حمله شبانه به مواضع داعش در سوریه

محمدحسین باقی: پس از ماه‌ها جر و بحث‌های شدید داخلی، دولت اوباما و مجموعه‌ای از متحدان عرب این کشور حملات هوایی گسترده‌ای را علیه مواضع داعش در سوریه آغاز و جبهه جدیدی در راستای گسترش تلاش‌های جنگی به رهبری آمریکا علیه شبه‌نظامیانی که کنترل بخش‌های بزرگی از سوریه و عراق را در دست دارند گشودند. دولت اوباما هفته‌ها است که نشانه‌هایی حاکی از آمادگی خود را برای هدف قرار دادن شبه نظامیان در سوریه نشان می‌داد.

آغاز حمله آمریکا به سوریه

القاعده خراسان اولین هدف‌گیری نظامی اوباما در شام

این حمله سرانجام در اواخر دوشنبه شب (۲۲ سپتامبر برابر با ۳۱ شهریور) شروع شد. نیویورک تایمز به نقل از فرماندهی آمریکا می‌نویسد: «نیروهای آمریکایی حملات خود علیه شبکه‌ای از نیروهای القاعده در سوریه به نام «گروه خراسان» را آغاز کردند.» این گزارش می‌افزاید القاعده اوایل سال جاری از داعش برید به این دلیل که ابوبکر البغدادی رهبر این گروه از فرامین القاعده مبنی بر «جنگ در عراق» سرپیچی کرد. نیویورک تایمز به نقل از مقام‌های آمریکایی می‌افزاید: «گروه خراسان که از سوی یکی از نزدیکان و حلقه‌های درونی بن‌لادن رهبری می‌شود، سال گذشته به‌عنوان هسته‌ای مستقر در سوریه سر بر آورد.»

به گزارش فارن پالیسی، دریادار جان کربی - سخنگوی پنتاگون- در بیانیه‌ای اعلام کرد که ژنرال لوید آستین، رئیس فرماندهی مرکزی ایالات‌متحده، تصمیم به آغاز زودهنگام حملات هوایی یک روز پس از کسب اجازه از اوباما گرفت. حملات آمریکایی‌ها، که از هوا و دریا انجام می‌شود، همچنین شامل پرنده‌های مسلح بدون سرنشین هم می‌شود. کربی گفت: «می‌توانم تایید کنم که ارتش آمریکا همراه با نیروهای نظامی شرکای ما در حال انجام اقدام نظامی علیه تروریست‌های داعش در سوریه هستند. با توجه به اینکه این عملیات‌ در حال انجام است، ما در موقعیتی نیستیم که جزئیات بیشتری در این بازه زمانی ارائه دهیم.» این حملات از شهر رقه آغاز و به سایر مناطق این کشور مانند دیرالزور و حساکا هم رسید که چاه‌های نفتش در راستای تامین مالی داعش به دست این گروه افتاده است. تا لحظه تنظیم این گزارش، نیویورک تایمز گزارش داد که بیش از ۵۰ موشک کروز از دریای سرخ و شمال خلیج‌فارس شلیک شده و این در حالی است که در همین زمان حملاتی هم در عراق انجام شده که تعداد آنها به ۱۹۴ مورد رسید.

به گفته یک مقام آمریکایی قرار است اوباما در این باره در سازمان ملل سخنرانی کند. این مقام آمریکایی گفت که هواپیماها در حال انجام حملات علیه مجموعه‌ای از اهداف داعش هستند که شامل فرماندهی و کنترل، دفتر مرکزی و مراکز آموزشی آنها می‌شود. یک مقام کاخ سفید اواخر دوشنبه شب گفت که رئیس‌جمهور «به‌طور پیوسته در جریان عملیات قرار می‌گیرد و اطلاعات به صورت لحظه‌ای به او داده می‌شود.»

در حالی که حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران ضمن محکوم کردن‌این حملات گفت که آمریکا از استانداردی دوگانه برخوردار است. زمانی که سوریه می گوید قصد جنگ با گروه‌های تروریستی را دارد آن را محکوم می‌کنداماخود هم اینک با آن گروه ها در جنگ است.

این در شرایطی است که در راستای تلاش‌های دیپلماتیک دولت اوباما جهت ایجاد یک ائتلاف گسترده علیه داعش، هواپیماهایی از چند کشور عربی، از جمله امارات متحده نیز در این عملیات مشارکت داشتند. یک دیپلمات عرب که در جریان این مسائل قرار دارد می‌گوید این حملات از سوی هواپیماهای اماراتی، بحرینی، عربستانی و اردنی انجام می‌شود. بسیاری از کشورها با هواپیماهای F-۱۶ ساخت آمریکا به پرواز در می‌آمدند. این دیپلمات می‌گفت که قطر پروازهایی داشت اما هیچ بمبی بر زمین نریخت. نکته مهم این است که هیچ کشور اروپایی در این حملات حضور نداشتند؛ این بازتاب بی‌میلی عمیق بسیاری از متحدان آمریکا در مورد مشارکت در جنگ سوریه است آن هم در برهه‌ای که خود سوری‌ها درگیر جنگ داخلی سختی هستند.

در واقع در ۱۱ سپتامبر، یک روز پس از سخنرانی اوباما و وعده او مبنی بر اینکه «آمریکا ائتلاف گسترده‌ای علیه داعش» را رهبری خواهد کرد، بریتانیا، آلمان و ترکیه اعلام کردند که در حمله هوایی در سوریه مشارکتی نخواهند داشت. دولت آمریکا چند هفته بعدی را صَرفِ اصرار بر این کرد که سایر کشورها امضای خود را پای این جنگ نهاده‌اند اما مقام‌های این کشورها از اعلام نظر خودداری کرده و سپس اعلام کردند که «بگذارید هر کشوری به خواست خود وارد شود و کمک کند.» سپس، در روز دوشنبه ۲۲ سپتامبر، فرانسه اعلام کرد که در حملات هوایی در سوریه وارد نخواهد شد و این درست ۴ روز پس از آن بود که این کشور اولین حملات هوایی خود علیه داعش در عراق را آغاز کرد.

