مترجم: رفیعه هراتی

هرچیز مربوط به معدنکاری به طور چشمگیری عظیم است. این صنعتی است که گودال‌های بزرگ در زمین ایجاد می‌کند و به کامیون‌هایی متکی است که تایرهای آنها به اندازه یک خانه است. در سال‌های اخیر به علت صنعتی‌شدن سریع چین و اشتهای سیری‌ناپذیر آن برای فلزات، شرکت‌های معدنی نیز سودهای کلانی به‌دست آورده‌اند، ارزش زیادی کسب کرده‌اند و دستخوش ادغام‌های بزرگ و خرید سهام‌های یکدیگر شده‌‌اند.

بی‌اچ پی بیلیتون شرکت انگلیسی- استرالیایی که بزرگترین شرکت معدنی جهان است قصد دارد بزرگترین معامله‌ای را که تاکنون صورت گرفته است انجام دهد. در پنجم فوریه، درست قبل از ضرب‌الاجل اعمال شده توسط قانون‌گذاران انگلیسی، این شرکت پیشنهاد خود را برای خرید شرکت ریوتینتو، سومین شرکت بزرگ این صنعت، افزایش داد. شرکت بی‌اچ‌پی که در ماه نوامبر گذشته سه سهم به ازای هر سهم ریو را پیشنهاد داده بود پیشنهاد خود را به ۴/۳سهم افزایش داد و رقیب خود را ۱۴۷میلیارد دلار قیمت‌گذاری کرد. شرکت ریو به سرعت این پیشنهاد را رد کرد. این تنها معامله بزرگ قریب‌الوقوع نیست. شرکت برزیلی ویل که چهارمین شرکت بزرگ جهان است پیشنهاد کرده است برای خرید شرکت اکستراتا ششمین شرکت بزرگ جهان، مبلغ ۹۰میلیارد دلار بپردازد.

دو انگیزه اصلی پشت چنین معاملاتی اندازه و تنوع هستند. شرکت‌های بزرگتر از اقتصاد در ابعاد بزرگ سود می‌برند: شرکت بی‌اچ‌پی تصور می‌کند که خرید شرکت ریو تینتو و ادغام عملیات این دو شرکت بسیار بزرگ سنگ آهن در استرالیا، منجر به پس‌انداز سالانه ۷/۳میلیارد دلار طی هفت‌سال خواهد شد. این دو شرکت ادغام شده همچنین در زمینه آلومینیوم، اورانیوم و زغال کک قوی خواهند بود. اما اصرار ورزیدن بر یک محصول شرکت را نسبت به کاهشی ناگهانی قیمت آسیب‌پذیر می‌کند، بنابر این بسیاری از معاملات معدنی به منظور متنوع کردن صورت می‌گیرد تا خطر را پخش کند و بی‌ثباتی را کاهش دهد. به همین دلیل است که شرکت ویل که تولیدکننده پیشتاز سنگ‌آهن جهان است (گرچه بی‌اچ‌پی و ریو با یکدیگر می‌توانند به بزرگی این شرکت باشند) می‌خواهد شرکت اکستراتا را خریداری کند. این شرکت برزیلی هم‌اکنون تجارت نیکل قابل توجهی دارد، و فرار فیلیپس از بانک کانادایی آر‌بی‌سی کپیتال‌ مارکتس می‌گوید تصاحب اکستراتا، ویل را به اتحاد بزرگ مس و زغال نیز سوق خواهد داد.

اما اکنون یک عامل دیگر به طور غیرمنتظره به معامله اضافه شده است. شرکت چینالکو در اول فوریه در اقدامی جسورانه با شرکت آمریکایی آلکوآ برای خرید ۹درصد از سهام شرکت ریوتینتو به مبلغ ۱۴میلیارد دلار همکاری کرد. (شرکت آلکوآ ۲/۱میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری عرضه کرد.) شرکت چینالکو شرکت دولتی مادر بزرگترین تولید‌کننده آلومینیوم چینی است. گرچه انگیزه‌های دقیق پشت این سرمایه‌گذاری بزرگ چین مشخص نیست، این زمان‌بندی مطمئنا آنچنان‌که چینالکو ادعا می‌کند یک «تصادف» نیست. چین با گرفتن سهام ریو، امیدوار است بتواند در نتیجه تصاحب نافرجام توسط شرکت بی‌اچ‌پی اثر بگذارد.

