سهم ناچیز بخش خصوصی از بازار خودرو

گروه خودرو - هرچند آمار هشت ماهه خودروسازان بخش خصوصی از رشد ۳۸ درصدی تولید خودرو سواری نسبت به مدت مشابه سال قبل حکایت دارد، اما همچنان تیراژ اندک و سهم ناچیز از بازار خودرو کشور در اختیار خصوصی سازان کشور است و ظاهرا رشد تولید نیز نتوانسته سهم این بخش در بازار داخلی را افزایش دهد. بنا بر آمار رسمی‌انجمن خودروسازان‌، خصوصی سازان در هشت ماه سال جاری در مجموع موفق به تولید ۱۴ هزار و ۷۰۱ دستگاه خودرو سواری شدند که آمار مذکور از رشد ۳۸ درصدی تولید در این بخش حکایت دارد. همچنین طبق آمار مذکور، سه شرکت زاگرس خودرو، بنیان توسعه پارس و تاپکو، در سال جاری حتی یک دستگاه خودرو را به تولید نرسانده اند که این امر کاهش هرچه بیشتر سهم بخش خصوصی در بازار را به همراه داشته است.

هرچند بر اساس آمار انجمن خودروسازان بخش خصوصی در هشت ماه سال جاری موفق شده رشد نسبی به دست آورد، اما سهم ۵۴/۱ درصدی این بخش از بازار خودرو حکایت از آن دارد که رشد تولید نیز نتوانسته به افزایش سهم این بخش در بازار منتهی شود.

در خصوص سهم پایین بخش خصوصی از بازار داخلی و تیراژ محدود این بخش دلایل مختلفی از سوی کارشناسان بیان می‌شود که مهم‌ترین آنها به بحران مالی و عدم تامین به موقع قطعات CKD باز می‌گردد، به‌طوری‌که کمبود نقدینگی موجب شده تا خودروسازان بخش خصوصی نتوانند به رشد قابل قبولی در تولید دست پیدا کنند.

به مشکلات مالی بخش خصوصی می‌توان مشکل گشایش اعتبار (LC) را نیز افزود. به‌طوری‌که تغییر در مناسبات تجاری با برخی از کشورها موجب شده تا در حال حاضر خودروسازان با مشکل تامین قطعه مواجه شوند.

به گفته برخی از خودروسازان خصوصی‌، گذشت نزدیک به نه ماه از سال جاری همچنان ثبت سفارش جدید برای قطعات منفصله (CKD) با محدودیت انجام می‌شود که این امر خصوصی سازان را با مشکل تامین قطعه مواجه کرده است.

محدودیت در ثبت سفارش موجب شده تا بخش خصوصی نتواند برنامه‌های تولیدی خود را محقق کند. این در حالی است که خودروسازان بخش دولتی به دلیل افزایش داخلی‌سازی با وجود محدودیت ثبت سفارش با مشکل آنچنانی مواجه نیستند.

داود میرخانی رشتی دبیرسابق انجمن خودروسازان نیز در این خصوص می‌گوید: تعرفه بالا، واردات قطعات از جانب بخش خصوصی را مشکل کرده، چرا که تعرفه بالا افزایش قیمت تمام شده را به همراه دارد که این امر به کاهش سود بخش خصوص منجر می‌شود.

علاوه بر مشکل ثبت سفارش و تعرفه بالا، خصوصی‌سازها اعمال ثبات قیمتی خودرو از سوی وزارت صنایع را نیز در حال حاضر یکی از عمده مشکلات خود می‌دانند. به گفته خصوصی‌سازان ثبات در قیمت خودرو موجب شده تا دست خودروسازان بخش خصوصی برای تعیین قیمت بسته شودکه این امر از بین رفتن رقابت در بازار خودرو را به همراه داشته است.

هرچند خصوصی سازها اجرای روش ثبات قیمت را یکی از مشکلات خود عنوان می‌کنند‌، اما میرخانی رشتی در این خصوص معتقد است که انتخاب خودرو نامناسب موجب شده تا این بخش در بازار با مشکل مواجه شود. به گفته میرخانی رشتی خودروهایی که خصوصی سازان انتخاب کرده‌اند توان رقابت با محصولات داخلی را ندارد به همین دلیل این بخش در بازار با مشکل مواجه شده است.

