چه کسانی موافق حضور چینی‌ها در صنعت خودرو هستند؟
مخالفت در ظاهر، همکاری در سکوت
گروه خودرو: چندین خط تولید خودروهای چینی در ایران در شرف راه‌اندازی است، حتی یک خط تولید مراحل نهایی را نیز پشت سر گذاشته و آماده تولید محصولی از کشور چین است. برای سایر خطوط تولید نیز محصولاتی انتخاب شده‌اند و کار قیمت‌گذاری آنها نیز به پایان رسیده است تا با راه‌اندازی خطوط تولید، مونتاژ آنها آغاز شود. با این وجود مدیران شرکت‌های خودروساز کشور حاضر به تشریح وسعت همکاری خود با چینی‌ها نیستند و همچنان از نامشخص بودن سطح همکاری خود با خودروسازان این کشور می‌گویند. حتی پیش از این یکی از مدیران شرکت‌های مذکور گفته بود که «شراکت با خودروسازان چینی ما را خودروساز نخواهد کرد» این در حالی است که حرکت به سوی چینی‌ها مدت‌ها است که آغاز شده است.
گروه خودرو: چندین خط تولید خودروهای چینی در ایران در شرف راه‌اندازی است، حتی یک خط تولید مراحل نهایی را نیز پشت سر گذاشته و آماده تولید محصولی از کشور چین است. برای سایر خطوط تولید نیز محصولاتی انتخاب شده‌اند و کار قیمت‌گذاری آنها نیز به پایان رسیده است تا با راه‌اندازی خطوط تولید، مونتاژ آنها آغاز شود. با این وجود مدیران شرکت‌های خودروساز کشور حاضر به تشریح وسعت همکاری خود با چینی‌ها نیستند و همچنان از نامشخص بودن سطح همکاری خود با خودروسازان این کشور می‌گویند. حتی پیش از این یکی از مدیران شرکت‌های مذکور گفته بود که «شراکت با خودروسازان چینی ما را خودروساز نخواهد کرد» این در حالی است که حرکت به سوی چینی‌ها مدت‌ها است که آغاز شده است.
اما به عقیده کارشناسان اینکه خودروسازان در عین همکاری با چینی‌ها حاضر به شفاف‌سازی در رابطه با نوع و وسعت همکاری خود با چینی‌ها نیستند به این موضوع باز می‌گردد که مخالفت‌های فراوانی نسبت به همکاری و ورود خودروهای چینی به کشور وجود دارد. بر این اساس، مخالف با حضور چینی‌ها در صنعت خودرو کشور مربوط به سال‌های اخیر نمی‌شود و برخی از وزرا، نمایندگان مجلس و حتی مردم درمقاطع مختلف نسبت به حضور چینی‌ها انتقاداتی مطرح کرده‌اند.
برای مثال، زمانی که در سال ۸۶ ایران‌خودرو و چری چین قراردادی را برای تولید محصول مشترک در کشور به امضا رساندند، وزیر وقت صنایع به یکباره مخالفت خود را با این قرارداد اعلام کرد و مانع اجرای آن شد. علی‌اکبر محرابیان در پی مخالفت خود با ورود چینی‌ها اعلام کرد تا زمانی که او وزیر است اجازه تولید خودروی چینی را نمی‌دهد.
چنین نگاهی نسبت به همکاری با چینی‌ها که از باور به بی‌کیفیت بودن محصولات چینی سرچشمه می‌گیرد، تاکنون ادامه پیدا کرده، با این تفاوت که چینی‌ها بالاخره پس از سال‌ها مخالفت مسوولان دولتی و دست‌اندرکاران صنعت خودرو، در شرایطی که تمام درها به روی دیگر خودروسازان مطرح و حتی شرکای خارجی بسته بود وارد ایران شدند.
اگرچه از نگاه کارشناسان ورود چینی‌ها به صنعت خودرو به تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و خصوصا صنعت خودرو بازمی‌گردد، اما به‌نظر می‌رسد مخالفان یا حتی خودروسازان قصد ندارند باور کنند که چینی‌ها حالا سهمی برای خود در صنعت و بازار خودرو ایران کسب کردند.
انتقاد گاه و بی‌گاه نمایندگان مجلس، فعالان صنعت خودرو و همین‌طور وزیر صنعت از حضور شرکت‌های خودروساز چینی در ایران، در شرایطی که مذاکرات خودروسازان با چینی‌ها برای تولید محصولات آنان به نتیجه رسیده است، به‌نوعی نشان می‌دهد که خودروسازان و مسوولان تحت فشار افکار عمومی و دولتی‌ها قصد ندارند صراحتا از نوع حضور چینی‌ها در شرکت‌های خودروساز خبر دهند.
