تهدید محیط زیست به توقف شماره‌گذاری خودروها

گروه خودرو- در شرایطی که صنعت خودرو کشور این روزها با کاهش شدید تولید روبه‌رو است و قیمت ها نیز سیری صعودی دارند، قائم مقام سازمان محیط زیست نیز تهدید کرده که در صورت عدم اجرای استاندارد یورو۴ از سوی خودروسازان، اجازه شماره‌گذاری به محصولات آنها را نخواهد داد. آن طور که علی محمد شاعری گفته، خودروهای پژو، سمند و پراید استاندارد یورو۴ را پاس نکرده‌اند و اگر تا اول تیرماه امسال به این استاندارد مجهز نشوند، اجازه شماره‌گذاری به آنها داده نخواهد شد. او تاکید کرده که در حال حاضر ۳۰ درصد از خودروها با استاندارد یورو۴ تولید می‌شوند و ۶۰ درصد دیگر هم تست‌های اولیه را پاس کرده‌اند و باقی خودروها نیز اگر موفق به کسب این استاندارد تا ابتدای تیر ماه نشوند، مجوز شماره‌گذاری برای آنها صادر نمی‌شود. شاعری با بیان اینکه در حال حاضر خودروهایی مانند مگان، تندر، سوزوکی، تیانا، تیبا و تمام خودروهای وارداتی استاندارد یورو ۴ را رعایت می‌کنند، تاکید کرده که از ابتدای امسال محیط‌زیست با هماهنگی پلیس تصمیم داشت اجازه شماره‌گذاری خودروهایی که یورو ۴ را رعایت نکرده‌اند ندهد و ۴۰ روز شماره‌گذاری خودروهای فاقد استاندارد را متوقف کرد اما خودروسازان توانستند دو ماه مهلت بگیرند و تا ابتدای تیرماه رعایت یورو ۴ را به تعویق بیاندازند. قائم مقام سازمان محیط زیست ادامه داده که اگرچه خودروسازان روند ارتقای استانداردها از یورو ۲ به یورو ۴ را در ۵ سال اخیر مرتب به تعویق ‌انداخته‌اند اما این روند در حال حاضر تسریع شده و به جز دو شرکت سایپا و ایران خودرو بقیه شرکت ها استاندارد یورو ۴ را رعایت می‌کنند. این گفته وی در حالی است که ایران خودرو و سایپا دو خودروساز بزرگ و اصلی کشور به شمار می‌روند و وقتی آنها استاندارد یورو۴ را رعایت نکرده‌اند، پس عملا این «استاندارد» فعلا ره به جایی نبرده است. آن طور که خودروسازان عنوان می‌کنند، مشکل اصلی در اجرای استاندارد یورو۴، نبود سوخت لازم در جایگاه‌های کشور است، چه آنکه تا این سوخت در سطحی گسترده و مناسب تامین نشود، نمی‌توان خودروی یورو۴ در تیراژ بالا روانه بازار کرد. خودروسازان دقیقا با تکیه بر همین موضوع، تجهیز محصولات خود به یورو۴ را عقب ‌انداخته و همچنان تاکید دارند که اگر سوخت یورو۴ تامین نشود، خودرو یورو۴ معنایی نخواهد داشت. از همین رو هیچ بعید نیست با اتمام مهلت جدید (ابتدای تیر ماه)، خودروسازان باز هم تقاضای مهلتی جدید بکنند و اجرای استاندارد یورو۴ تعویقی دوباره را تجربه کنند. این در حالی است که قائم مقام سازمان محیط زیست تاکید کرده مهلت جدید به هیچ عنوان تمدید نخواهد شد. به گفته شاعری، البته ممکن است خودروسازان باز هم لابی کنند و با همان روش هایی که بلدند قانون را دور زده و با همان قدرتی که دارند باز هم برای خود مهلت بگیرند، اما این به هیچ عنوان مورد تایید سازمان محیط زیست نیست. شاعری این را هم می‌گوید که خودروسازان نمی‌توانند استاندارد یورو۴ را به عنوان یک مطالبه ملی به تعویق بیندازند، زیرا