میرخانی رشتی در ادامه می‌گوید: عمده مشکل بخش خصوصی به تامین بودجه و مسائل مالی باز می‌گردد به‌طوری‌که این بخش برای تامین بودجه خود ناچار به دریافت وام با بهره غیر متعارف از بانکها می‌شود که این امر کاهش سود این بخش را به همراه دارد.

به مشکلات خصوصی‌سازان باید اعمال قوانین جدید را نیز افزود‌، قوانینی که موجب می‌شود تا این بخش با مشکل اخذ مجوز از شرکت مادر و در نهایت تاخیر در تولید مواجه شود. به طور مثال در سال جاری بخش خصوصی همانند خودروسازان دولتی با الزامی‌شدن نصب ترمز ضد قفل‌، کیسه هوا‌، استانداردهای ۵۵ گانه و ... مواجه شدند که اجرای هر یک از الزامات مذکور از سوی خصوصی‌ها ملزم به اخذ مجوز از سوی شرکت مادر است. مجوزی که اخذ آن در برخی مواقع ماه‌ها طول می‌کشد.

خودروسازان بخش خصوصی در این خصوص معتقدند که قوانین و الزامات جدید به‌طور کامل برای بخش خصوصی به مرحله اجرا گذاشته می‌شود، در حالی‌که خودروسازان دولتی با توسل به تبصره و ارفاق راه چاره ای برای اجرایی نکردن این قوانین پیدا می‌کنند.

مشکلات مذکور موجب شده خصوصی سازان امیدی به رشد تولید و گذر از بحران نداشته باشند، چرا که در صورت عبور از مشکلات مذکور این بخش با مشکل جدیدی به نام اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها مواجه است‌،مشکلی که بخش دولتی از هم اکنون به دنبال دریافت کمک از دولت برای گذر از آن است و این بخش امیدی برای دریافت کمک ندارد.

بر همین اساس چندی پیش نیز وزیر صنایع و معادن‌، پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم به بخش خصوصی را مطرح کرد و از خصوصی سازان خواست تا با ارائه پلت فرمی ‌مشترک به رشد تولید دست پیدا کنند. پیشنهادی که به گفته خصوصی سازان تحقق آن در شرایط فعلی ناممکن است‌، چرا که خصوصی سازان هریک با شریک خارجی همکاری می‌کنند که این امر موجب می‌شود تا نوع تولیدات آنها با یکدیگر متفاوت باشد از سوی دیگر در حال حاضر خصوصی‌سازان رقیب یکدیگر محسوب می‌شوند، به همین دلیل تشکیل کنسرسیوم از سوی آنها امکان پذیر نیست.

میرخانی رشتی نیز در این خصوص معتقد است که امکان تشکیل کنسرسیوم به دلیل تولید محصولات با برندهای متفاوت وجود ندارد.

خصوصی‌ها رشد تولید را تجربه کردند

آمار اعلام شده از سوی انجمن خودروسازان نشان دهنده آن است که اکثر خصوصی سازان در هشت ماه سال جاری رشد تولید را تجربه کرده‌اند در این خصوص می‌توان به رشد تولید راین خودرو‌، مدیران خودرو، سناباد خودرو، گروه بهمن و کرمان موتور اشاره کرد.

راین خودرو که از زیرمجموعه‌های گروه خودروسازی کرمان موتورز به شمار می‌رود، در هشت ماه سال جاری موفق شد، سه هزار و ۷۸۷ دستگاه خودرو سواری را به تولید برساند و به این طریق در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشد ۴۴ درصدی را تجربه کند.

