گروه جهان: هفته‌نامه نیوزویک در یادداشتی تفصیلی به قلم تاناسیس کامبانیس از جزئیات اختلافات آمریکا و عربستان رونمایی کرد. کامبانیس در این یادداشت می‌نویسد: سیاست «این به آن در» در خاورمیانه گسترش یافته است. کشورهای غنی از نفت در منطقه با هم راه نمی‌آیند و خشونت در منطقه افزایش یافته است. با اعدام روحانی برجسته شیعه در عربستان سعودی، در ابتدای سال جاری میلادی (دوم ژانویه) خاورمیانه درون دیگ بر روی آتش رفت، ایرانی‌ها به خشم آمدند و سفارت عربستان سعودی را تسخیر کردند و عربستان سعودی نیز سفارت ایران را در یمن بمباران کرد. دو قدرت منطقه‌ای به‌دنبال پیروزی همه جانبه هستند اما فاریا المسلمی، تحلیلگر یمنی کارنگی در مورد ریشه‌های این اختلاف می‌گوید: «عربستان سعودی حس می‌کند که به آنها خیانت شده است، از این رو احساس می‌کنند که خود باید راسا دست به کار شوند، حتی اگر آن کار خطا یا اشتباه باشد.»

دو کشور ثروتمند نفتی، در حال رقابت برای تسلط بر منطقه هستند. اما اگر بخواهیم ریشه‌یابی دقیقی از اوضاع داشته باشیم، باید به موضوع توافق هسته‌ای ایران با کشورهای غربی در سال ۲۰۱۵ بازگردیم. ایران در این توافق پذیرفت بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای خود را برچیند، در مقابل کشورهای اروپایی و آمریکا تحریم‌های خود را لغو کنند. این توافق یک توافق خوب برای دنیا بوده است؛ اما برای عربستان سعودی چندان خوشایند نبوده، زیرا احساس می‌کند از سوی ایالات‌متحده، مهم‌ترین متحد عربستان سعودی به حال خود رها شده است. همچنین ایالات‌متحده از سال ۲۰۱۱ و با شروع بهار عربی به عربستان سعودی پشت کرد و از دومینوی سقوط دیکتاتورهای عربی حمایت کرد. اما زمانی که ایالات‌متحده تصمیم گرفته بود با ایران مسیر گفت‌وگو را طی کند، عربستان سعودی حس می‌کرد به آنها خیانت شده است و حالا نیز آمریکا با لغو تحریم‌ها بزرگ‌ترین رقیب منطقه‌ای عربستان سعودی یعنی ایران را وارد گود بازار جهانی کرده است. همزمان باید گفت با کاهش قیمت نفت و بی‌نیازی ایالات‌متحده به نفت خاورمیانه، به‌ویژه عربستان سعودی خط‌مشی‌های تازه‌ای در آمریکا رقم خورده است. ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی، با اهدافی نامشخص مسیر رویارویی با ایالات‌متحده را در پیش گرفته است.

لابی‌های حلقه داخلی عربستان سعودی مخالف توافق هسته‌ای ایران با کشورهای غربی بودند و حتی در ماه مارس به‌طور آشکارا به این موضوع اعتراض کردند و برای تلافی آنها به یمن لشکرکشی کرده و حوثی‌ها را در این کشور مورد هدف قرار دادند. با این حال در ماه ژوئیه توافق بین کشورهای غربی با ایران به‌دست آمد و عربستان سعودی نزدیک بود به‌طرز خطرناکی رابطه خود را با ایالات‌متحده قطع کند. برخی مقامات غربی می‌گویند عربستان سعودی می‌دانست که با اعدام شیخ نمر، موجبات خشم ایران، ایالات‌متحده و برخی کشورهای دیگر را فراهم خواهد آورد؛ اما به نظر می‌رسد ریاض عامدانه دست به این کار زده تا خللی در مذاکرات صلح سوریه در بیست و پنجم ژانویه در ژنو به‌وجود آورد. مذاکرات صلح بدون عربستان سعودی و ایران وقت تلف کردن است. مانور جنگ‌طلبانه عربستان سعودی موجب تیره و تار شدن رابطه عربستان سعودی و ایالات‌متحده شده است. دیپلمات‌ها و مقامات امنیتی آمریکا می‌گویند: عربستان سعودی و کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس مستقیم و غیرمستقیم به افراطیون حاضر در سوریه، لیبی و عراق کمک مالی و نظامی‌ می‌کنند و این موضوع خشم واشنگتن را برانگیخته است. اما عربستان سعودی اگر قصد دارد تا باقی بماند باید در داخل به مفتیان تندروی وهابی بال و پر دهد تا حمایت آنها را برای ادامه حکومت پشت‌سر خود داشته باشند. این امر به آن معنی است که عربستان سعودی یک استاندارد دوگانه برای خود لحاظ کرده است؛ در بیرون از مرزها خود را متحد آمریکا در مبارزه با تروریسم نشان می‌دهد اما در داخل حامی وهابیونی است که ترویج دهنده اندیشه‌های متعصبانه و تندروانه است. یکی از تحلیلگران عرب می‌گوید: اعدام شیخ نمر براساس سیاست‌های داخلی این کشور گرفته انجام شده است. آنها نمی‌خواهند بیش از این حامیان خود را در برابر داعش از دست بدهند و برای همین باید نشان می‌دادند که از داعش سرسخت‌تر و تندروتر هستند. از این رو آنها اعدام شیخ نمر را در دستور کار خود قرار دادند.

این اعدام همچنین نشانه رقابت با ایران هم محسوب می‌شود. تقریبا پس از ۵ سال آشوب و درگیری در سوریه، بشار اسد توانسته مناطقی را که از دست داده دوباره پس بگیرد و در آستانه یک پیروزی بزرگ قرار گرفته است. بشار اسد این پیروزی را مدیون ایران و روسیه است. در همسایگی این کشور، عراقی قرار دارد که تبدیل به متحد نزدیک ایران شده است. همچنین حزب‌الله لبنان نسبت به گذشته قدرتمندتر و منسجم‌تر شده است و حالا توافق ایران با کشورهای غربی می‌تواند موجب افزایش صادرات نفتی این کشور شود و ایران را وارد بازارهای جهانی کند. مایکل هانا، یکی از اعضای برجسته بنیاد قرن می‌گوید: اقدامات عربستان سعودی می‌تواند اثرات دومینویی داشته باشد. عربستان سعودی در سیاست‌های خود در عمل به تقویت تفکرات جدایی‌طلبانه منطقه‌ای کمک می‌کند. بازی به راه انداخته شده از سوی عربستان ممکن است اصلا برنده‌ای نداشته باشد.