سیدعلیرضا محمودی* صنعت‌خودرو به دلایل مختلف نظیر نقش جدی در اقتصاد کشور و همچنین داشتن مخاطبین اجتماعی گسترده و بسیاری عوامل دیگر، همواره مورد توجه کلیه اقشار جامعه و بالطبع رسانه‌ها است. آنچه که در این سطور به آن اشاره خواهد شد منظری جدید و متفاوت از این صنعت و عوامل موثر و متاثر از آن خواهد بود. بر اساس یک مدل تقسیم‌بندی، بعضی پدیده‌ها به‌واسطه ماهیت کوانتومی شان از نوع پدیده‌های CAS (Complex Adaptive systems) (سیستم‌های پیچیده) هستند که موضوع صنعت‌خودرو نیز به‌دلیل ساختار بسیار مشابه با این پدیده‌ها از این منظر، قابل‌توجه ونگاه ویژه است.

امروزه آنچه در صنعت‌خودرو باید مورد توجه قرار گیرد، فضای کشف و شهود است تا فضای طراحی و برنامه‌ریزی. به عبارتی باید موانع ذهنی موجود را کنار زده و استعدادها و پتانسیل‌های موجود را دقیقا شناسایی، کشف و زمینه رشد آنها را فراهم کرد.

فراموش نکنیم شرکت اپل (Apple) همه موفقیت‌های سال‌های اخیر خود را مرهون تحولات ذهنی مدیری نظیر استیو جابز بوده است. امروزه در دنیا بسیاری از استراتژی‌های موفق مبتنی‌بر فضای شهودی هستند و نه حاصل برنامه‌ریزی‌های خطی.

جا دارد در اینجا به این نکته کلیدی اشاره کنیم که به واسطه یکتا بودن (Uniqness) و خود جوشی و قائم‌به‌ذات بودن پدیده‌های CAS اصولا مقایسه صفر و یکی این صنعت با صنایع خودروسازی سایر کشورهای موفق و صرفا استفاده از مدل‌ها و الگوهای آنها بدون در نظر گرفتن و لحاظ کلیه عوامل و شرایط حاکم، قطعا اثر بخش نخواهد بود؛ بنابراین بررسی هوشمندانه در جهت مطالعه و یادگیری تجارب و سوابق کشورهای توسعه یافته، در کنار نگاه تحولگرا چاره کار است.

شناسایی این صنعت وقتی موفق خواهد بود که با نگاه ترکیبی (Objective - Subjective) و با کنار گذاشتن نگاه‌های فردی مبتنی‌بر تمایلات و حذف موانع ذهنی، پی به وجود عینی آن ببریم. قاعدتا اگر روند و ساختار مناسب، پیاده‌سازی شده و موانع موجود حذف شود خود به خود فرصت‌های زیادی ناشی از توانمندی‌های بالقوه در زنجیره تامین و تولید خودرو ایجاد خواهد شد. به‌طور مثال عملکرد بسیار سنجیده و حساب شده اخیر دولت در تخصیص ارز مبادله‌ای و امکان استفاده از وام صندوق توسعه ملی برای ارکان و اجزای صنعت‌خودرو قطعا نقش جدی و بسزایی در روند توسعه و پیشرفت و حل مشکلات این صنعت در آینده نزدیک ایفا خواهد کرد. امیدواریم با تدبیر دولت، سایر موانع دست‌و‌پاگیر موجود در حوزه‌های مختلف بانکی، گمرکی، قیمت‌گذاری و ... نیز با همکاری و تعامل مدیران ارشد و کارشناسان خبره این صنعت، شناسایی و سریعا حذف شوند.

قطعا توجه ویژه به ظرفیت و توان نامحدود بخش خصوصی و زنجیره تامین، به‌طور خاص در شرکت‌های قطعه‌سازی نیز اهم راه‌حل‌های آتی خواهد بود.

ناگفته نماند که به دلیل ماهیت درهم تنیده و پیچیده (Holestic) پدیده‌های CAS، نگاه توأمان به موضوعاتی نظیر اقتصاد و فرهنگ و اجتماع و ... جزء لاینفک صنعت‌خودرو به‌شمار می‌رود. در این راستا تعامل هوشمندانه با خبرگان جهانی این صنعت، در مسیر یادگیری و اتکا به صنعت داخلی و بالطبع ایجاد بستر و زیرساخت‌های مناسب اقتصاد مقاومتی برای جلوگیری از آسیب‌پذیری‌های احتمالی آتی و قائم‌به‌ذات بودن، باید کاملا مدنظر قرار گیرد. یقینا بقای این صنعت متاثر از تغییرات ناشی از این یادگیری‌ها و تجارب و مبتنی‌بر تعاملات بین‌المللی خواهد بود.

به‌طور خلاصه حذف موانع موجود و رها شدن از قیود دست‌وپاگیر در کنار کشف و شناسایی همه استعدادهای موجود نرم و سخت و مغز افزاری و ایجاد اعتماد به نفس و تکیه بر خرد جمعی همه اهل فن و باور اینکه «ما می‌توانیم»، در کنار آماده‌سازی فضای کسب‌وکار توسط دولت، رشد و اعتلای و اقتدار صنعت‌خودرو کشور را رقم خواهد زد.

* دانشجوی دکترای کسب‌و‌کار، سازمان مدیریت صنعتی