این «استاندارد» دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد و سازمان آنقدر یورو ۴ را پیگیری می‌کند تا در نهایت خودروسازان کوتاه بیایند. به گفته قائم مقام سازمان محیط زیست، وزارت نفت متعهد شده تا ۲۵ خرداد ماه امسال در تمام جایگاه‌های تهران سوخت استاندارد یورو ۴ عرضه کند. همچنین تا پایان خردادماه تمام جایگاه‌های استان مرکزی، قم و متعاقبا البرز، سوخت استاندارد یورو ۴ عرضه خواهند کرد و تا پایان شهریور نیز پالایشگاه‌های تبریز و اصفهان سوخت استاندارد یورو ۴ به تولید خواهند رساند. این در حالی است که خودروسازان معتقدند: طبق قانون تا شش ماه پس از عرضه سوخت استاندارد فرصت دارند تا نسبت به عرضه محصولات مجهز به یورو۴ اقدام کنند. با این حساب اگر همان ۲۵ خرداد را ملاک عرضه سوخت استاندارد در نظر بگیریم، خودروسازان تا شش ماه یعنی ۲۵ آذر ماه امسال فرصت دارند تا محصول یورو۴ به بازار بدهند. حال باید دید سازمان محیط زیست زیر بار این موضوع می‌رود و خودروسازان مهلتی دوباره بابت یورو۴ می‌گیرند یا این داستان بالاخره به پایان می‌رسد؟ آلودگی فقط تقصیر خودروها است؟ اما اصرار سازمان محیط زیست بر ارتقای استاندارد خودروها به یورو۴، بیشتر به دلیل تشدید آلودگی هوای شهرهای بزرگ کشور است، آلودگی که گاه تعطیلی‌های چند روزه را نیز به دنبال داشته است. هرچند خودروسازان نشان داده‌اند در عقب‌انداختن استانداردها ید طولایی دارند و معمولا برای اجرای قوانین مربوط به مصرف سوخت و آلایندگی زمان می‌خرند، اما قطعا نمی‌توان فقط خودرو و خودروسازان را در این ماجرا مقصر دانست. آن طور که کارشناسان عنوان می‌کنند، آلودگی هوای پایتخت ناشی از عوامل مختلفی است و خودروسازان نیز به واسطه تولید محصولاتی نه چندان استاندارد، یکی از مقصران آن به شمار می‌روند و نمی‌توان همه کاسه کوزه‌ها را بر سر آنها شکست. البته بدون تردید تولید و عرضه خودروهای با استاندارد یورو۴ می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی و کاهش مصرف سوخت بگذارد و این تجربه در دنیا اثبات شده، اما آیا همه زیرساخت‌ها برای این منظور آماده شده است؟ از طرفی، به اعتقاد کارشناسان در حال حاضر ورود خودروهای دیزلی به بازار می‌تواند راهگشایی مناسب برای معضل آلایندگی باشد، حال آنکه هم اکنون فقط به استاندارد یورو۴ پرداخته می‌شود و مسوولان و خودروسازان وقعی چندان به دیزلی ها نمی‌گذارند. خودروهای دیزلی حدود ۴۰ درصد کمتر از بنزین سوزها سوخت مصرف می‌کنند و آلایندگی‌شان نیز بسیار کمتر است. البته اثرگذاری آنها به شرطی خواهد بود که گازوئیل استاندارد با حداقل گوگرد روانه جایگاه‌های سوخت سراسر کشور شود. طبعا اگر گازوئیل استاندارد متناسب با حجم خودروهای دیزلی عرضه نشود و پراکندگی عرضه به شکلی نباشد که مردم در سراسر کشور به آن دسترسی داشته باشند، دیزلی‌ها نیز به سرنوشت خودروهای گازسوز دچار خواهند شد. اگر برنامه‌ریزی و استراتژی دقیقی برای خودروهای دیزلی در نظر گرفته شود و وزارت نفت و خودروسازان هماهنگ با یکدیگر پروژه را جلو