رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان پلاستیکو نایلون و ملامین مطرح کرد
سرعتگیرهای توسعه زنجیره ارزش پتروشیمی
در صورتی که صنایع پاییندستی پتروشیمی به صورت مناسب مورد حمایت قرار نگیرند و توانایی برقراری ارتباط درست با مصرف‌کنندگان را نداشته باشند، عملکرد شرکت مادر ضعیف شده و خود شرکت هم نمی‌تواند برای طولانی‌مدت فعالیتی داشته باشد.
انتقاد از شیوه قیمت‌گذاری
مطالعه صنعت پتروشیمی ایران در سالیان گذشته حاکی از این بوده است که مشکل اصلی این صنعت عدم شناخت دقیق و کافی از زنجیره ارزش و تکمیل آن است. به همین دلیل شناسایی و بر‌طرف کردن مشکلات صنایع پاییندستی پتروشیمی موضوع مهمی است. مبحثی که رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون و ملامین نیز در گفت‌وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد» به آن پرداخته است.
اکبرمشهدی‌زاده در ابتدای این گفت‌وگو با تشریح وضعیت این اتحادیه گفت: «اعضای این اتحادیه مصنوعات پلیمری را تولید می‌کنند و هرگونه وسایل پلاستیکی در منزل یا واحدهای اداری و صنعتی مربوط به تولیدکنندگان این اتحادیه می‌شود. از سوی دیگر هر گونه لوازم پلاستیکی آشپزخانه و ظروف یک‌بار مصرف توسط این صنف تولید می‌شود.»
وی درباره شرایط بازار مصنوعات پلاستیکی گفت: «بخشی از فرآیند توزیع حتی قیمت‌گذاری توسط دولت انجام می‌شود. بنابراین این دو تاثیرگذاری زیادی بر این بازار دارند. به عنوان مثال پلی پروپیلن که ما اصطلاحا به آن پ پ می‌گوییم و نقش بسیار مهم و حیاتی در صنعت پلیمر و خصوصا صنعت بسته‌بندی و خودرو‌سازی دارد، در روزهای اخیر حدود ۱۲۰ درصد رقابت در بورس کالا پیدا کرده است. اگر واحدهای تولیدی ما مجاز باشند مواد اولیه را با ارز آزاد هم وارد کنند، می‌توانند قیمت این کالاها را حتی از مبنای قیمت بورس نیز پایین‌تر عرضه کنند. در این خصوص گفته می‌شود قیمتی که در بورس عرضه می‌شود ۵ درصد قیمت ارز نیمایی کمتر از فوب خلیج فارس بود.»
این فعال صنعت پلیمر درباره مشکلات تامین مواد اولیه ادامه داد: «امروز تولیدکنندگان ما مواد پلی‌پروپیلن را با دلار حدود ۶۰ هزار تومان خریداری می‌کنند! در حالی که تولیدکنندگان اگر مجاز بودند مواد اولیه را با ارز صادراتی وارد کنند قطعا از قیمت امروز پایین‌تر بود. قانونی در ستاد تنظیم بازار محصولات پتروشیمی وجود دارد که قیمت‌گذاری بر اساس نرخ منطقه‌ای مواد پلیمری خواهد بود و باید ۵ درصد زیر قیمت منطقه‌ای در بورس عرضه شود. ولی در همین حال گاهی مجتمع‌های پتروشیمی تولید و عرضه خود را کاهش می‌دهند و اینها به اجبار وقتی قراردادهایی با مشتریان خود دارند، شرکت‌هایی با ۱۰ تا ۲۰ درصد رقابت این مواد را خریداری می‌کنند. به صورت کلی با این روش به صنایع تکمیلی پاییندستی اجحاف می‌شود.»
رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون و ملامین ادامه داد: «وقتی شکل عرضه از طریق بورس کالا انحصاری باشد و متعاقب آن تقاضا نیز از این بخش صورت بگیرد مشکلاتی برای تولیدکنندگان پاییندستی ایجاد خواهد شد. در حالی که اگر همین واحدها بخواهند محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند، گفته می‌شود قیمت این مواد اولیه باید ۵ درصد از قیمت بازارهای منطقه پایین‌تر باشد ولی درحقیقت مصرف‌کننده این مواد اولیه در صنایع پایین‌دست (تکمیلی)، بین ۱۰ تا ۱۵ درصد گران‌تر آنها را خریداری می‌کند.»
اکبر مشهدی‌زاده با عنوان این موضوع که برخی پتروشیمی‌ها در فروش محصولات خود تبصره‌های عجیبی را اضافه می‌کنند گفت: «مجتمع‌های پتروشیمی باید محصولات خود را با بسته‌بندی استاندارد به فروش برسانند. پیش از این در مواقع خرید، هزینه پالت محصولات محاسبه نمی‌شد اما الان شرایط به گونه‌ای شده که پول این پالت‌های چوبی یا پلاستیکی نیز از خریدار دریافت می‌شود. واحدهای تولیدی پاییندستی نیز به این دلیل که نمی‌خواهند شرایط تولید و نیروی انسانی خود را به خطر بیندازند مجبور هستند این‌گونه درخواست‌های غیرمتعارف را بپذیرند چون تنها تامین‌کننده مواد اولیه صنایع پتروشیمی هستند و تولیدکننده نیز قدرت واردات این مواد را ندارد.»