اما واقعیت این است در شرایطی که مخالفت‌ها با حضور چینی‌ها همچنان ادامه دارد، این چشم‌بادامی‌ها توانستند ورودی نرم و آرام به صنعت خودرو ایران چه در بخش خصوصی و چه در بخش نیمه‌دولتی داشته باشند.
با مشاهده ورود چینی‌ها به صنعت خودروی کشور درحالی‌که صدای مخالفان هر روز بلندتر از قبل به گوش می‌رسد، اینطور به‌نظر می‌آید که موافقانی قوی‌تر از مخالفان در این میان حضور دارند که اگرچه حضور آنها به اندازه مخالفان مشهود نیست، اما به‌نوعی ورود خودروسازان چینی به کشور را تسهیل می‌کنند.
طرح چنین گمانه‌ای و پیگیری آن کاری دشوار به‌نظر می‌رسد زیرا به ظاهر تمام فعالان صنعت خودرو از حضور چینی‌ها در ایران ناراضی و در عین حال ناگزیر هستند. اما موافقان حضور چینی‌ها در صنعت خودرو ایران چه کسانی هستند؟
موافقی وجود ندارد
نقشه راه چینی‌ها این است که تا سال ۲۰۳۰ تنها خودروساز جهان باشند؛ یعنی تمام تولیدات خودروسازان دنیا با هر برندی تنها در این کشور به تولید برسد. اگرچه نشانه‌های حرکت چینی‌ها به سمت این هدف به روشنی مشاهده می‌شود، اما خودروسازان کشورمان همچنان عقیده دارند نه تنها همکاری با چینی‌ها هیچ دانشی برای خودروسازی کشور به همراه نمی‌آورد بلکه پس از مدتی صنعت فعلی را نیز نابود کرده تا تماما تولیدات خود را جایگزین کنند. در چنین شرایطی خودروسازان نه تنها برای حفظ برند و محصولات خود مانند سایر خودروسازان دنیا برنامه‌ای برای ورود به چین و تولید در آنجا ندارند؛ بلکه به‌نوعی مقاومت خود در مقابل ورود چینی‌ها را نیز از دست داده‌اند و به‌نوعی در حال حرکت به سوی مونتاژ محصولات چینی در کشور هستند.
یک مدیر ارشد در صنعت خودرو در این زمینه به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: شاید شرکت‌های خصوصی و واردکنندگان از همکاری با چینی‌ها راضی باشند؛ زیرا آنها فقط به دنبال تولید و فروش هستند و دانش فنی اهمیت چندانی برای آنها ندارد، اما دو خودروساز بزرگ کشور که قبلا با اروپایی‌ها یا نیسان کار کرده‌اند مخالف حضور چینی‌ها هستند.
این مدیر ارشد در کنار اشاره به این موضوع که چینی‌ها برای ورود به یک کشور دست به انجام هر کاری می‌زنند می‌گوید: سیاست ارزان‌فروشی تنها یکی از راهکارهای چینی‌ها برای حضور در یک بازار است؛ اما قبل از آن، آنها از انجام هر راهکاری چه بسا راهکارهای ناسالم از نظر اقتصادی برای اقناع در جهت حضور در یک کشور استفاده می‌کنند.
او در ادامه با اشاره به اینکه در شرایط فعلی هیچ‌کس موافق حضور چینی‌ها در صنعت خودرو کشور نیست می‌گوید: برای مثال وزیر یکی از مخالفان حضور چینی‌ها در صنعت خودرو است و همیشه به همکاری با خودروسازانی تاکید دارد که امکان دریافت دانش فنی از آنها وجود داشته باشد، اما با وجود مخالفت وزیر و همچنین با توجه به اینکه او می‌تواند از خودروسازان درخواست کند که با چینی‌ها همکاری نکنند، این کار را انجام نمی‌دهد؛ زیرا شرایط سخت این روزهای صنعت خودرو را به خوبی درک می‌کند.
به گفته این مدیر ارشد اگرچه یک تلفن به خودروسازان از سوی وزیر کافی است تا جلوی حضور چینی‌ها در صنعت خودرو گرفته شود، اما او به خوبی می‌داند که خودروسازان در شرایط فعلی راه دیگری ندارند؛ زیرا در شرایطی که همه ارتباط خود را با خودروسازان قطع کرده‌اند، دست‌کم برای به گردش درآوردن چرخ صنعت راه دیگری جز همکاری با چینی‌ها وجود ندارد.
یک عضو انجمن قطعه‌سازان نیز در رابطه با حضور چینی‌ها و موافقان احتمالی این حضور به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: فعالیت چینی‌ها در کشور موافقی ندارد؛ زیرا برای صنعت خودرو ایران که سال‌هاست به جمع خودروسازان دنیا پیوسته و با برندهای مطرح نیز همکاری کرده است، همکاری با چینی‌ها نوعی عقب‌گرد به شمار می‌رود.