شرکت چینالکو امیدوار است که پرداخت قیمت بالا برای سهام استراتژیکش در شرکت ریو از افزایش قیمت مزایده توسط شرکت بی‌اچ‌پی جلوگیری خواهد کرد. ارزش ضمنی شرکت بی‌اچ‌پی را ملزم خواهد کرد که چهار سهم خود را به ازای هر یک سهم شرکت ریو پیشنهاد کند.) اگر چنین شود، در باغ سبز آن با شکست مواجه شده است. اما از آنجایی که خرید سهام توسط شرکت بی‌اچ‌پی به شرط تصویب قانون ضدانحصار خواهد بود که این امر چند سال طول خواهد کشید، شرکت چینالکو در این فاصله چند انتخاب خواهد داشت. این شرکت می‌تواند سهام خود را افزایش دهد. خود برای شرکت ریو مناقصه ترتیب دهد یا امیدوار باشد پیشنهاد بالاتر از طرف شرکت بی‌اچ‌پی موجب شود شرکت چینالکو سود خوبی به دست آورد.

توضیح محتمل‌تر به پتانسیل توانایی قیمت‌گذاری که ترکیب بی‌اچ‌پی-ریو در مورد سنگ‌آهن خواهد داشت، بستگی دارد. این امر فولادسازان چینی را وحشت‌زده کرده است و موجب مداخله چینالکو شده است.

سنگ‌آهن برای توسعه اقتصادی چین حیاتی است و اکثر سنگ‌آهن حوزه فیلبارا به چین می‌رود. مذاکرات بین فولادسازان و سه تولید‌کننده اصلی سنگ‌آهن جهان (شرکت بی‌اچ‌پی، شرکت ریو و شرکت ویل) برای تعیین قیمت پایه سالانه سنگ‌آهن نگران‌کننده است.

چین می‌پذیرد که قیمت‌ها باید افزایش یابند، اما نه به میزان ۵۰درصد یا بیشتر آنچنانکه تولیدکنندگان می‌خواهند. ماه گذشته بسیاری از محموله‌های سنگ‌آهن شرکت ویل به چین تاخیر داشتند که این امر موجب افزایش فشار شد. چین نیز به این امر به عنوان پیش‌زمینه رویدادهای بعدی نگاه می‌کند.

بخشی از مشکل این است که خاطره بد مالکان معدن از روزگار دشوار آنها را مجبور به رفتاری کرده است که به نگرانی چینی‌ها دامن می‌زند.

مایک‌اوپن هایمر رییس شرکت معدنی فرکسپو می‌گوید: شرکت‌های معدنی بیست سال پیش می‌توانستند برای ظرفیت‌های جدید سرمایه‌گذاری زیادی کنند و باعث شوند قیمت‌ها کاهش یابد. شرکت‌های معدنی بسیار محتاط‌تر شده‌اند و توسعه با دقت بیشتری انجام می‌شود. این امر توضیح می‌دهد چرا رو به رو شدن با تقاضای روبه‌رشد در کوتاه‌مدت دشوار بوده است. شرکت‌های بی‌اچ‌پی و ریو تینتو برنامه‌هایی برای افزایش تولید سنگ‌آهن از حوزه پیلبا را دارند.

شایع شده است شرکت چینالکو همچون سود بردن از نبرد بی‌اچ‌پی - ریو به گرفتن سهام در اکستراتا علاقه‌مند است تا بر تلاشی برای تصاحب شرکت ویل تاثیر بگذارد. بنابراین به نظر می‌رسید شرکت چینالکو دستکم که استراتژی پذیرش فهرست بزرگ شرکت‌های معدنی را از یک جهت می‌پذیرد.

این شرکت در کنار فعالیت‌های آلومینیوم به تجارت مس نیز می‌پردازد و سهام آن در شرکت ریو بر تنوع پورت‌فولیو آن تاثیر دارد. (سهام در شرکت آکستراتا نیز همین تاثیر را دارد.) شرکت روسی روس‌آل که تولیدکننده پیشتاز آلومینیوم است اعلام کرده است که به دلایل مشابه علاقه دارد بخشی از سهام اکستراتا را به دست آورد.

این شرکت روسی در تلاش است شرکت نوریلسک شرکت بزرگ روسی نیکل را تصاحب کند. به نظر می‌رسد پتانسیل ادغام شرکت‌ها در بخش‌های دیگر صنعت معدن نیز در ابعاد وسیع مشاهده شود.