سیاست‌های نادرست امروز موجب انقباض اقتصاد دنیا در سال 2010 می‌شود

مونا مشهدی‌رجبی

بانک جهانی در گزارش اخیر خود اعلام کرد در سال جاری میلادی نرخ رشد اقتصادی کشورهای صنعتی جهان کاهش ﭘیدا می‌کند. این مرکز در گزارش خود نوشت: کشورهای ثروتمند دنیا به طور همزمان در رکود اقتصادی قرار گرفته ‌اند و این رکود از فصل آخر سال ۲۰۰۸ میلادی بیشتر از ﭘیش نمایان شد. ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای توسعه یافته دنیا در سه ماه آخر سال گذشته به طور همزمان تنزل ﭘیدا کرد و به کمترین سطح بعد از جنگ جهانی دوم رسید. بانک جهانی که ﭘیش از این انتظار داشت ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای ثروتمند در سال ۲۰۰۹ میلادی با نرخ ۴/۴درصد رشد کند، در گزارش ماه آوریل خود برآوردش را تغییر داد. بر طبق برآورد تازه این مرکز در سال ۲۰۰۹ میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای توسعه یافته دنیا با نرخ ۱/۲درصد رشد خواهد کرد و این روند کاهشی رشد اقتصادی در سال ۲۰۱۰ میلادی هم ادامه خواهد داشت.

بانک جهانی انتظار دارد در سال جاری اقتصاد دنیا با نرخ ۷/۱درصد منقبض شود. این یک انقباض اقتصادی تاریخی است زیرا بعد از جنگ جهانی دوم هیچ‌گاه اقتصاد دنیا روند انقباضی به خود نگرفته بود. از طرف دیگر در هشت سال متوالی گذشته ارزش تولید ناخالص داخلی دنیا با رشد قابل توجهی همراه بود و عنوان هشت سال رونق اقتصادی را گرفته بود. هانس تیمر اقتصاددان مرکز مطالعات توسعه بانک جهانی در این مورد می‌گوید: حتی اگر در سال ۲۰۱۰ میلادی نرخ رشد اقتصادی دنیا دوباره مثبت شود و اقتصاد دنیا از شرایط انقباضی خارج شود بازهم مشکلات اقتصادی دنیا به اتمام نرسیده است. بحران اقتصادی تا دو سال آینده دامن گیر دنیا است و دست‌اندرکاران اقتصادی جهان باید با توجه به این مساله در مورد سیاست‌های اقتصادی و صنعتی خود تصمیم‌گیری کنند.تیمر ادامه داد: بحران اعتباری، رکود اقتصادی و وضعیت بازار کار موجب شد تا افق اقتصادی دنیا چندان روشن نباشد. در سال گذشته از حجم سرمایه‌گذاری بانک‌های مختلف در بخش‌های مختلف اقتصادی کاسته شد و به دنبال آن زمینه برای تنزل حجم و ارزش تولیدات صنعتی در کشور فراهم شد. مهمترین مشکلی که دنیای امروز با آن مواجه است، کاهش نرخ سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف است، کاهش نرخ سرمایه‌گذاری بعد از ده سال رشد دو رقمی سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف یکی از بزرگترین مشکلاتی است که می‌توان متصور شد. خلاصه در سال گذشته تولید در جهان کمتر شد و کمتر شدن تولیدات صنعتی به دنبال کاهش قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی موجب تنزل قیمت کالاهای مصرفی در دنیا شد. بر طبق مطالعات انجام شده طی شش ماه اخیر قیمت نفت در دنیا بیشتر از ۵۰درصد و قیمت فرآورده‌های نفتی بیشتر از ۴۰درصد کاهش یافته است.بانک جهانی ﭘیش‌بینی می‌کند در سال ۲۰۰۹ میلادی حجم تجارت کالا و خدمات در دنیا ۱/۶درصد کاهش یابد. البته ارزش تجاری دنیا به دلیل کاهش قیمت کالاها با نرخی بیشتر از ۱/۶درصد کم می‌شود که به اقتصادهای صادرکننده آسیب زیادی را وارد خواهد کرد. شایان ذکر است اغلب کشورهایی که اقتصاد وابسته به صادرات دارند کشورهای فقیر یا در حال توسعه دنیا هستند و کاهش درآمد صادراتی می‌تواند دولتمردان آنها را در اداره کشور با مشکلات زیادی روبه‌رو کند.تیمر ادامه داد: اولین تاثیر بحران مالی و اقتصادی دنیا روی بخش خصوصی بود، اما با توجه به ادامه این مشکلات و احتمال تداوم آن تا انتهای سال ۲۰۱۰ میلادی ﭘیش‌بینی می‌شود دولتمردان کشورهای مختلف با کمبود بودجه و مشکلات مالی بزرگی روبه‌رو شوند. البته دولت‌ها هم‌اکنون نیز شاهد کاهش درآمد خود هستند، ولی برای باز گرداندن رونق به اقتصاد میلیاردها دلار به اقتصاد داخلی تزریق می‌کنند یا به بانک‌ها و شرکت‌های تولیدی و صنعتی وام‌های کلانی می‌دهند. برخی از دولت‌ها برای تامین این مبالغ از کشورهای دیگر یا سازمان‌های جهانی قرض می‌گیرند که در زمان باز ﭘرداخت آن با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهند بود.بانک جهانی ﭘیش‌بینی می‌کند در سال ۲۰۱۰ میلادی تولید ناخالص داخلی در دنیا با نرخ ۳/۲درصد رشد کند. البته اگر سیاست‌های اقتصادی دولتمردان برای کنترل بحران در سال جاری زمینه ساز مشکلات آینده شود، این ﭘیش بینی تحقق نخواهد یافت. به عنوان مثال اگر کسری تراز ﭘرداخت‌ دولت‌های کشورهای مختلف افزایش یابد یا بدهی دولت‌ها اضافه شود باید منتظر رکود و انقباضی عمیق‌تر در سال ۲۰۱۰ میلادی باشیم.بانک جهانی در گزارش خود نوشت: در میان کشورهای در حال توسعه دنیا بیشترین آسیب به کشورهای اروﭘایی و آسیای مرکزی وارد شد. انتظار می‌رود در سال ۲۰۰۹ میلادی ارزش تولید ناخالص داخلی این کشورها ۲درصد کاهش یابد، در حالی‌که در سال ۲۰۰۸ میلادی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی آنها مثبت ۲/۴درصد بود. در این سال ارزش تولید ناخالص داخلی کشورهای آمریکای لاتین و کاراییب در جهان ۶/۰درصد کاهش یافت، در حالی‌که در سال گذشته ارزش تولید ناخالص داخلی آنها ۳/۴درصد رشد کرد. نرخ رشد اقتصادی برآورد شده برای کشورهای جنوب آسیا ۷/۳درصد کاهشی و برای کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی ۳/۳درصد افزایشی خواهد بود. کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی در سال گذشته به دلیل بهره‌مندی از درآمدهای کلان نفتی از بحران رهیدند و هم‌اکنون که قیمت نفت در دنیا کاهش یافته است اولین نشانه‌های بحران را شاهد هستند. انتظار می‌رود نرخ رشد اقتصادی کشورهای نفت‌خیز این منطقه در سال جاری ۹/۲درصد باشد، در حالی‌که در سال ۲۰۰۸ میلادی رشد ۵/۴درصدی را تجربه کردند. نرخ رشد اقتصادی کشورهای جنوب صحرای افریقا برابر با ۴/۲درصد باشد که نصف برآورد قبلی این بانک است.