نگاه دیگران-بخش صد و بیست و هشتم

استاد بازی‌‌ها: هنری کیسینجر و هنر دیپلماسی خاورمیانه‌‌ای

مارتین ایندیک ترجمه: محمدحسین باقی درحالی‌‌‌که کانال پشت پرده‌‌‌ اسماعیل در طول جنگ به‌‌‌خوبی کار می‌‌‌کرد، زمانی که فهمی به واشنگتن رفت، کیسینجر گذاشت که این کانال از بین برود. همان‌طور که به اسماعیل توضیح داد، او اکنون سعی می‌‌‌کرد آن را احیا کند تا امکان کاوش در ایده‌‌‌هایی را فراهم کند که «بحث از آنها در کانال‌‌‌های رسمی دولت با دولت دشوارتر است» (تحقیری ضمنی از کانال فهمی). او از اسماعیل می‌‌‌خواست که به سادات توضیح دهد که «کنفرانس صلح مکانی است که می‌توان از نفوذ ایالات‌‌‌متحده به بهترین نحو استفاده کرد.»

در ملاقات با سفیر «هرمان ایلتس»، نماینده‌‌ عالی‌‌‌رتبه‌‌ جدید ایالات‌‌‌متحده در قاهره، او [فهمی] با عصبانیت تاکید کرد که پیشنهاد وی به کیسینجر یک دیدگاه شخصی نیست، بلکه «بر اساس دستورات خاص رئیس‌‌‌جمهور سادات دیکته شده بود و رئیس‌‌‌جمهور تمام کلمات را قبل از تصویب مورد بررسی قرار داده بود.» او بار دیگر خواستار آن شد که قبل از کنفرانس «پیشرفت‌‌‌های معنی‌‌‌داری» در زمینه‌‌ جدایی حاصل شود.

کیسینجر - که فهمی مُچش را گرفته بود- سراغ بخشی از دفترچه‌‌‌ راهنمای دیپلمات برای چنین مواردی رفت که عنوانش این بود: «این کار را نکردم و قول می‌‌‌دهم که دیگر این کار را نکنم.» او [کیسینجر] بلافاصله به ایلتس دستور داد که به دنبال ملاقات با فهمی برود تا این پیام را منتقل کند که این اسماعیل بود - نه کیسینجر- که پیشنهاد کرد آنها کانال خصوصی را دوباره بگشایند؛ که کیسینجر البته به فهمی «اعتماد کامل» داشت که در آینده هیچ مکاتبه‌‌‌ای از طریق کانال اسماعیل آغاز نخواهد کرد و اینکه او در عوض به دوستی خود با فهمی «برای حفظ ارتباطات نزدیک و صریح» تکیه خواهد کرد. با این ‌‌‌حال، وی افزود که دیدگاهش در مورد صحت طرح اولیه برای تبدیل مذاکرات جدایی به مرحله‌‌‌ اول کنفرانس صلح تغییر نکرده است.

تاکتیک انتخاب بازیگرِ معقول‌‌‌ترِ طرفِ مقابل برای خنثی کردن یا تضعیف یک بازیگر ناسازگار اغلب توسط دیپلمات‌‌‌های آمریکایی در خاورمیانه استفاده می‌شود، اما به‌‌‌ندرت جواب می‌دهد. «جرد کوشنر»، داماد رئیس‌‌‌جمهور ترامپ و فرستاده‌‌ ویژه‌‌ او برای مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین، در تلاش‌‌‌های خود برای یافتن یک رهبر میانه‌‌‌روی سعودی برای حمایت از طرح صلح خود با مخالفت و «پس‌‌‌زنی» مشابهی مواجه شد. او با موفقیت با محمد بن‌سلمان، جانشین ولیعهد وقت، کار کرد تا اولین سفر ترامپ به خارج از کشور را با اجلاس سران کشورهای مسلمان جهان در ریاض در ماه مه ۲۰۱۷ ترتیب داده و هماهنگ سازد. بنابراین طبیعی به نظر می‌‌‌رسید که کوشنر با بن‌سلمان - که در واشنگتن به MBS معروف است- روی طرح صلحش کار کند، به‌‌‌ویژه که این پسر جوان، سرسخت و جذابِ ملک سلمان به‌‌‌سرعت ادعاهای فلسطینیان را کوچک شمرد و مشتاق همکاری با اسرائیل علیه دشمن مشترک، ایران، بود. بنابراین کوشنر به‌‌‌اشتباه به سخن بن‌سلمان گوش کرد آنگاه‌‌‌ که این فرزند جوان پادشاه به وی [کوشنر] گفت که نگران انتقال سفارت ایالات‌‌‌متحده در اسرائیل به بیت‌‌‌المقدس نباشید.

بن‌سلمان گفت که یک واکنش منفی اولیه‌‌‌ عربی وجود خواهد داشت، اما ظرف چند ماه آرام خواهد شد. این حقیقت به اثبات رسید. بااین‌‌‌حال، زمانی که ترامپ سفارت را منتقل کرد و بیت‌‌‌المقدس را به‌‌‌عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت، کوشنر دریافت که محمد بن‌سلمان به نیابت از پدرش [ملک سلمان] سخن نگفته است. ملک سلمان خشمگین شد و رهبران عرب را به «اجلاس بیت‌‌‌المقدس» اتحادیه‌‌ عرب در ظهران- واقع در عربستان سعودی - در آوریل ۲۰۱۸ فراخواند، جایی که او وفاداری خود را به آرمان فلسطین اعلام و اتحادیه‌‌‌ عرب را در محکومیت تصمیم ترامپ رهبری کرد.