بررسی اجلاس ۲۰ قدرت اقتصادی جهان

محمود صدری

رهبران هشت کشور صنعتی جهان به همراه ۱۲ شریک دیگر خود (گروه ۲۰) در کانادا گرد آمده‌اند تا آخرین مسائل اقتصاد جهان را بررسی کنند. مسائل اقتصادی جهان تا سال گذشته معمولا در گروه هشت (آمریکا، کانادا، انگلستان، فرانسه، ژاپن، آلمان، ایتالیا و روسیه) بررسی می‌شد؛ اما از سال ۲۰۰۹ تحولاتی در ترکیب این گروه رخ داد و با پیوستن چین، مکزیک، آفریقای جنوبی، آرژانتین، برزیل، هند، کره‌جنوبی، اندونزی، عربستان سعودی و اتحادیه اروپا به آن به گروهی بزرگ و فراگیر تبدیل شد. کشورهای عضو گروه جدید، ۸۵ درصد تولید ناخالص جهان و ۸۰ درصد تجارت جهانی را در اختیار دارند و به همین علت تصمیم‌های این گروه بر جهت‌گیری‌های اقتصادی جهان تاثیر می‌گذارد. در اجلاس امسال گروه ۲۰ علاوه بر مسائل همیشگی اقتصاد جهان (فقرزدایی و بهبود کیفیت زندگی روی کره زمین)، قرار است مساله‌ای تخصصی و در حوزه اندیشه اقتصادی مطرح شود که می‌تواند بر آینده اقتصاد جهان تاثیر تعیین‌کننده و عمیق بگذارد. قرار است در این اجلاس، به کشورها توصیه شود از سیاست‌های حمایتی که در دوران بحران مالی جهان طراحی و اجرا شد، فاصله بگیرند. در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ میلادی، رهبران سیاسی جهان برای حل بحران‌های مالی و اقتصادی که نوعا خود موجب و موجد آن بودند، آسان‌ترین و در عین حال پرهزینه‌ترین و غیراقتصادی‌ترین راه‌حل را برگزیدند. بسته‌های حمایتی متعددی تدوین شد و بنگاه‌های ناکارآمد با کمک دولت‌ها (و در واقع از جیب مالیات‌دهندگان و بنگاه‌های موفق) از خطر ورشکستگی نجات یافتند. اقتصاددانان طرفدار آزادی کسب‌وکار و مخالف مداخله دولت‌ها در امور اقتصادی، به این سیاست‌های حمایتی خرده گرفتند و آنها را جاده‌صاف‌کن بنگاه‌ها و مدیران ناکارآمد توصیف کردند؛ اما سیاستمداران به انتقادهای اقتصاددانان توجه نکردند و در تمام سال ۲۰۰۹ به این سیاست‌های حمایتی ادامه دادند. در این مدت، اقتصاد برخی کشورها از بحران خارج شد، اما برخی دیگر مانند یونان بحرانی‌تر شدند و کشورهایی مانند اسپانیا و پرتغال و بلژیک و ایرلند همچنان در معرض بحران قرار دارند. اقتصاددانان از این رخدادها به این نتیجه رسیدند که خروج برخی کشورها از بحران ربط وثیقی به کمک‌های دولت‌ها نداشته و در واقع ریزش و رویش اقتصادی به صورت خودجوش، بحران را دفع کرده است.

حال اگر رهبران ۲۰ قدرت اقتصادی جهان به این درک مشترک رسیده باشند که اقتصاد را با حمایت از بنگاه‌های ناکارآمد نمی‌توان از بحران‌های ادواری نجات داد و همچنین اگر چینی‌ها متقاعد شوند که ارزش‌زدایی مصنوعی از پول خود را متوقف کنند، می‌توان امیدوار بود پس از اجلاس گروه ۲۰، اقتصاد جهان به مدار خود بازگردد.