دکتر جعفر خیرخواهان

در سرمقاله تاریخ ۲۵ دی، نویسنده شکایت کرده بود که چرا اخبار نادرست درباره میزان تولید و اندازه اقتصاد ایران منتشر می‌‌شود و برای مثال یک سایت خبری از واحد اطلاعات اکونومیست نقل قول کرده است که انتظار می‌رود رشد اقتصادی ایران ... ... به ۱۰ تا ۱۴ درصد برسد و در کمتر از شش سال دو برابر شود و سایر سایت‌های خبری و هواداران نیز این خبر نادرست را «کپی پیست»‌ و تکثیر کرده‌اند.

همان‌طور که نویسنده گفته بود با دسترسی به اینترنت به راحتی می‌توان فهمید واقعیت قضیه چیست. در این مطلب سعی می‌شود نگاهی به پیش‌بینی دو منبع معتبر آماری به نام واحد اطلاعات اکونومیست (EIU) که متعلق به بخش خصوصی بوده و با پول اشتراک و آگهی اداره می‌شود و صندوق بین‌المللی پول (IMF) که با حق عضویت کشورهای عضو فعالیت می‌کند، واقعیت اوضاع اقتصادی ایران را نشان دهیم.

بر اساس اطلاعاتی که EIU منتشر کرده است عملکرد رشد تولید واقعی ایران در سال‌های گذشته از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ به طور میانگین ۷/۳ درصد بوده است و میانگین درصد سالانه رشد تولید ناخالص داخلی سرانه برای سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ معادل ۹/۰ درصد پیش‌بینی شده است.

این خلاصه وضعیتی است که از حال و آینده ایران می‌بینیم. با نرخ رشد ۹/۰ درصدی سالانه، ۸۰ سال طول می‌کشد تا درآمد سرانه هر ایرانی دو برابر شود. اما اگر نرخ رشد ۸/۱ درصدی را مبنا قرار دهیم که پیش‌بینی اکونومیست برای دوره ۳۰-۲۰۱۲ است، این مدت زمان به ۴۰ سال کاهش می‌یابد. همچنین با این روندی که پیش گرفته‌ایم اندازه اقتصاد ایران نه هر ۶ سال ادعایی، بلکه هر ۳۶ سال (رشد ۲ درصدی) یا در حالت خوش‌بینانه‌تر هر ۲۷ سال (رشد ۷/۲ درصدی)‌ و به فاصله بیش از یک نسل دو برابر خواهد شد.

موسسه EIU نرخ رشد سالانه برای کشورهای همسایه و رقیب ایران را حدود ۲ درصد بیشتر نسبت به ایران محاسبه و پیش‌بینی کرده است که خطر بزرگ برای ایران در همین جا نهفته است؛ یعنی اگر اندازه اقتصاد ایران را با ترکیه برابر و از کشورهای مصر و عربستان بزرگ‌تر بدانیم، در افق ۲۰ تا ۳۰ ساله کشورهای یادشده با همین برتری نرخ‌های رشد ۱ تا ۲ درصدی که به ظاهر بی‌‌اهمیت است جایگاه قدرت برتر بودن را یک به یک از ایران تصاحب کرده و ایران با وجود رشد ۲ تا ۳ درصدی، شاهد نزول نسبی خود خواهد بود. EIU مقدار تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۱۱ را نیز رقم ۴۳۵ میلیارد دلار به قیمت‌های اسمی (یعنی با ملاحظه تورم) محاسبه کرده است که سرانه آن ۵۸۱۹ دلار می‌شود.

اگر نهادهای داخلی تولید آمار، در نشر آمار و اطلاعات پایه و کلان اقتصادی خست به خرج می‌دهند، خوشبختانه موسسات بین‌المللی وجود دارند که به صورت دوره‌ای و فصلی آمار بهنگام را منتشر می‌کنند. نهاد دیگر IMF است که در گزارش ماه نوامبر ۲۰۱۲ خود برای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، وضعیت ایران را این چنین به تصویر کشیده است که رشد اقتصادی کشور برای سال ۲۰۱۲ را ۹/۰- و برای سال ۲۰۱۳ کمتر از ۱ درصد پیش‌بینی کرده است.

IMF در گزارشی دیگر، قیمت نفت برای هر کشور صادرکننده نفت را تعیین کرده است با این شرط که آن کشور بخواهد بودجه را بدون کسری و در نقطه سربه‌سر ببندد. قیمت نفت در بودجه ایران برای سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ باید به ترتیب ۱۳۴ دلار و ۱۵۰ دلار بسته شود تا کسری بودجه وجود نداشته باشد که بالاترین قیمت تعیینی در بین کشورهای خاورمیانه است.