نویسندگان: مایکل دی سوین، ونیان دنگ و اوبه ری لسکور
ترجمه: محمدحسین باقی

براساس برداشت رهبران چین از نقش تسلیحات هسته‌ای و آینده جنگ، رهبرانی مانند مائو و دنگ درک دقیقی از چگونگی شکل‌گیری و برقراری نیروهای هسته‌ای چین داشتند. روشی که آنها اغلب آن را توصیف می‌کردند «اندکی» یا «تعداد محدودی» بود. آنها معتقد بودند که چین باید «تعداد محدودی» از چنین تسلیحاتی داشته باشد در غیر این صورت از سوی دیگران بلعیده خواهد شد. مائو یک‌بار گفته بود: «ما باید بمب اتم داشته باشیم اما تعداد زیادی از آنها را نخواهیم ساخت.»

حمایت چین از خلع سلاح هسته‌ای و کنترل تسلیحات

فرآیند کنترل تسلیحات هسته‌ای بین‌المللی به رهبری آمریکا و شوروی یک مولفه مهم بیرونی برای تشکیل و ساخت نیروهای هسته‌ای چین است. اگرچه رهبران چین توجه خاصی به این فرآیند داشتند اما تلاش کردند تا از محدود شدن به‌واسطه آن خودداری ورزند. طی دوره‌های مختلف زمانی و براساس شرایط متفاوت بین‌المللی، چین به نوعی نقطه کانونی سیاست کشور را روی خلع سلاح هسته‌ای بین‌المللی تنظیم کرده است. از زمان تاسیس تا اوایل دهه 60میلادی، چین بر مخالفت با جنگ هسته‌ای متمرکز بوده و بر آن تاکید داشته و مدافع نابودی تسلیحات هسته‌ای و تلاش برای دستیابی به صلح بوده است. مائو و سایر رهبران چین- چنانکه مائو می‌گفت- مدافع استفاده از «نهایت تلاش‌ها برای ممنوع ساختن بمب‌های اتمی و تلاش برای برقراری یک پیمان متقابل عدم تجاوز میان دو اردوگاه بوده است.» این مسیر حمایتی نه تنها شامل همکاری با شوروی می‌شد بلکه به چین کمک کرد تا به سطح بالای اخلاق دست یافته و قوانین امنیتی و سیاسی بین‌المللی در متن تسلیحات هسته‌ای را بشناسد. مائو بارها یک معاهده بین‌المللی و نیز طرح‌هایی برای اجتناب از استفاده از بمب‌های اتمی را پیشنهاد داده بود. او می‌پرسید: «آیا ممکن است که به توافقی مشابه با توافق بر سر ممنوعیت تسلیحات شیمیایی برسیم، درست مانند دوران جنگ جهانی دوم که هیچ‌کس از تسلیحات شیمیایی استفاده نمی‌کرد؛ یا در این مورد خاص، از سلاح هسته‌ای استفاده نکنیم؟» با بدتر شدن روابط چین- شوروی پس از نیمه دهه 60، آمریکا و شوروی بر آن شدند که محدودیت بر چین را افزایش دهند و پکن نیز در عوض گام‌های دیگری برای انتقاد از فرآیند منع اشاعه و خلع سلاح هسته‌ای تبعیض‌آمیز، انتخابی و فریبنده به رهبری آمریکا و شوروی اتخاذ کرد. در اکتبر 1964، مائو بیان کرد که «منع اشاعه به اصطلاح هسته‌ای ایالات‌متحده یک منع اشاعه برای کشورهای سوسیالیستی است اما برای کشورهای سرمایه‌داری اشاعه است و منعی در کار نیست.» در ژانویه 1965 او افزود که «چیزی به نام یک خلع سلاح جامع و کامل وجود ندارد. یک تحول و توسعه چشمگیر نظامی در حال وقوع است. کاهش گردان‌های پیاده نظام و استفاده از پول ذخیره شده برای ساخت بمب‌های اتمی ممکن است. ما در معاهدات سه‌جانبه مشارکت نخواهیم کرد. این شکلی از فریب و باج‌خواهی است به منظور سرکوب ما که فقط به آنها اجازه می‌دهد تا تسلیحات اتمی داشته باشند و به ما چنین اجازه‌ای نمی‌دهد.»