یادداشت
به بهانه روز جهانی ارتباطات عبور از غبار
دیروز۲۷ اردیبهشت و ۱۷ ماه مه روز جهانی ارتباطات و جامعه اطلاعاتی بود. ۱۴۵ سال قبل که نمایندگان۲۰کشور جهان نخستین اتحادیه تلگراف را تشکیل دادند،
شهرام شریف
دیروز۲۷ اردیبهشت و ۱۷ ماه مه روز جهانی ارتباطات و جامعه اطلاعاتی بود. ۱۴۵ سال قبل که نمایندگان۲۰کشور جهان نخستین اتحادیه تلگراف را تشکیل دادند، تصورشان از ارتباطات به کاربردهای خود دستگاه تلگراف خلاصه می‌شد؛ اما حالا دستگاه تلگراف سال‌ها است به فراموشی سپرده شده؛ ولی صنعت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات مرزهای همه کشورها را از میان برداشته و بخش مهم و تفکیک‌ناپذیر اقتصاد و زندگی شهری امروزه است.
سازمان ملل متحد امسال را سال «شهر بهتر و زندگی بهتر با فن‌آوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی» نام‌گذاری کرده است. موضوعی که به تاثیرات متقابل نقش‌این تکنولوژی بر کیفیت و فضای زندگی امروزی و توسعه پایدار تاکید دارد. حال با چنین رویکردی می‌توان به این پرسش رسید که شاخص‌ها و عملکردهای توسعه‌ای در‌این بخش در کشوری چون‌ایران تا چه اندازه به ارتقای زندگی شهری منجر شده است؟واقعیت آن است طی سال‌های اخیر کشور ما بخش عمده‌ای از انرژی و سرمایه خود را در مسیر توسعه زیرساخت‌های ارتباطی اختصاص داده و شاخص‌های زیرساختی - به‌رغم همه کاستی‌ها - در این چندسال رشد یافته است. اما به باور خود مسوولان و آمارهای اتحادیه جهانی مخابرات، شتاب دیجیتالی ایران حتی در مقایسه با کشورهای همپای خود بسیار کند و در مقایسه با کشورهای پیشرفته حداقل ده سال فاصله را نشان می‌دهد. شاید بخشی از دلایل کندی توسعه در این بخش را بتوان به نوع نگاه به آی. تی نسبت داد؛ نگاهی که آی. تی را صرفا از دریچه «کاربرد سریع تر و کم هزینه‌تر» آن درک کرده، چندان جامع و موثر نیست. دولت در نقاطی به آی. تی پناه برده که استفاده از مسیرهای دیگر دشواری‌ها و مشکلات فراوانی را برایش ایجاد می‌کرده است. هم از این‌رو است که می‌بینیم در اجرای پروژه‌های بزرگ آی. تی در کشور مانند پروژه سوخت هم عامل فشار اصلی موضوع سهمیه‌بندی و چگونگی مدیریت آن است و نه لزوما توسعه آی. تی در کشور. اما حتی همین تجربیات موفق هم الگویی برای تغییر نوع نگاه به‌این فن‌آوری نشده است؛ مثلا استقبال ۱۰ درصدی مردم از موضوع پرداخت الکترونیکی بهای بنزین نمونه‌ای از این منظر است یا به‌رغم نمایان شدن کاربردهای فراوان اینترنت، هنوز دسترسی به این شبکه در سراسر کشور به سختی و با هزینه نسبتا گزافی میسر است و محدودیت‌های استفاده کاربران از شبکه هم کم نیست. پتانسیل‌های رشد تکنولوژی‌های جدید ارتباطی و اطلاعاتی در‌ایران کم نیست. در تهران به فاصله تنها چند روز پس از اعلام فروش بلیت‌های دیجیتالی برای اتوبوس‌ها و مترو، تمامی کارت‌ها به فروش می‌رود، تعداد کاربران موبایل رشد جهشی نشان می‌دهد، تازه‌ترین دستگاه‌های دیجیتالی روز جهان را به فاصله چند روز می‌توان در بازارهای ایران یافت و با افزایش تعداد خودپردازها حالا بسیاری از مردم از کارت‌های بانکی استفاده می‌کنند. همه این موارد و ده‌ها مورد مشابه دیگر نشان می‌دهد که مردم ما درک و شایستگی لازم را برای ارتقای زندگی خود با بهره‌گیری از فن‌آوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی دارند؛ اما فقدان نگاه جامع و هدایتی در راهبری و توسعه این فن‌آوری‌ها، چشم‌انداز «شهر بهتر و زندگی بهتر» را غبار آلود و دور از دسترس کرده است.
ارسال نظر