در گفتوگوی مدیرعامل شیرین عسل با برنامه ایران‌فود اکو ایران بررسی شد
نیروهای گریز از مرکز تولید محصولات غذایی
یونس ژائله مدیرعامل شیرین عسل در این‌باره با بیان اینکه محصولات کشاورزی امروزه با موانعی روبه‌رو شده‌اند که این موانع باعث شده تا تولید برخی از این محصولات از مدار طبیعی خود خارج شود، به موضوع حذف ارز ۴۲۰۰تومانی اشاره کرد و گفت: این امر باعث شده تا تولیدکنندگان کوچک از دور خارج شوند و این موضوع باعث کسری بازار شده است. سرمازدگی درختان و مشکلات جغرافیایی و جوی نیز عوامل دیگری هستند و این دلایل الی‌ماشاءالله قابل ذکر است، اما اگر قرار باشد یک دلیل مشترک را برای همه نابسامانی‌ها در بخش کشاورزی بیان کنیم باید به نبود یک الگوی کشت مناسب برای کشاورز اشاره کنیم که باعث شده مشکلات تشدید شوند. به عنوان نمونه فرض کنید کشاورز بذر مناسب و آموزش و مهارت کشت درست را یاد بگیرد، راندمان بالاتری را با توجه به ظرفیت بزرگی که در اختیار دارد کسب خواهد کرد و حتی غذای ۱۸۰ میلیون نفر را تامین خواهیم کرد، اما در غیر‌این صورت واردات کالا به الگوی غالب تبدیل می‌شود؛ بنابراین لازم است دولت تدابیر لازم را برای این منظور بیندیشد.
حذف ارز دولتی موفق نبود
وی در ارتباط با موضوع حذف ارز ۴۲۰۰تومانی گفت: ایران با ۸۵ میلیون نفر جمعیت و کمبود بودجه در کشور و افزایش نرخ ارز روبه‌رو است. دولت ارز را به صورت محدود توزیع می‌کند و این باعث شده دولت ناچار شود مدام قیمت ارز را دستکاری کند و به ارز به عنوان یک منبع درآمدی نگاه کند نه واسطه مبادله. این در حالی است که در حال حاضر دولت در همه شئون اقتصاد مداخله می‌کند و در نقش تولیدکننده، صادرکننده، سیاستگذار، ناظر و مجری عمل می‌کند و این در حالی است که در موضوعاتی مانند تراز ارزی و برقراری این تراز باید موفق عمل می‌کرد. در حال حاضر مصارف ما از منابع ارزی بالاتر است و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث افزایش شدید قیمت‌ها و فشار زیادی به مردم و کاهش مصرف کالاها شده؛ هرچند بسیاری از کالاهایی که قاچاق می‌شدند سامان‌دهی شدند. در حال حاضر ارز ۲۸۵۰۰ تومانی نیز قابل تامین نیست و بسیاری از تامین‌کنندگان کالا توان تامین این ارز را ندارند و دولت هر روز با تعریف یک ارز جدید فشار روی منابع بخش خصوصی را افزایش می‌دهد که این فشار به سایر بخش‌ها نیز منتقل شده و به ضدتوسعه تبدیل می‌شود.
این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه تا بازار نرخ متعادل خود را برای ارز پیدا نکند و هر روز دولت با یک نرخ به میدان بیاید مشکلات پابرجا هستند گفت: ما نیازمند افزایش صادرات با تولید کالای باکیفیت هستیم. بسته‌بندی درست، سیستم حمل‌ونقل و... همگی باعث می‌شود بتوانیم سهم واقعی خود را از بازارهای منطقه به دست آوریم. بخش خصوصی قادر است موفقیت‌های بیشتری را کسب کند به شرط آنکه دولت در مقام ناظر، نه مجری ورود کند و این مدل در جهان اتفاق افتاده و نیازی نیست چرخ را از ابتدا تولید کنیم.
ژائله با بیان اینکه درآمدهای کشاورزی کفاف این را نمی‌دهد که کشاورزان با سرمایه‌های خود ضریب مکانیزاسیون را افزایش دهند گفت: این در حالی است که در همه جای دنیا دولت‌ها به کشاورزان در خرید ادوات کمک می‌کنند و ارائه وام‌های کم‌بهره به بخش کشاورزی برای واردات ادوات بزرگ و ماشینآلات ضروری است. ژائله با بیان اینکه باید شرکت‌های خدمات کشاورزی در کشور ایجاد شود تا خدمات موردنیاز را به کشاورزان بدهد گفت: نمونه موفق این روش در آمریکا و اروپا مشاهده می‌شود که کارهای اصلی اعم از سم‌پاشی، ماشینآلات و... را در اختیار کشاورز قرار داده و خدمات موردنیاز را ارائه می‌کنند؛ بذر مناسب؛ آموزش هدفمند، کود موردنیاز و... توسط این شرکت‌ها در اختیار کشاورز قرار می‌گیرد، اما در ایران سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها صورت نگرفته است.