ببرند، می‌توان به موفق شدن دیزلی‌ها در کشور امیدوار بود. ورود دیزلی‌ها می‌تواند در درازمدت مانع آلوده تر شدن هوای پایتخت و شهرهای بزرگ کشور شود، هرچند قطعا همه درمان درد آلودگی نخواهد بود. به اعتقاد کارشناسان، کیفیت سوخت داخلی (بنزین و گازوئیل)، نوع سوخت کارخانه‌ها، استفاده نامتعارف از خودروهای شخصی و عدم توسعه مناسب ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی (مترو و اتوبوس) دیگر دلایل مهم آلودگی هوا به شمار می‌روند و حل این معضل یعنی حل همه مشکلات مذکور. به گفته آنها، اگر خودرو استاندارد داشته باشیم و سوختی غیراستاندارد، یا سوخت استاندارد داشته باشیم و خودروهایی غیر استاندارد، نمی‌توان به حل مشکل آلودگی هوا از ناحیه «خودرو-سوخت» امیدوار بود. در حال حاضر یکی از مشکلات اصلی اجرای استاندارد آلایندگی در کشور، ناهماهنگی خودروسازان و وزارت نفت است، به نحوی که هر دو طرف منتظر کنش طرف مقابل مانده‌اند و واکنش خاصی از خود نشان نمی‌دهند. وزارت نفت می‌گوید که خودروسازان باید بدون توجه به نوع سوخت عرضه شده در جایگاه‌های کشور، محصول استاندارد (بر پایه یورو۴) تولید کنند و از آن سو خودروسازان اصرار دارند که ابتدا باید سوخت استاندارد عرضه شود و بعد خودروی استاندارد. این دعوای خودروسازان و وزارت نفت از مدت‌ها پیش آغاز شده و کماکان نیز ادامه دارد و هیچ یک از طرفین نیز از مواضع خود کوتاه بیا نیستند. این وسط البته یک سری حرف و حدیث‌ها نیز در مورد کیفیت بنزین تولید داخل وجود دارد اما تاکنون هیچ منبع رسمی این حرف و حدیث‌ها را که از آلاینده بودن بنزین تولید داخل حکایت دارد، تایید نکرده است. در حال حاضر بنزین عرضه شده در جایگاه‌های کشور را نمی‌توان یورو ۴ و ۵ خالص دانست، حال آنکه اروپا به تازگی عرضه سوخت یورو ۶ را نیز آغاز کرده است. به گفته کارشناسان، بنزینی که هم‌اکنون روانه باک خودروها می‌شود، ترکیبی از بنزین سوپر (بنزین با اکتان بالا) وارداتی و بنزین سوپر تولید داخل و بنزین معمولی (یورو۲) است و خودروسازان نیز بیشتر محصولات خود را بر پایه استاندارد یورو۳ و پایین‌تر تولید و عرضه می‌کنند. همین است که پس از مدت‌ها هنوز هم اختلاف نظر بر سر اینکه اول سوخت استاندارد باشد یا خودرو استاندارد، پابرجا مانده است. این در حالی است که هر دو طرف نیز به نوعی حق دارند و به نوعی در انجام تعهدات خود کوتاهی کرده‌اند و این وسط دود اختلاف آنها به چشم مردم می‌رود. از طرفی، به فرض حل شدن این اختلاف نظر میان وزارت نفت و خودروسازان، باز هم همه راه‌حل بحران آلودگی هوا را نرفته‌ایم، زیرا اگر هر دو اینها (سوخت استاندارد و خودرو استاندارد) نیز وجود داشته باشد، اما سیستم حمل‌و‌نقل عمومی توسعه‌ای مناسب نیابد و مردم همچنان بر استفاده از خودرو شخصی اصرار کنند، باز هم درد آلودگی درمان نخواهد شد. در کنار اینها البته آلایندگی ناشی از کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی نیز باید کنترل شود، چه آنکه «دود تولید» نیز از موارد تاثیرگذار بر تشدید آلایندگی هوا به شمار می‌رود.