فرهاد به‌نیا در ادامه با اشاره به اینکه به هر حال چینی‌ها با وجود تمام مخالفت‌ها حالا وارد صنعت خودرو شده‌اند می‌گوید: تنها در یک صورت می‌توان اثر حضور چینی‌ها را به کشور کمرنگ‌تر کرد، این هم در شرایطی ممکن خواهد بود که خودروسازان طبق سناریویی که از قبل مطرح کرده بودند اولا طرف‌های چینی را مجبور به سرمایه‌گذاری برای تولید در ایران کنند تا در مسیر مونتاژ نیفتند، دوم اینکه سهم صادراتی خود را در نظر بگیرند و در سومین گام نیز برنامه ساخت داخل این خودروها را مشخص کنند تا دست‌کم قطعه‌سازان از کار بیکار نشوند و تولیدشان ادامه داشته باشد. به‌نیا با اشاره به این راهکارها می‌گوید: اگر این شرایط در همکاری با طرف‌های چینی رعایت شود، اثرات ناگوار چینی‌ها کمتر خواهد شد در غیر این صورت فاجعه‌ای رخ می‌دهد که می‌تواند تمام صنعت خودرو را به تسخیر خود در بیاورد.
ورودی سخت، حضوری ماندگار
یک مدیر ارشد نیز در ادامه با اشاره به اینکه چینی‌ها در ابتدا به دلیل وجود این باور که محصولات چینی بی‌کیفیت هستند برای ورود به هر کشوری با مشکل همراه هستند می‌گوید: همیشه ورود چینی‌ها به یک کشور به دلیل بی اعتماد بودن افکار عمومی نسبت به آنها دشوار است، اما به محض اینکه وارد بازاری شوند آن را به کلی تسخیر می‌کنند، مانند اتفاقی که برای صنعت پوشاک اروپا افتاد، چینی‌ها پس از ورود به بازار اروپا تمام صنعت پوشاک را در آنجا به تسخیر خود درآوردند. این مدیر ارشد با ذکر مثالی که یاد شد عقیده دارد با توجه به تمام این مسائل کسی نیست که موافق ورود چینی‌ها باشد.
او در دامه می‌گوید: البته در شرایطی که همه به‌نوعی ارتباط خود را با خودروسازان ایرانی قطع کردند، همکاری با خودروسازان چینی تنها گزینه پیش رو بود، اما واقعیت این است که نباید بیش از اندازه به چینی‌ها بها بدهیم زیرا آنها در ابتدا با سیاست ارزان‌فروشی وارد می‌شوند سپس بازار و تولید را به دست می‌گیرند و بعد از آنکه جای پای خود را محکم کردند، محصول خود را با هر قیمتی که بخواهند ارائه خواهند داد.
مخالفت و موافقت بی‌معنا است
در شرایطی که ورود خودروهای چینی به ایران موافقان و مخالفانی در میان فعالان بخش خصوصی، واردکنندگان و همچنین خودروسازان و مسوولان دارد؛ یک کارشناس مسائل اقتصادی عقیده دارد اصولا مخالفت یا موافقت با حضور یا عدم حضور چینی‌ها در کشور کار صحیحی نیست.
سعید لیلاز در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: ما چون شرایط اقتصادی سالمی نداریم عده‌ای با ورود خودروسازی از چین موافقت می‌کنند و عده‌ای مخالفت، درصورتی‌که این شیوه اشتباه است و در واقع این مصرف‌کننده است که باید تعیین کند خودرویی وارد بازار شود یا خیر. به عقیده لیلاز در واقع این دولت است که باید زمینه را برای فعالیت رقابتی در صنعت و بازار خودرو فراهم آورد، به گونه‌ای که خودروساز بر اساس اصل رقابت و تقاضا، محصولی را برای تولید انتخاب کند.
او در ادامه می‌گوید: در حال حاضر بحث‌های فراوانی در رابطه با حضور چینی‌ها وجود دارد و همه مخالف ورود چینی‌ها هستند، اما واقعیت این است که تولیدکننده در این میان گناهی ندارد زیرا او هم در فضایی بسته کار می‌کند و خود را با توجه به شرایط اقتصادی روز تنظیم می‌کند.
این کارشناس مسائل اقتصادی می‌گوید: دولت اگر از حضور چینی‌ها در صنعت خودرو ناراضی است بهتر است نگاهی به عملکرد خود در زمینه فراهم کردن فضای فعالیت خودروسازان بیندازد، دولت اگر از نوع همکاری خودروسازان با چینی‌ها رضایت ندارد باید در قوانین و مقررات خود بازنگری کند؛ زیرا فعالیت‌های فعلی خودروسازان در چارچوب قوانین و شرایط فعلی شکل می‌گیرد.
ارسال نظر