کاخ سفید هم مدت‌ها تلاش داشت تا از دخالت در سوریه بپرهیزد. سال گذشته، اوباما اعلام کرد که هر گونه استفاده بشار اسد از سلاح‌های شیمیایی عبور از «خط قرمز» به حساب آمده و پاسخ نظامی ایالات متحده را به دنبال خواهد داشت. اسد به کار خود ادامه داد اما دولت اوباما از انجام حمله تلافی‌جویانه عقب نشست و متحدان کلیدی خود در منطقه را خشمگین کرد. اوباما همچنین کابینه جنگ خود را کنار گذاشت و شخصا ایده مسلح کردن شورشیان «میانه روی سوری» را وتو کرد؛ حرکتی که ممکن است منجر به ظهور داعشی شده باشد که شمال عراق را به تصرف خود در آورده و بسیاری از تسلیحات و مهمات ساخت آمریکا را به دست آورد.

متحدان عرب- که می‌ترسند داعش در نهایت کشورهای آنها را هم بی ثبات سازد- تمایلی نداشتند که به حمله در داخل خاک سوریه بپیوندند؛ اقدامی که به گفته مقام‌های نظامی آمریکا برای شکست این شبه نظامیان حیاتی است. ژنرال مارتین دمپسی، رئیس ستاد مشترک ارتش، در اوایل ماه اوت گفته بود که شکست داعش مستلزم از بین بردن مخفیگاه این گروه در سوریه است. او به USA Today گفت: «ما هنوز موضوع داعش در سوریه را بررسی نکرده‌ایم. این بخش مهمی از برنامه ماست و هنوز باید صیقل‌کاری شود.» حدود دو هفته پیش، اوباما برنامه گسترده خود برای هدف قرار دادن داعش را اعلام کرد و افزود که این برنامه شامل حملات نظامی علیه پایگاه‌های داعش در داخل عراق- و در صورت لزوم -سوریه می‌شود. اوباما در آن زمان گفت: «من برای هدف قرار دادن داعش در عراق و سوریه لحظه‌ای تردید به خود راه نمی‌دهم. این اصلِ اساسی ریاست‌جمهوری من است: اگر آمریکا را تهدید کنید، هیچ پناهگاه امنی پیدا نخواهید کرد.» در عین حال، هفته گذشته هم دمپسی واضح ترین تصویر را از چگونگی حملات ارائه داد: بر خلاف حمله سال ۲۰۰۳ آمریکا به‌عراق، مبارزه اخیر بیش از آنکه بر «ترس و وحشت» استوار باشد بر «مداوم و پایدار بودن» متمرکز است و این به معنای از میان بردن مبارزان «خلافت اسلامی» است. آن برنامه جنگ هوایی را هم پوشش می‌دهد.

اما طرح فعلی دولت برای از بین بردن داعش بر حملات [تهاجم] زمینی هم استوار است. نیروهای ارتش عراق و پیشمرگه‌های کرد به شبه نظامیان در عراق یورش خواهند برد اما گروهی از شورشیان سوری که از سوی ایالات متحده آموزش دیده و مسلح شده‌اند حمله زمینی در سوریه را انجام خواهند داد. ایالات متحده پوشش و حمایت هوایی حیاتی را ارائه خواهد داد اما معلوم نیست این عملیات به چه میزان از سوی کاخ سفید دیکته می‌شود.

در ۱۷ سپتامبر، روزنامه «وال استریت ژورنال» گزارش داد که پرزیدنت اوباما حمله هوایی آینده آمریکا به سوریه را به شدت کنترل خواهد کرد و شخصا دستوراتی خواهد داد. اما روز بعد، چاک‌هیگل، وزیر دفاع گفت که این گزارش «درست نیست» و خاطر نشان کرد که به محض پذیرش حمله هوایی از سوی او، رئیس‌جمهور به رهبران نظامی دستور خواهد داد تا آن سیاست را به اجرا درآورند. این نکته به سرعت از سوی جاش‌ارنست، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید هم تایید شد. ارنست افزود: «آنچه رئیس‌جمهور در عراق انجام داده یا در سوریه انجام خواهد داد دستورالعمل‌های روشنی مطرح خواهد کرد در مورد آنچه که رئیس‌جمهور برای برنامه ریزی‌های نظامی ما در نظر دارد و اجازه آن را صادر خواهد کرد، دستورالعمل‌هایی که ارتش می‌تواند برای انجام این عملیات‌ها مورد استفاده قرار دهد.»

با وجود گروه کوچکی از شورشیان روی زمین و یک ائتلاف محدود جنگی از هوا، دولت اوباما خود را در موقعیت خوبی نمی‌بیند که بر بشار اسد برای مبارزه با داعش تکیه ورزد. ایالات متحده اصرار داشت که حملات هوایی و زمینی را با دولت سوریه هماهنگ نخواهد کرد، با وجود حدس و گمان‌های مداومی که این دو کشور اطلاعاتی در مورد محل مبارزان داعش با هم رد و بدل کرده‌اند اما این باعث نشده که مقام‌های عراقی در مورد پیشرفت خود در مبارزه با داعش با بشار اسد دیدار نکنند. دولت اوباما و متحدان غربی اش از هر گونه همکاری با سوریه سر باز زده اند.

حمله شبانه به مواضع داعش در سوریه