وی با توضیح بیشتر درباره مشکلات تولیدکننده‌ها در صنف سازندگان و فروشندگان پلاستیک ادامه داد: «در طول ماه‌های اخیر قیمت پلی استایرن انبساطی که برای ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به دلیل عدم مدیریت مناسب واحد پتروشیمی که آن را تولید می‌کند ۴ برابر شده است.»
این فعال صنعت پلاستیک کشور درباره قطع گاز در پتروشیمی‌ها که در روزهای اخیر اتفاق افتاده و تاثیر این موضوع بر تولید مواد نیز گفت: «این موضوع می‌تواند چالشی برای پتروشیمی‌ها باشد اما باید در نظر گرفت که این واحدها ضرر زیادی نمی‌کنند به این دلیل که زیان خود را از طریق شرکت‌های پاییندستی و در نهایت مصرف‌کننده نهایی جبران خواهند کرد. جالب اینکه سود یک واحد پتروشیمی سال قبل از همین فضا و شرایط رقابتی ناعادلانه موجود ۵ هزار میلیارد تومان بوده که این سود غیر از فروش محصولات خود بوده است. این عدد نیز از جیب مصرف‌کننده نهایی بوده است.»
وی ادامه داد: «اگر واحدهای پتروشیمی محصولات خود را به شکل مناسب عرضه کنند، بین ۴۰ تا ۵۰ درصد آن بازارهای داخلی را تامین خواهد کرد. ولی به این دلیل که به فکر صنایع پاییندستی نیستند به دلخواه خودشان عمل می‌کنند. متاسفانه قیمت، میزان تولید و میزان عرضه محصولات به بازار را همین صنایع پتروشیمی تعیین می‌کنند و این اتفاق باعث ایجاد انحصار در صنایع پتروشیمی شده است. ما مدتی پیش پیشنهاد دادیم نهادهای قانون‌گذار واحدهای پتروشیمی هر منطقه را مکلف کنند که رقم مازاد رقابت این واحدها را به صندوق عمرانی استان خود واریز کنند تا شرایط پیرامون این صنعت و همچنین وضعیت اقتصادی کشور بهبود پیدا کند اما به این پیشنهاد توجهی نشد.»
تغییرات مداوم نرخ ارز در ایران بسیاری از تولیدکنندگان را با مشکلات مختلفی روبه‌رو کرده است. رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون در این خصوص نیز گفت: «نوسان‌های ارزی شرکت‌های پاییندستی صنایع پتروشیمی را هم با مشکلات و آسیب‌های مختلفی مواجه کرده است. واحدهای تولیدی در این شرایط کاملا بلاتکلیف شده و با نوسان‌های ارزی موجود، تولید صرفه اقتصادی ندارد. بسیاری از شرکت‌های تولیدی که قراردادهای بلندمدت و چندماهه با مشتریان خود منعقد می‌کردند حالا با افزایش نوسان‌های ارزی و تغییرات روزانه قیمت‌ها، نمی‌توانند به کار خود ادامه دهند.»
راهکارهای بهبود تولید و صادرات
اکبر مشهدی‌زاده در پایان با ارائه راهکارهایی برای بهتر شدن شرایط این شرکت‌ها گفت: «یکی از راهکارهای بهتر شدن شرایط کار واحدهای پاییندستی پتروشیمی در حال حاضر این است که اجازه دهند این شرکت‌ها مواد اولیه مورد نیاز خود را وارد کنند. موضوع دیگر این است که دستگاه‌ها و ماشین‌آلات صنایع باید هر چند سال یک بار به روز شده و به تکنولوژی روز دنیا مجهز شوند تا تولید بهینه شده و افزایش نیز داشته باشد. متاسفانه ما در صنعت پلاستیک و پلیمر از این لحاظ فاصله زیادی با دیگر کشورها داریم و به دلیل فرسودگی ماشین‌آلات، به مرور زمان کیفیت تولید کاهش پیدا می‌کند. البته در حال حاضر واحدهای تولیدی داریم که صادرات نسبتا مناسبی به کشورهای منطقه هم دارند اما در چند سال آینده که دستگاه‌ها مستهلک شود این بازارهای صادراتی نیز از بین خواهد رفت. از سوی دیگر تعرفه‌های گمرکی نیز به شکلی است که بعضا از توان تولیدکننده و صادرکننده خارج بوده و همین نیز عاملی برای کاهش صادرات شده است. اگر دولت برای واحدهای تولیدی صادرات‌محور، تسهیلاتی را در نظر بگیرد، سود این اتفاق به بخش‌های مختلف کشور خواهد رسید.»
