شروین شهریاری

بازار سهام پس از پشت سر گذاشتن دوران رکود در سال‌های ۸۳ تا ۸۷، از آغاز سال ۸۸ با یک رونق اعجاب‌انگیز و پرشتاب مواجه شده است به نحوی که شاخص بورس در سال‌های ۸۸ و ۸۹ به ترتیب جهشی معادل ۵۷ و ۸۶ درصد را تجربه کرده است. تفسیر ارقام مزبور بیانگر آن است که اگر یک سرمایه‌گذار از کلیه سهام پذیرفته شده در بورس تهران در آغاز سال ۸۸ به میزان برابر خریداری می‌کرد، ثروت او در عرض دو سال تقریبا سه برابر می‌شد! اما مطالعه روند بازار سرمایه از ابتدای سال جاری نشان از کند شدن شتاب رشد بورس تهران دارد. در این راستا، رشد شاخص بورس که نمایانگر میانگین سودآوری بازار سهام است در نیمه نخست امسال حدود ۱۶ درصد بوده است که در مقایسه با دوره‌های زمانی مشابه، ضعیف‌ترین عملکرد بورس در پنج سال گذشته به شمار می‌رود.

اما رکود بورس تهران گویی با فرا رسیدن فصل خزان تعمیق شده است چراکه در سه هفته سپری شده از پاییز، شاخص بورس تهران با طی یک روند کم‌فراز و نشیب، افت ۴/۰ درصدی را در کارنامه خود ثبت کرده است. شرایط کنونی بورس بیانگر آن است که سرمایه‌گذاران با احتیاط کامل در حال فعالیت در بازار هستند. به عبارت دیگر، پس از رشد بی وقفه بورس در سی ماه اخیر که منجر به ۴/۳ برابر شدن شاخص کل شده است، این روز‌ها فعالان بازار سرمایه سختگیر‌تر از قبل تصمیم به خرید می‌گیرند. این شرایط با نزدیک شدن به انتخابات مهم مجلس در پایان سال و نیز عدم رفع ابهامات در زمینه چشم‌انداز اقتصاد جهانی بر تردید سرمایه‌گذاران افزوده است.

بسیاری از کارشناسان معتقدند رخوت کنونی در بورس تهران در غیاب تحولات کلان، مستعد تغییر وضعیت نخواهد بود. در این میان دو عامل اساسی افزایش قیمت ارز (تضعیف ریال) یا رشد مجدد قیمت‌های جهانی نفت و فلزات که افزایش درآمد شرکت‌های بزرگ صادرکننده (که حدود نصف ارزش بورس تهران را تشکیل می‌دهند) را در پی دارد، می‌تواند معادله رکود فعلی را برهم بزند. البته دخالت جدی بانک مرکزی در بازار ارز غیررسمی و اقدام برای کنترل رشد قیمت‌ها از یک سو و تیره و تار بودن افق رشد اقتصادی غرب در سایه بحران بدهی‌ها از سوی دیگر، دو عاملی هستند که راه را برای تغییر شرایط کلان دشوار می‌سازند. بدین ترتیب با اطلاعات کنونی، به درازا کشیدن آرامش پاییزی بورس تهران و در پیش بودن دورانی کم تحول و راکد برای اهالی بازار سرمایه در نیمه دوم سال ۹۰ را می‌توان محتمل‌ترین سناریوی موجود دانست.