مترجم: شادی آذری

در اوایل دهه ۷۰ میلادی چهار برابر شدن قیمت نفت جهان را به سوی یک سکون پیش راند. شوک این محموله‌های عربی آثار عمیقی بر بسیاری از کشورها بر جای گذارد. آمریکا خودروهای خود را مشمول استانداردهای بهینه‌سازی مصرف سوخت کرد و فرانسه به انرژی هسته‌ای روی آورد، هر چند رسم موفقی در انرژی نبود.

سی‌ و پنج سال گذشت، بار دیگر قیمت‌های نفت چهار برابر شد و به قله بشکه‌ای ۱۳۹ دلار رسید، اما تاکنون این شوک، شوکی کند محسوب می‌شود.

اگر تا حال سلاح نفتی عرب‌ها مانند ضربه‌های چکش عمل می‌کرد، این بار تولید ناکافی و تقاضای روزافزون بازارهای نوظهور بازار نفت را مانند یک گیره به شدت تحت فشار دایمی قرار داده است.

به مدت تقریبا پنج سال جهان روبه رشد با این مشکل دست و پنجه نرم کرد و اکنون دردها دوباره بازگشته است. در هفته جاری ماهیگیران فرانسوی بندر دانکرک را بستند و رانندگان کامیون‌ها در انگلیس راه‌های منتهی به لندن و کاردیف را بند آوردند. نیکلا سارکوزی رییس‌جمهوری فرانسه پیشنهاد تخصیص یارانه به بخش‌هایی که بیشترین آسیب را می‌بینند، داد و خواستار کاهش مالیات بنزین شد. دولت به ستوه آمده انگلستان نیز تحت فشار است که از افزایش مالیات وسایل نقلیه صرف‌نظر کند. در آمریکا قیمت‌های در حال کاهش مسکن، مصرف‌کنندگان را ناراضی و بی‌پول کرده است. کنگره و نامزدهای ریاست‌جمهوری برنامه‌هایی را از جمله معافیت مالیاتی بنزین در ایام تعطیل لابه‌لای آگهی‌های تبلیغاتی خود تدوین می‌کنند. گوردون براون، نخست وزیر بریتانیا معتقد است تولیدکنندگان بزرگ نفت می‌توانند برای شرکت در عملیات نجات تشویق شوند. اما تنها عربستان سعودی برای این موضوع از خود تمایل نشان داده است. در سایر کشورهای تولیدکننده نفت، سطح تولید رشدی بسیار کند دارد. این مساله موجب بروز دشواری‌ها و تهمت‌زنی‌های متقابل می‌شود، اما در عین حال می‌تواند فرصت‌ساز نیز باشد. به نظر می‌رسد امروز شوک کند افزایش تولید غیرقابل اجتناب باشد، اما طی زمان این افزایش به حدی خواهد بود که توقف آن غیرممکن می‌شود و با واکنش مثبت‌تری از این روند کند مواجه خواهیم بود. واضح است که قیمت‌های بالای نفت به بسیاری از اقتصادها آسیب می‌زند، به خصوص اقتصادهایی که به جهان ثروتمند تعلق دارند. موسسه گلدمن‌ساکز اعلام کرده است که مصرف‌کنندگان سالانه ۸/۱تریلیون دلار به تولیدکنندگان نفت می‌دهند. هرچند از بروز نوسانات بین دستمزدها و قیمت‌ها که در دهه ۷۰ میلادی بروز کرد اجتناب شده است، اما شوک درآمدی دردناک است. در شرایط فقدان اعتبارات کافی، قیمت‌های در حال سقوط دارایی‌ها و افزایش قیمت‌های مواد غذایی، خانوارهای کشورهای توسعه‌یافته نمی‌توانند از پس پرداخت‌های قیمت‌های سوخت خود برآیند. طرح فوری کاهش مالیات در آمریکا که در سال جاری رای آورد تا کمکی باشد به مردم در تحمل بحران اعتبارات، دوباره تاثیر خود را از دست می‌دهد. برای فروکش کردن شوک‌های نفتی زمان لازم است. برخی از طرفداران محیط زیست از این مساله استقبال می‌کنند، چون قیمت نفت سه‌رقمی راهی است برای محدود کردن انتشار گازهای آلاینده، چون بر اثر آن احتیاط کاری افزایش می‌یابد. افزایش قیمت‌ها می‌تواند تاثیری بهتر از مالیات کربن داشته باشد. به مانند کاهش مصرف نفت، قیمت‌های بالا نیز فضای کسب و کار را تیره‌و تار می‌کند و موجب می‌شود سوخت‌های دیگری که به مراتب بیشتر از نفت، دی‌اکسیدکربن تولید می‌کنند، مورد مصرف قرار گیرند. از این منظر دولت‌ها می‌بایست قوانین تنظیمی بیشتر و سریع‌تری را به کار گیرند یا حداقل از به تعویق افتادن راهکارهایشان جلوگیری کنند. نیمی از مردم جهان با یارانه از گزند قیمت‌های بالای نفت در امان مانده‌اند و همین مساله تقاضا را افزایش داده است. اکنون کشورهایی چون اندونزی، تایوان و سریلانکا فهمیده‌اند که نمی‌توانند از پس این هزینه‌ها برآیند. کاهش مالیات سوخت در کشورهای ثروتمند نیز هیچ تاثیری ندارد. راه‌های بهتری برای بازگشت پول نقد به جیب رای‌دهندگان این کشورها است. هم‌اکنون دارندگان وسایل نقلیه هیچ جایگزینی برای نفت ندارند، اما جای تعجب نیست که شرکت‌های خودروسازی هم‌اکنون برنامه‌هایی را برای فروش خودروهای هیبریدی الکتریکی که هزینه انرژی بسیار ارزان‌تری از نمونه‌های بنزینی یا دیزلی دارند، تدوین کرده‌اند. دو شوک اولیه نفتی، باعث شد فکر استفاده از منابع دیگر انرژی به ذهن‌ها خطور کند. اما اگر سومین شوک نفتی فرا رسید، صنعت حمل و نقل از تک‌قطبی یک قرنی نفت خلاصی می‌یابد.