همه مقصریم
این فعال بخش خصوصی با بیان اینکه همه ما در شکل‌گیری وضعیت کنونی دخیل هستیم گفت: بخش خصوصی، نهادهای کشاورزی، دولت و... همگی مقصر وضع فعلی هستند. موضوع امنیت غذا از موضوعات بسیار مهم برای جامعه است و غذای امن با قیمت مناسب باید در اختیار مردم باشد و این موضوعات باید توسط دولت و بخش خصوصی به طور همزمان مورد توجه قرار بگیرد و همگی با هم در نقشه راه امنیت غذایی کشور حرکت کنند. دانشگاه‌ها، بانک‌ها، دولت، بخش خصوصی و... همگی باید به این بخش ورود کنند.
وی با بیان اینکه صنعت غذا نیز مانند همه صنایع برای تامین ارز یا باید صادرات انجام دهد یا از سهم ارزی از محل نفت و گاز استفاده کند افزود: خوشبختانه ثبات ارزی در حال شکل‌گیری است که اگر موفقیت‌آمیز باشد، به سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف منتهی می‌شود و مردم نیز قادر خواهند بود نیازهای عمومی سفره خود را تامین کنند. در این مسیر دولت و بانک مرکزی باید برنامه منسجمی برای تزریق ارز داشته باشند تا فعالان اقتصادی بتوانند نقشه راه خود را طراحی کنند. به گفته ژائله وقتی تولید محصولات کاهش می‌یابد قیمت‌ها افزایش خواهد یافت و این یک منطق ساده اقتصادی است، این موضوع به این دلیل است که برنامه تولید کشور بر اساس نیاز داخلی نیست و برنامه‌ریزی هم برای جلوگیری از بروز کمبودهای آتی وجود ندارد و وقتی به بن‌بست رسید دستور واردات صادر می‌شود، در حالی که باید در داخل جامعه نسبت به تامین نیازهای غذایی تعهد وجود داشته باشد؛ تولیدکننده متعهد باشد به تامین کالا و دولت متعهد باشد برای تامین مواد اولیه و متاسفانه این تعهدها به درستی عمل نمی‌شود.
تحولات جهانی و تولید داخل
وی ادامه داد: ما یک کسری تجاری داریم که باید با برنامه‌ریزی دقیق رفع کنیم و این در حالی است که هر نوع عدم‌توازن ارزی در تامین نیازهای اساسی طبیعتا به افزایش قیمت‌ها منتهی می‌شود و این در حالی است که نوسانات قیمت‌های جهانی نیز مانند گذشته نیست و حساس‌تر شده است. تغییرات تکانه‌های ارزی در بازار روی قیمت کالا اثر می‌گذارد و متاسفانه نبود ثبات اقتصادی باعث می‌شود تا تولیدکنندگان همواره از هزینه‌ها عقب بمانند و این موضوع باعث شده تا تولیدکنندگان در طول سال چند بار ناچار به افزایش قیمت‌های خود شوند.
مدیرعامل شیرین عسل در پاسخ به این سوال که آیا درست است با افزایش نرخ ارز، صادرات محصولات غذایی باعث کمبود در داخل و رشد قیمت‌ها شود، گفت: میزان صادرات ما افزایش زیادی نیافته که اگر چنین بود کمبود ارزی وجود نداشت؛ به عبارتی صادرات نیست که باعث کمبود کالا در کشور شده، بلکه کمبود تولید است که همه چالش‌ها را تقویت کرده است. وی در پایان با بیان اینکه ما به وضعیت هشدار در حوزه آب و کشاورزی رسیده‌ایم افزود: باید با استفاده از روش‌های جدید آبیاری هم راندمان را افزایش دهیم، هم ضایعات و سموم را کاهش دهیم و دانش این موضوعات در کشور وجود دارد. متاسفانه هنوز روش‌های سنتی را شاهد هستیم که باعث هدررفت منابع آبی می‌شود و بنابراین ضروری است در این زمینه تصمیمات مهمی گرفته شود.
