سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از سال 2011 رشد می‌کند

مونا مشهدی رجبی

کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل متحد اعلام کرد در سه ماه اول سال ۲۰۰۹ میلادی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در دنیا ۵۴‌درصد نسبت به سال قبل تنزل پیدا کرد و انتظار می‌رود این روند نزولی تا انتهای سال ۲۰۱۰ میلادی ادامه داشته باشد. در صورتی که این روند در بازار سرمایه تا انتهای سال ۲۰۱۱ میلادی ادامه داشته باشد، بیشترین آسیب را کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای در حال گذار متحمل می‌شوند. زیرا اقتصاد این کشورها وابستگی زیادی به سرمایه‌های خارجی دارد و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند موجب تنزل نرخ رشد اقتصادی آنها شود. این سازمان با اشاره به اینکه پنج کشور برزیل و آفریقای جنوبی و چین و هند و مکزیک در یک سال گذشته بیشترین سهم از سرمایه‌های خارجی را جذب کردند تاکید کرد نمی‌توان انتظار داشت این روند همچنان ادامه داشته باشد. در سال ۲۰۱۰ میلادی کشورهای دنیا سعی می‌کنند سهم بزرگی از سرمایه‌ها را در بازار داخل صرف کنند و به موجب آن بحث ملی شدن اقتصاد پیش می‌آید که خود بستر ساز خطرات بزرگی در اقتصاد دنیا است. پیش‌بینی می‌شود رشد سرمایه‌گذاری خارجی در دنیا از انتهای سال ۲۰۱۱ میلادی آغاز می‌شود. آنکتاد ضمن اشاره به این مطلب که رشد سرمایه‌گذاری خارجی در دنیا از دو سال آینده آغاز می‌شود به کشورها هشدار داد با ملی کردن بخش‌های مختلف اقتصادی و ممانعت از حضور شرکت‌ها و کشورهای خارجی در اقتصاد داخلی خطرات اقتصاد دنیا را بیشتر نکنند.

آنکتاد پیش‌بینی می‌کند از انتهای سال آینده میلادی روند افزایش سرمایه‌گذاری شرکت‌های چند ملیتی در دنیا آغاز می‌شود و این روند در سال ۲۰۱۱ میلادی سرعت می‌یابد. کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل متحد برای تهیه این گزارش ۲۴۱ شرکت چند ملیتی را مورد مطالعه و ارزیابی قرار داده است. نیمی‌از شرکت‌های مورد مطالعه اعلام کردند در سال ۲۰۱۱ میلادی بیشتر از سال ۲۰۰۸ میلادی سرمایه خارجی جذب می‌کنند. در حالی که ما بقی تحقق این پیش‌بینی را برای سال ۲۰۱۲ میلادی می‌دانند. در سال ۲۰۰۸ میلادی مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در دنیا برابر با ۴/۱هزار‌میلیارد‌دلار بود که بیست‌درصد کمتر از میزان سرمایه‌گذاری انجام شده در دنیا در سال ۲۰۰۷ میلادی بوده است. در سال ۲۰۰۷ میلادی مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در دنیا برابر با ۹/۱هزار‌میلیارد‌دلار بود و آن سال در قرن کنونی یک رکورد بی‌سابقه در سرمایه‌گذاری خارجی را ثبت کرد. در صورتی‌که در سال ۲۰۰۹ میلادی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در جهان با نرخ ۵۰‌درصد تنزل پیدا کند، مبلغ سرمایه‌گذاری خارجی انجام شده در دنیا به سطحی مشابه سال ۲۰۰۵ میلادی باز می‌گردد. آنکتاد انتظار دارد بازسازی واحدهای تولیدی و صنعتی در جهان با سرعت کمتری انجام شود و جذب سرمایه به این بخش‌ها و رشد تولیدات صنعتی در آنها از انتهای سال ۲۰۱۲ میلادی و با سرعت بسیار اندک شروع شود. آنکتاد تاکید کرد افق سرمایه‌گذاری خارجی در بخش‌های زیر بنایی اقتصاد از قبیل معدن و کشاورزی و خدمات در سال‌های آتی روشن است، ولی بخش‌های صنعتی در این مسیر متحمل آسیب‌های زیادی می‌شوند. در یک سال گذشته کشورهای ثروتمند و صنعتی آمریکای شمالی و اروپای غربی شاهد بیشترین کاهش در جذب سرمایه‌های خارجی بودند در حالی که کشورهای در حال توسعه آسیایی ضمن تجربه کاهش جذب سرمایه‌های خارجی همچنان در شرایط مطلوبی به سر می‌بردند. اما این روند در حال تغییر است و با توجه به کاهش قیمت کالاهای سرمایه ای در آمریکا و تنزل ارزش‌دلار در برابر دیگر واحدهای پول در دنیا سرمایه‌گذاری خارجی در آمریکا در حال افزایش است. یکی دیگر از فاکتورهای مورد بررسی توسط سازمان ملل متحد نرخ ادغام شرکت‌های کشورهای مختلف یا ادغام برون‌مرزی شرکت‌ها بود. در سه ماه اول سال جاری میلادی نرخ ادغام برون مرزی شرکت‌ها ۷۷‌درصد نسبت به سال قبل تقلیل پیدا کرد و این نشان می‌دهد که اوضاع کاری شرکت‌ها بسیار وخیم و نامناسب است. وخامت شرایط کاری شرکت‌های تولیدی و صنعتی در اثر بحران مالی جهانی خود زمینه را برای کاهش توان سرمایه‌گذاری در دنیا فراهم کرد. بحران اقتصادی و مالی جهان تاثیر منفی شدیدی بر برنامه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ داشته است. بر اساس این گزارش، از ۲۴۱ شرکت بزرگ جهان که در این تحقیق و پژوهش شرکت کرده‌اند، بیش از ۵۸‌درصد قصد دارند سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی خود را در سال ۲۰۰۹ کاهش دهند. یک سوم این شرکت‌ها نیز با کاهش شدید سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نسبت به سال ۲۰۰۸ روبه‌رو خواهند شد.