنند، باز هم درد آلودگی درمان نخواهد شد. در کنار اینها البته آلایندگی ناشی از کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی نیز باید کنترل شود، چه آنکه «دود تولید» نیز از موارد تاثیرگذار بر تشدید آلایندگی هوا به شمار می‌رود. در واقع حل معضل آلودگی هوا یک پروژه عظیم محسوب می‌شود، پروژه‌ای که هم جنبه‌های صنعتی را باید در آن دید و هم مسائل اجتماعی را. شاید خیلی رویایی به نظر برسد، اما به نظر می‌رسد معضل آلودگی هوا زمانی ۶۱۶برطرف یا حداقل کمرنگ خواهد شد که خودرو استاندارد، سوخت استاندارد بزند و وسایل حمل‌و‌نقل عمومی تا جایی توسعه پیدا کند و چنان فرهنگ‌سازی شود که مردم نیز کمتر و کمتر از خودروهای شخصی استفاده کنند.
ارسال نظر