شایعه دیدار اردوغان و اسد در ماه جاری

گروه جهان: ترکیه از روز جمعه حملات هوایی خود را علیه مواضع داعش از سر گرفت و گفت که این حملات در راستای ایجاد منطقه امن تا عمق ۹۰ کیلومتری مرز ترکیه با سوریه است و این منطقه هم‌اکنون از حضور نیروهای کرد و افراطی پاک شده است. ترکیه نزدیک به ۱۰ روز است که حملات خود را علیه داعش در خاک سوریه پیگیری می‌کند. این حملات اما با نگرانی غرب مواجه شده است. ایالات‌متحده از زمان آغاز حملات نگرانی خود را نسبت به حملات ارتش ترکیه علیه مواضع کردها بیان کرده است.

آلمان هم گفته است خواهان ادامه حضور ترکیه در سوریه نیست، زیرا موجب می‌شود درگیری‌ها بیشتر و البته پیچیده‌تر شود. ترکیه اما می‌گوید قصد ندارد در خاک سوریه باقی بماند و هدف آنکارا از حضور در این منطقه پاکسازی آن از حضور نیروهای شبه‌نظامی کرد و داعشی‌ها است. به اعتقاد ترکیه نیروهای کرد سوریه موسوم به «YPG» یا مدافعان خلق کرد ارتباط تنگاتنگی با نیروهای پ‌ک‌ک دارند.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه با دفاع از حضور نظامی ترکیه در خاک سوریه گفت: هیچ‌کس از ما انتظار نداشته باشد که اجازه دهیم در مرزهای جنوبی‌مان دالان ترور به‌وجود آید. این در شرایطی است که واشنگتن به حضور ترکیه در خاک سوریه بدبین است و بر این باور است که ترکیه نه به قصد ضربه زدن به داعش، بلکه برای مبارزه با نیروهای «YPG» که از حمایت واشنگتن برخوردار هستند وارد سوریه شده است. ترکیه به همراه نیروهای سوری موسوم به شورشیان میانه‌رو حملات خود را از ۲۴ اوت برای تصرف جرابلس آغاز کردند. یک شهر مرزی که ترکیه مدعی بود نیروهای کرد در آنجا حضور داشته‌اند، اما نیروهای «YPG» گفته‌اند در این شهر هرگز حضور نداشته‌اند. با این حال کورتولموش، معاون نخست‌وزیر ترکیه در گفت‌وگو با رویترز از آمریکا خواسته است تا نیروهای کرد را تحت فشار قرار دهد که از سمت شرق فرات دور شوند.

منطقه امن یا حائل

جنگنده‌های ترکیه می‌گویند که سه نقطه از خاک سوریه را مورد هدف حملات خود قرار می‌دهند: «عزه العرب»، «آل قندورا» و «غرب‌جرابلس». این سه نقطه به شعاع یک منطقه ۹۰ کیلومتری در خاک سوریه است که ترکیه مدعی است با حملات جنگنده‌هایش قصد دارد تا یک پاکسازی انجام دهد. ترکیه پیشتر نیز خواستار ایجاد یک منطقه امن یا پرواز ممنوع شده، اما آمریکا با درخواست ترکیه مخالفت کرده بود. به نظر می‌رسد ترکیه برای ایجاد این منطقه خود دست به کار شده است. این در شرایطی است که دولت ترکیه هنوز از لفظ «منطقه حائل» (buffer zone) استفاده نکرده است اما شرایط موجود نشان می‌دهد ترکیه قصد دارد تا با ساماندهی شورشیان سوری این منطقه را در اختیار آنها قرار دهد.

البته حضور ترکیه برای ایجاد منطقه حائل با انتقاد کشورهای غربی روبه‌رو شده است. فرانک والتر اشتان‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان می‌گوید: حضور یک بازیگر جدید نظامی در سوریه شرایط درگیری‌ها را در سوریه پیچیده می‌کند. اشتان‌مایر در براتیسلاوا گفت: به سود همه ماست تا خود را از یک درگیری طولانی مدت در سوریه دور نگه داریم. در مقابل اردوغان می‌گوید عملیات «سپر فرات» موفقیت‌آمیز بوده و این کشور توانسته است نیروهای داعش و کرد را از این منطقه دور کند. کورتولموش که به آمریکا سفر کرده است به رویترز می‌گوید: ما از آمریکا می‌خواهیم بین گروه‌های تروریستی تفاوت قائل نشود و همه آنها را تحت فشار قرار دهد.