این شرکت که دو برند ورنا و آوانته از هیوندایی موتورز کره را تولید می‌کند، در هشت ماه سال جاری دو هزار و ۱۱۲ دستگاه آوانته دنده اتومات و دنده معمولی را به همراه یک هزار و ۶۷۵ دستگاه ورنا را به تولید رساند. تولید این شرکت از رشد ۶/۱۰ درصدی تولید آوانته و رشد ۳/۱۳۵ درصدی ورنا حکایت دارد.

علاوه بر راین خودرو گروه بهمن نیز در هشت ماه سال جاری با تولید پنج هزار و ۵۶۶دستگاه موفق شد رشد ۳/۲۰ درصدی را تجربه کند.

گروه بهمن نیز در بخش سواری، مزدا۳ را به مونتاژ می‌کند.

این گروه با توجه به سایر تولیداتی که غیر از سواری دارد، هم‌اکنون در رده پرتیراژترین شرکت خصوصی در خودروسازی ایران به حساب می‌آید.

مدیران خودرو نیز در هشتمین ماه سال جاری توانست رشد خوبی را در تولید خودروهای چینی به دست آورد.

این شرکت که در سال جاری علاوه بر ۱۱۰ MVM مدل ۵۳۰ این خودرو را نیز وارد خطوط تولیدی خود کرد، توانسته به رشد قابل قبولی در تولید دست پیدا کند. براساس آمار مذکور در هشت ماه سال جاری این شرکت در مجموع موفق به تولید دو هزار و ۵۴۴ دستگاه MVM۱۱۰ در دو مدل سه سیلندر و چهار سیلندر و ۵۰۰ دستگاه نیز مدل ۵۳۰ این خودرو شد و به این طریق توانست رشدی در حدود ۵۰ درصد را به دست آورد. در گروه محصولات این شرکت، X۳۳ نیز به چشم می‌خورد، اما رقم تولیدی در آمار مذکور به چشم نمی‌خورد.

بم خودرو نیز اگرچه تیراژ کمی ‌را در هشت ماه سال جاری داشته، اما با همین تیراژ اندک نیز توانسته به رشد قابل قبولی نسبت به مدت مشابه سال قبل دست پیدا کند.این شرکت که پیش‌تر‌ها فولکس گل را در تیراژی نسبتا مناسب مونتاژ می‌کرد، در هشتمین سال جاری موفق شد تنها ۲۲ دستگاه از این خودرو را به تولید رساند، علاوه بر فولکس گل این شرکت موفق شد تولید لوبو را نیز به ۲۶۲ دستگاه برساند.

هرچند اکثر خصوصی سازان در هشت ماه سال جاری رشد تولید را تجربه کردند در جمع خودروسازان بخش خصوصی، هستند شرکت‌هایی که طی بهار امسال حتی یک دستگاه خودرو را نیز به تولید نرسانده‌اند.

در این بین، می‌توان به زاگرس خودرو، بنیان توسعه پارس و تاپکو‌، اشاره کرد.

از میان شرکت‌های مذکور زاگرس خودرو معروف‌ترین آنها به شمار می‌رود و مدت‌ها است تولید این شرکت خوابیده است.

هرچند زاگرس خودرو سالها با ویرا و جنتو توانسته بود بخش اعظمی‌از بازار خصوصی‌سازان را به خود اختصاص دهد اما در حال حاضر تولیدی ندارد.

شرایط عجیب و غریب فعلی زاگرس خودرو در شرایطی است که پارس خودرویی‌ها دو سال پیش بخش اعظم سهام این شرکت را خریدند.

تاپکو نیز که تولید خود را با فیات سی ینا محصول ایتالیایی آغاز کرد در هشت ماه نخست امسال هیچ تولیدی نداشته است. توقف تولید در تاپکو در حالی است که این شرکت سال گذشته تعهدات بسیاری در قبال ثبت‌نام کنندگان این خودرو داشت و با توجه به توقف تولید مشخص نیست مشتریان این شرکت، بالاخره موفق به دریافت خودروهای ثبت نامی‌خود شده‌اند. شرکت «بن رو» نیز به عنوان دیگر خودروساز خصوصی کشور، حتی یک دستگاه هم در سه ماه ابتدایی امسال، تولید نداشته است.