دکتر پویا جبل عاملی

سخنرانی برنانکه رییس فدرال رزرو در اجلاس جکسون هول از چند هفته پیش در کانون نگاه بازار‌های مالی بود. مساله این بود که پس از وقایع مربوط به سقف بدهی‌ها و نمود کاهش سرعت بهبود اقتصاد ایالات متحده، فدرال رزرو اقدام به دور سوم سیاست تسهیل پولی می‌کند یا خیر. افتی که در بازار‌ها مشاهده می‌شد و همچنین یادآوری این مساله که درست سال پیش در چنین اجلاسی، برنانکه دور دوم تسهیل پولی را با میزان ۶۰۰ میلیارد دلار اعلام کرد، بسیاری را به صرافت انداخته بود که دور سوم نیز امسال عملی می‌شود. در حقیقت این سیاست‌های تسهیل پولی با خرید بدهی دولت ایالات متحده با هدف کاهش نرخ بهره بلند مدت انجام می‌شود و با وجود سطح نازل و در حدود صفر نرخ بهره کلیدی فدرال رزرو که راه را برای کاهش بیشتر این نرخ می‌بندد، از موثرترین ابزارهای فدرال رزرو برای تحریک اقتصاد آمریکا است.

با این وجود هر چه به زمان اجلاس در ایالات وایومینگ نزدیک می‌شدیم، تحلیل‌گران بیشتری به این امر اطمینان پیدا می‌کردند که دور سومی ‌اعلام نخواهد شد. به خصوص آنکه روند تورم در ماه ژوئیه به بالاترین حد در ۱۹ ماه گذشته رسید؛ امری که هنگام اعلام برنامه دوم تسهیل پولی وجود نداشت. در حقیقت ترس از تورم نیز اکنون برای فدرال رزرو بیش از گذشته است و در نتیجه‌بندی دیگر به پای مقامات پولی آمریکا بسته شده و از همین جهت است که برنانکه به صراحت در سخنرانی خود اعلام کرد که سلامت اقتصاد آمریکا بیش از آنکه در دست فدرال رزرو باشد در دست کنگره و کاخ سفید است و از آنها خواست که سیاست‌های مالی خود را موثرتر از گذشته کنند.

به هر رو پیش‌بینی روزهای پایانی با ‌شروع اجلاس درست از آب در آمد و برنانکه سخنی از تسهیل سوم پولی به میان نیاورد. ای بسا که اگر حرفی نیز می‌زد، بازارهای مالی تنها نوسانی کوچک داشتند و به روند خود ادامه می‌دادند؛ زیرا به نظر می‌رسد که وضعیت رکودی فعلی حضیض دومی‌باشد که از رکود سال ۲۰۰۸ تداوم داشته است. با تمام اینها از سخنان برنانکه برمی‌آید که فدرال رزرو محتاطانه به این قضیه نگاه کرده است و به زمان بیشتری نیاز دارد تا این پیش‌بینی را بپذیرد. در واقع برنانکه گفت که فدرال رزرو ابزارهایی دارد که در وقت مقتضی از آن استفاده می‌کند. این سخنان کلی بدون اشاره به نوع ابزار‌ها و زمان استفاده از آن، کاملا آشکار می‌کند که فدرال رزرو در دوره انتظار است. ضمن آنکه پیش‌بینی این بانک بر این است که رشد اقتصادی در ۶ ماهه دوم سال میلادی جاری کمی ‌بهتر می‌شود. البته هنوز تحلیل‌گرانی هستند که با رصد اقتصاد جهانی، معتقدند فدرال رزرو تا ماه آتی دور سوم تسهیل پولی را اعلام می‌کند که در آن صورت باید منتظر بود و دید این تحریک سوم با چه ابعادی انجام می‌شود و واکنش اقتصاد ایالات متحده و اقتصاد جهانی به آن چگونه است و بالاخره این تحرک آخر می‌تواند شرایط بهبود را هموار کند یا خیر. اما تا آن زمان باید فدرال رزرو را در نقش یک بازیگر ساکت در اقتصاد جهانی در نظر گرفت که تنها با دیدن تحولات تازه پیش‌بینی‌های خود را به‌روز می‌کند.