عادی‌سازی روابط با سوریه

در حالی که برخی نیت ترکیه را درخصوص سوریه مبهم می‌دانند، زیرا در عمل ایجاد منطقه حائل را در سوریه کلید زده است، اما بینالی ییلدیریم، نخست‌وزیر ترکیه در تازه‌ترین اظهارنظر خود گفته است که ترکیه قصد دارد با سوریه و مصر روابطش را عادی کند.

البته ییلدیریم چندی پیش نیز این سخنان را گفته بود اما پس از دیدار اردوغان با پوتین و در نهایت سکوت پوتین در برابر حضور نیروهای ترکیه در خاک سوریه، این شائبه ایجاد شده است که ترکیه قصد دارد تا با دولت سوریه روابط خود را عادی کند. در این راستا نخست‌وزیر ترکیه می‌گوید: ترکیه قصد ندارد تا با پ‌ک‌ک درخصوص صلح گفت‌وگو کند اما عادی‌سازی روابط با سوریه و مصر در دستور کار است. به نوشته روزنامه حریت، ییلدیریم با تاکید بر اینکه امنیت داخلی ترکیه هیچ‌گونه وجه‌المصالحه‌ای نمی‌پذیرد، افزود: کردها جزو شهروندان ترکیه هستند و ما آنها را از شر ترور نجات خواهیم داد. نخست‌وزیر ترکیه با اشاره به خسارت‌هایی که از درگیری دو طرف در جنوب و جنوب شرق حاصل شده است، گفت: آنکارا مبلغ یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار به احیای اقتصاد این منطقه اختصاص خواهد داد.

ییلدیریم همچنین در بخش دیگری از سخنان خود درخصوص سیاست خارجی این کشور گفت و تصریح کرد: «تلاش‌های جدی برای عادی‌سازی روابط با سوریه و مصر صورت گرفته است. زیرا ترکیه قصد ندارد در سیاست خارجی‌اش به تعداد دشمنان خود بیفزاید.» نخست‌وزیر ترکیه البته جدول زمان‌بندی برای احیای رابطه با سوریه و مصر اعلام نکرد اما این سخن نشان از یک تغییر بزرگ در سیاست خارجی این کشور است. پیش‌تر نیز ییلدیریم در ماه ژوئن با تکرار سخنانی مشابه گفته بود که تا ابد کشورها نمی‌توانند با یکدیگر دشمن باشند و ترکیه به‌دنبال عادی‌سازی روابط با مصر و سوریه است.

همزمانی این سخنان با یک خبر روزنامه السفیر، این شائبه را تقویت کرده است که ترکیه به زودی با سوریه روابط خود را عادی خواهد کرد. روزنامه السفیر مدعی شده است که اردوغان در حضور پوتین با بشار اسد دیدار خواهد کرد. این روزنامه در مقاله‌ای به قلم «محمد بلوط» نوشت: «بشاراسد» و «رجب طیب اردوغان» روسای جمهور سوریه و ترکیه با وساطت همتای روسی‌شان «ولادیمیر پوتین»، اواخر ماه جاری در مسکو دیدار خواهند کرد. نویسنده این مقاله با عنوان «آیا پوتین، اسد و اردوغان را کنار هم می‌نشاند؟»، به نقل از منابع دیپلمات ناشناس نوشت: از زمان سفر اردوغان به «سن‌پترزبورگ»، مقدمات دیدار اسد و اردوغان در روسیه در حال آماده‌سازی است. در این مقاله آمده است: برنامه دیدار اسد و اردوغان پس از سفر «هاکان فیدان» رئیس سازمان اطلاعات ترکیه به دمشق در اواسط ماه جاری مشخص خواهد شد.

به گفته کارشناسان چنانچه این دیدار صورت بگیرد، به نظر می‌رسد آنکارا قصد دارد در ماجرای سوریه از همه کارت‌های خود استفاده کند تا سهمی از آینده این کشور برای خود محفوظ نگه دارد. در این راستا این کشور هم مهم‌ترین نیروی مخالف اسد، یعنی شورشیان میانه‌رو را حمایت می‌کند و هم قصد دارد تا رابطه خود را با دولت دمشق عادی کند.