مهران دبیرسپهری

زمانی که آرتور لافر، اقتصاددان شهیر آمریکایی نظریه جدید خود را اعلام کرد مبنی بر آنکه کاهش سطوح مالیاتی نه تنها باعث کاهش درآمدهای مالیاتی نمی‌شود که حتی می‌تواند این درآمدها را افزایش بدهد، ... ... بسیاری از اقتصاددانان آمریکا در اوایل دهه ۱۹۸۰ به مخالفت با او درآمدند. این اقتصاددانان معتقد بودند کاهش مالیات از درآمد تولیدکنندگان به افزایش کسری بودجه می‌انجامد، همچنین انتظار داشتند که این کسری بودجه، باعث افزایش تقاضا شده و نرخ تورم را به سطوحی بالاتر از سطح موجود برساند. اما پس از اجرای نظریه او این اتفاق رخ نداد. نرخ تورم برخلاف دیدگاه این اقتصاددانان به میزان قابل ملاحظه‌ای از ۹ درصد در پنج سال پیش از کاهش مالیات‌ها به ۳/۳ درصد در پنج سال پس از آن در آمریکا کاهش یافت. نظریه لافر نشان‌دهنده این معنا است که کاهش سطوح مالیاتی نه تنها باعث کاهش درآمد مالیاتی دولت نمی‌شود، بلکه به این دلیل که اشتیاق برای تولید و درآمد را افزایش می‌دهد باعث افزایش رشد اقتصادی و در نتیجه افزایش درآمدهای مالیاتی می‌شود. البته این تمام دلیل نیست؛ زیرا کاهش مالیات‌ها از طرف دیگر می‌تواند موجب کاهش فرارهای مالیاتی شده و از این طریق نیز باعث افزایش درآمدهای مالیاتی شود.

همین‌طور پرسکات، اقتصاددان معروف می‌گوید: کاهش مالیات‌ها ممکن است در کوتاه مدت اثر منفی داشته باشد؛ اما در مقایسه‌ای که او بین دو کشور فرانسه و آمریکا انجام داد با ابراز شگفتی دریافت که افزایش رفاه در نتیجه کاهش مالیات، بسیار بزرگ است. با توجه به توضیح فوق پیشنهاد می‌شود برای حمایت از تولید و در دوره‌ای که طرح هدفمندی یارانه‌ها اجرا می‌شود، تخفیف‌های قابل توجه مالیاتی برای تولیدکنندگان در نظر گرفته شود. ما باید به هر حال این موضوع را قبول کنیم که یک تولیدکننده هر چقدر بیشتر موفق باشد به همان اندازه هم مالیات بیشتری حتی در نرخ‌های پایین خواهد پرداخت و برعکس تولیدکننده ورشکسته، دیگر درآمدی ندارد که بخواهد مالیات آن را بدهد. اما حمایت از تولید راه‌های زیادی دارد که در اینجا به مواردی اشاره می‌کنیم و قطعا اگر بررسی بیشتری صورت گیرد، می‌توان اقدامات حمایتی بیشتری را غیر از انتشار پول برای تولیدکنندگان در نظر گرفت. اگر چه انتشار پول نه تنها کمک نیست که در نهایت ضد تولید است.

کمک دیگری که برای تولید وجود دارد پرهیز از هر اقدامی است که نیاز به نقدینگی را افزایش و در نتیجه باعث افزایش نرخ سود در بازار آزاد پولی شود. به عبارت دیگر در یک زمان نمی‌توان با یک دست دو هندوانه را برداشت؛ بنابراین چقدر خوب است برای اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه‌ها، نهایت صرفه‌جویی در مصارف بودجه‌ای انجام شود؛ به طوری که امسال به جای کسری بودجه با مختصری مازاد بودجه مواجه شویم.

این کار کمک بسیار بزرگی به اجرای موفق طرح هدفمندی خواهد کرد. به عبارت دیگر طرح هدفمندی یارانه‌ها خود مانند یک پروژه عظیم عمرانی است که از آثار اجرای آن همه مردم بهره‌مند می‌شوند. طبیعی است که هیچ اقتصادی توان تحمل اجرای چند پروژه بزرگ عمرانی را در یک زمان نداشته باشد.

کمک دیگری که به تولید‌کنندگان می‌توان کرد کمک ارزی دولت برای حضور آنها در نمایشگاه‌های عرضه محصولات خود در کشورهای هدف است. این کار کمک خوبی هم به افزایش صادرات غیر نفتی خواهد کرد. با این حال مهم‌ترین کمک به تولیدکنندگان، افزایش قدرت رقابت آنها با محصولات خارجی در بازار داخل است.