شهرام شریف

یک رسم قدیمی در ایران هست که معمولا آمارهای توسعه‌ای با گذشته کشورمان مورد بررسی قرار می‌گیرند، حال آنکه امروزه این دسته از آمارها در بسترهای بین‌المللی قابل‌ارزیابی هستند. به عنوان مثال مرتبا شاهد انتشار آمارهایی مبنی‌بر واگذاری چندین میلیون خط تلفن ثابت، تلفن همراه و دسترسی به اینترنت هستیم، اما معیار مقایسه عموما وضعیت کشور در چند سال قبل یا پیش از انقلاب است، حال آنکه وقتی با همین آمارهای به ظاهر موفقیت‌آمیز پا به بیرون مرزها می‌گذاریم و شاخص‌های خودمان را با شاخص‌های دیگر کشورها روی میز قرار می‌دهیم، با وضعیت متفاوتی روبه‌رو می‌شویم.

اتحادیه بین‌المللی مخابرات تازه‌ترین گزارش خود را در زمینه ترکیب شاخص‌های توسعه ICT‌ در ۱۵۴ کشور جهان منتشر کرده که نگاهی دقیق به آن مشخص‌کننده آموزه‌های فراوانی است. بر اساس این گزارش هر چند رتبه ایران در مجموع این شاخص‌ها طی پنج سال اخیر از جایگاه ۹۲ به هفتاد و هشتم ارتقا پیدا کرده است، اما این میزان رشد در مقایسه با رشد ICT‌ در جهان و حتی کشورهای منطقه بسیار کند به نظر می‌رسد. برای کشوری که با پرتاب ماهواره امید ناگهان در زمره ده کشور صاحب این تکنولوژی قرار می‌گیرد، کسب رتبه هفتادو هشتم در عرصه ICT قطعا راضی‌کننده نیست. خصوصا آنکه سمت‌و‌سوی برنامه‌های بلندمدت از پیش تعیین شده و مسیرها و کانال‌های دسترسی به این اهداف نیز مشخص شده است. بر اساس تازه‌ترین آمارهای اعلام شده در این گزارش، ایران صرفا جایگاهی بالاتر از برخی کشورهای آفریقایی دارد.

این موضوع خصوصا در زمینه شاخص‌هایی چون توسعه تلفن‌همراه، توسعه اینترنت و قیمت خدمات آی‌سی‌تی به وضوح قابل‌ارزیابی است. هر چند نباید سطح توسعه در کشور هفتاد میلیونی ایران را با برخی کشورهای چند میلیونی همسایه مقایسه کنیم، اما حتی مقایسه شاخص‌های کشورمان با برخی کشورهای هم‌عرض مثل ترکیه و مالزی نیز چندان نتیجه مطلوبی در بر ندارد. به نظر می‌رسد فهم و باور علل رشد کند خدمات ICT در ایران می‌تواند مبنای مناسبی برای جهش آینده باشد و در مقابل، رضایتمندی بدون پایه صرفا چشم بستن بر فاصله قابل‌ملاحظه ایران با متوسط‌های جهانی است.