گروه جهان: درست زمانی که به نظر می‌رسید همه چیز در برزیل آرام و دیلما روسف بر اسب مراد سوار است، همه چیز در چشم بر هم زدنی به هم خورد و بانوی چریک با بزرگ‌ترین بحران دوران ریاست جمهوری‌اش مواجه شد. وقتی روسف ردای ریاست جمهوری بر تن کرد بسیاری او را میراث‌دار «لولا» و ادامه‌دهنده راه او تلقی کردند و برخی هم می‌گفتند مردم برزیل به دلیل علاقه‌ای که به لولا داشتند به وارث او رای دادند. اما اکنون لولا که «ناجی» اقتصاد برزیل نامیده می‌شد به دلیل اتهام فساد دستگیر شده و برخی می‌گویند آینده سیاسی روسف هم تیره و تار است. برخی حتی سخن از استعفای او به میان آورده‌اند. به گزارش نیویورک‌تایمز، براساس آمار دولتی که روز پنج‌شنبه منتشر شد کاهش رشد اقتصادی در مسیری نزولی قرار گرفته و تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۱۵ چیزی حدود ۸/ ۳ درصد کاهش داشته است.

استراتژیست تاثیرگذار رقابت‌های روسف - لولا داسیلوا- به اتهام دریافت رشوه و شراکت در فساد شرکت نفتی پتروبراس بازداشت شد. دستگیری لولا باعث زلزله‌ای در ساختار سیاسی و «حزب کارگران» حاکم شد. دستیاران خانم روسف اکنون با یکی از دشوارترین روزهای زندگی سیاسی خود مواجهند. منتقدان دست به کار شده و می‌گویند خانم روسف تلاش می‌کرد یکی از قضات عالی‌رتبه را به ریاست دادگاه عالی بگمارد تا مدیران بازداشت شده این شرکت نفتی را از زندان آزاد کند. اکنون مشاوران روسف هم در تقلا هستند تا به اتهاماتی که یکسره متوجه «رئیس»شان می‌شود، پاسخ گویند.

«تیاگو دو آراگوا»، تحلیلگر سیاسی و مشاور یک شرکت که در زمینه خطرپذیری سیاسی فعالیت می‌کند، می‌گوید:«هیچ رهبری دوست ندارد در وضعیت دفاعی قرار بگیرد اما اکنون روسف بیش از همیشه آسیب‌پذیر شده است.» فشار بر رئیس‌جمهوری برزیل چندی است، افزایش یافته است. «دیلما» پیش از این هم به دلیل استفاده از بودجه این شرکت دولتی برای رقابت‌های انتخاباتی و تامین مالی از سوی بانک‌های دولتی برای پوشش شکاف بودجه‌ای با اتهاماتی دست به گریبان بوده و فرآیند دادرسی برای او آغاز شده است. گزارش مجله «Isto É» عدم اطلاع دیلما را زیر سوال می‌برد. این مجله ادعای دیلما در مورد اینکه وی نه تنها هیچ اطلاعی از رشوه‌ها و بده بستان‌ها در شرکت پتروبراس نداشته بلکه از مداخله در تحقیقات هم عقب‌نشینی کرده را رد می‌کند. در واقع، مجله مذکور شمشیر را از رو بسته و تمام اظهارات روسف را مبنی بر بی‌اطلاعی او از اندرونی‌های این شرکت رد کرده است.

ترکش اتهامات نه تنها روسف بلکه دامان لولا را هم خدشه‌دار کرده است. مجله «Isto É» به گزارشی از سوی «دلسیدیو دو آمارال»- سناتور سابق پارلمان که در نوامبر ۲۰۱۵ به دلیل تلاش برای مانع‌تراشی در تحقیقات پتروبراس دستگیر شد- علیه روسف اشاره می‌کند و می‌گوید سلف او یعنی لولا داسیلوا پرداخت‌هایی غیرقانونی به «مارکوس والریو دو سوزا»- تاجری که به خرید رای به نفع لولا در دوران حضور وی در قدرت متهم شده- داشته است. بر همین اساس، دوران ریاست لولا نیز با علامت سوال‌هایی روبه‌رو شده است. به گزارش نیویورک تایمز، «دلسیدیو دو آمارال» که در ماه فوریه از حبس آزاد شد روز پنج‌شنبه بیانیه‌ای مرموز صادر و اعلام کرد که گزارش این مجله را تایید نمی‌کند. با این حال، او از تکذیب آنها امتناع ورزیده و اذعان کرد که «به مردم برزیل و منافع عمومی احترام می‌گذارد».

