علیرضا کدیور

بورس تهران پس از ثبت میانگین بازدهی ۷/۱- درصدی در مهرماه ۸۹، دومین ماه پاییز را نیز با بازدهی منفی نیم درصدی سپری کرد. وضعیتی که باعث شد میانگین بازدهی بورس در پاییز امسال به ۲/۲- درصد برسد و بورس تهران پس از ثبت بازدهی خیره‌کننده ۴۸ درصدی در نیمه اول امسال، شاهد افت بازدهی به ۶/۴۴ باشد.

همچنین بورس تهران پس از ثبت بالاترین ارزش بازار به میزان ۸۷۵ هزار میلیارد ریال در پایان شهریورماه، اکنون پس از گذشت دوماه از آن تاریخ و پذیرش سه شرکت جدید در بورس (پالایشگاه تبریز، پست بانک و بیمه پارسیان) شاهد ارزش بازاری در حد ۸۶۳ هزار میلیارد ریال است که دلیل اصلی افت ارزش بورس طی مدت یاد شده به کاهش میانگین نسبت قیمت به درآمد (P/E) بورس از ۷ مرتبه در پایان شهریورماه به ۴/۶ مرتبه در شرایط فعلی بازمی‌گردد.

نکته قابل توجه در خصوص رفتار بورس تهران طی پاییز، افت ۱۰ درصدی نسبت P/E بورس است. نسبت P/E علاوه بر کارکردهای معاملاتی، نشانگر میزان خوش‌بینی یا بدبینی سرمایه‌گذاران بورس نسبت به شرایط آتی و درجه اعتماد آنها نسبت به شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در آینده است. به بیان دیگر افت این نسبت بدون تغییر در متغیرهای کلان و تاثیرگذار اقتصادی، نشانگر نگرانی سرمایه‌گذاران نسبت به وضعیت آتی بورس است. در واقع بورس و سرمایه‌گذاران آن بیش از دو ماه است که با اجرای طرح تحول اقتصادی و هدفمندی یارانه‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.

هر چند اجرای این طرح می‌تواند در درازمدت آثار مثبتی برای اقتصاد داشته باشد؛ ولی اثرات هزینه‌ای اجرای طرح بر شرکت‌های انرژی‌بر از یک سو، در کنار آثار تورمی آن از سوی دیگر، در کوتاه مدت می‌تواند بورس تهران را به شدت تحت تاثیر قرار دهد؛ اما نکته مهم در خصوص اجرای این طرح، بلاتکلیفی آن پس از گذشت ۱۵ روز از واریز آخرین مرحله یارانه به حساب سرپرستان خانوارها است.

در حقیقت آغاز واریز یارانه‌‌ها در ۲۴ مهرماه و خاتمه آن در ۲۱ آبان ماه امسال، در عمل، اصلی‌ترین علامت‌دهی دولت به فعالان اقتصادی برای آغاز هدفمندسازی یارانه‌ها بود؛ اما اکنون با گذشت ۱۵ روز از خاتمه واریز یارانه‌ها، نه تنها خبری موثق از زمان اجرای طرح تحول منتشر نشده، بلکه کم و کیف اجرای آن و قیمت جدید حامل‌های انرژی نیز مشخص نشده است. وضعیتی که با اعلام قبلی مسوولان اقتصادی در خصوص اجرای یک شبه و ناگهانی طرح تحول، ابهام بیش از پیش فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران بورسی را به همراه داشته است. در حال حاضر به نظر می‌رسد دولت برای کاهش تبعات اجرای طرح تحول بر بازارهای مختلف از جمله بورس اوراق بهادار می‌تواند با روشنگری و اعلام نحوه هدفمندسازی یارانه‌ها، از یک سو مانع از رفتارهای هیجانی سرمایه‌گذاران شود و از سوی دیگر با بررسی همه جانبه اجرای طرح بر بخش‌ها و بازارهای مختلف، تبعات هدفمندی یارانه‌ها بر بورس را کاهش دهد.