حامیان خانم روسف با اشاره به سخنان مخدوش آمارال و تلاش او برای نجات زندگی سیاسی خود (هر چند به لطف رویکرد نرم کنگره ملی برزیل، همچنان سناتور باقی مانده) به سرعت وارد فاز حمله به او شدند. «خوزه ادواردو کاردوزو»، معاون دادستان کل برزیل گفت: «متاسفانه، آمارال نه خودش اعتبار دارد نه سخنش. او کسی نیست که به راست‌گویی شهره باشد.» گفته می‌شود کاردوزو به تازگی به دلیل «فشار سیاسی» از ریاست وزارت دادگستری استعفا کرده و به معاونت دادستانی کل برزیل رسیده است؛ نهادی که همچون FBI در آمریکا است و در تحقیقات در مورد فساد دولتی مشارکت دارد. روسف روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که به مبارزه با فساد و تقویت نهادهای برزیلی متعهد است. او اعلام کرد: «کاملا از قانون اساسی تبعیت می‌کند». نیویورک تایمز برای بررسی وضعیت پیش آمده در برزیل پرسش‌هایی مطرح و به آن پاسخ می‌گوید: چرا برزیل در چنین بحرانی افتاده است؟ نیویورک تایمز می‌نویسد اقتصادی رکودزده و نارضایتی از برنامه‌های مبارزه با فساد که شامل شرکت نفتی مذکور نیز می‌شد بر تمام سطوح دولتی در برزیل تاثیر گذاشته است. فرآیند دادرسی مربوط به خانم روسف هم باعث بی‌ثباتی سیاسی در این کشور و بی‌اعتمادی به بانک‌ها شده است.

چرا اقتصاد برزیل در مشکل گرفتار شده است؟ با کاهش قیمت جهانی نفت، اقتصاد هم با بحران مواجه شده است. کاهش ۸/ ۳ درصدی تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۱۵ بدترین کاهش در ۲۵ سال اخیر بود. بیکاری در حال افزایش است و بحران بازنشستگی به بحران در مالیه عمومی انجامیده است. دستاوردهای اجتماعی دهه‌های گذشته، دچار افت شده است. مقام‌های این کشور دست به کار شده تا سیاست‌هایی را در پیش بگیرند که باعث ارتقای عملکرد و رشد بانک‌های دولتی و شرکت‌های دولتی انرژی شود. در پی رکود عمیق، برزیل در رده بدترین اقتصادهای منطقه قرار گرفته است.

برنامه فساد درباره چیست؟ رسوایی فعلی با رشوه در پتروبراس شروع شد. این مساله به تحقیقات قارچی‌شکلی انجامید که پای چهره‌های مهمی را در دولت و بخش خصوصی پیش کشید. مقام‌های پلیس می‌گویند شواهدی یافته‌اند دال بر اینکه سیاستمداران و مدیران اقتصادی از این رشوه‌ها جیب خود را پر کرده‌اند. اکنون ترکش‌های پتروبراس پای لولا را نیز وسط کشیده است. با این حال، محبوبیت روسف از انتخابات قبلی به این سو با روندی کاهشی مواجه بوده است. دستگیری استراتژیست خانم روسف «خوائو سانتانا» پرسش‌هایی در مورد رقابت‌های روسف از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ مطرح کرده است. برخی می‌گویند سانتانا با پول‌های نامشخص که ریشه در رشوه دارد به تامین مالی بخشی از هزینه‌های انتخاباتی روسف پرداخته بود. چنین است که پای اعتبار سیاسی روسف و حزب او و در نهایت لولا به میان کشیده شده و اعتبار سیاسی آنها خدشه‌دار شده است.