سکوت خصوصی‌سازی در معادن می‌شکند؟

گروه صنعت و معدن- دامنه تغییرات مدیریتی در وزارت صنعت، معدن و تجارت بعد از برکناری سه معاون وزیر در هفته گذشته، به «ایمیدرو» هم رسید. مهدی غضنفری، بعد از چند ماه که این سازمان با سرپرستی «وجیه الله جعفری» اداره می‌شد، «فریدون احمدی» را به عنوان معاون وزیر و رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) منصوب کرد. احمدی که به تازگی حکم ریاست هیات‌مدیره شرکت ملی صنایع مس را از غضنفری دریافت کرده بود، حالا باید عازم سازمانی شود که حساسیت‌های فراوانی روی آن وجود دارد و معادن زرخیزش شش هفت سال پس از صدور فرمان خصوصی‌سازی کماکان در چنبره تصمیمات دولتی است. احمدی پیش از این سمت‌هایی مانند قائم‌مقام وزیر و معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت صنعت، معدن و تجارت را نیز بر عهده داشته و اکنون انتظار می‌رود که آهنگ خصوصی‌سازی را تندتر کند. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) به موجب ماده ۶ قانون تاسیس وزارت صنایع و معادن مصوب ۶/۱۰/۷۹ مجلس شورای اسلامی و تبصره ذیل ماده مذکور برای بررسی، تهیه و اجرای طرح‌های احداث، توسعه، تجهیز و نوسازی صنایع تولیدی متالوژی، استخراج و فرآوری مواد معدنی و اجرای طرح‌های اکتشافی تشکیل شده است.

به سوی صادرات

حالا وزیر صنعت، معدن و تجارت در حکم خود به رییس هیات عامل جدید ایمیدرو، با اشاره به اهمیت و جایگاه ویژه بخش معدن در اقتصاد کشور، خواستار شناسایی و صیانت از معادن و صنایع معدنی کشور در راستای نهادینه کردن رویکرد تولید صادراتی با اولویت صادرات با ارزش افزوده بالا شده است.

پیش از این، تعیین تکلیف واگذاری طرح‌های فولادی به بخش خصوصی، اجرای طرح‌های نیمه تمام و استفاده از ظرفیت‌های خالی صنایع معدنی، جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی، توسعه سخت‌افزاری و تعریف طرح‌های جدید در حوزه معدن و ... به عنوان ماموریت‌های اصلی «ایمیدرو» اعلام شده بود.

ماجرای هفت طرح بزرگ فولادی

واگذاری هفت طرح بزرگ فولادی به بخش خصوصی را می‌توان یکی از چالش‌های بزرگ «وجیه الله جعفری» در دوران سرپرستی کوتاه وی در ایمیدرو محسوب کرد، چالشی که در دوران تصدی گری «خدامراد احمدی»، رییس سابق این سازمان نیز وجود داشت.

بر اساس وعده‌های مدیریت قبلی، هفت طرح باقیمانده باید در آذر ماه سال گذشته به بخش خصوصی واگذار می‌شد که این امر در دوران مدیریت قبلی اجرایی نشد و در دوران سرپرستی «جعفری» نیز تاخیر در ارائه گزارش ارزش گذاری کانون کارشناسان موجب شد تا واگذاری طرح‌های فولادی به مدیریت جدید منتقل شود. جعفری در دوران سرپرستی خود از احتمال واگذاری هفت طرح مذکور تا پایان تیر ماه خبر داده بود، وعده‌ای که اجرای آن به رییس جدید ایمیدرو رسید و باید دید «فریدون احمدی» در این خصوص چه اقدامی صورت خواهد داد. سرپرست سابق ایمیدرو در گفت‌و‌گو با «دنیای اقتصاد» در خصوص واگذاری طرح‌های فولادی به بخش خصوصی گفته بود: سال گذشته درخواست ارزش گذاری به کانون کارشناسان ارائه و مقرر شد، طی مدت شش ماه پس از ارزش گذاری به ما برگردانده شود، اما بروز برخی مشکلات و افزایش کار کانون کارشناسان طی این مدت موجب شد تا ارزش گذاری هفت طرح فولادی باقیمانده دچار تاخیر شود.

جعفری تاکید کرد که برخی قیمت‌ها در کانون کارشناسان در حال ارزیابی مجدد است. علاوه بر این، دو نکته در این فرآیند وجود دارد، اول اینکه ارزش‌گذاری اولیه جامعیت نداشت و برخی موارد در آن لحاظ نشده بود که این امر موجب شد تا گزارش ارائه شده با انتقاداتی مواجه شود. به همین دلیل مدیریت ایمیدرو درخواست کرد که گزارش مذکور بار دیگر بررسی شود تا پس از واگذاری برای خریدار و فروشنده مشکل به وجود نیاید. دلیل دیگر این بوده که کانون کارشناسان نتوانسته در موعد مقرر ارزش شرکت‌های فولادی را به منظور واگذاری بررسی و اعلام کند.

تاثیر اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها و مشکلات روز افزون بخش معدن چالش دیگر دوران سرپرستی جعفری بود؛ به طوری که انرژی‌بر بودن صنایع و معادن تحت پوشش این سازمان موجب شد تا فعالان صنعتی از عدم آمادگی برای اجرای فاز دوم خبر دهند. با این حال جعفری معتقد به اجرای کامل قانون هدفمندی یارانه‌ها بود. وی البته آمادگی این بخش برای اجرای فاز دوم را نیز به ایجاد شرایط یکسان موکول کرده و گفته بود: باید کاری کنیم که بخش تولید خود را برای اجرای فاز دوم آماده کند. صنایع می‌توانند با ایجاد فضای رقابتی، افزایش بهره‌وری، ازدیاد ارزش افزوده، بهینه‌سازی، ارتقای کیفیت، افزایش صادرات، اصلاح ساختار، استفاده از حداکثر ظرفیت داخلی و ... برای اجرای فاز دوم هدفمندی آماده شوند.

علاوه بر فراهم کردن زیرساخت‌ها برای واحدهای تولیدی، جعفری بر این باور بود که در شرایط کاملا یکسان در صورتی که قیمت مواد اولیه به صورت شفاف به واحدهای تولیدی اعلام شود، این بخش با مشکل مواجه نخواهد شد. علاوه بر این باید در توزیع انرژی نیز شرایط یکسان برای صنایع در نظر گرفته شود، چرا که در فاز اول هدفمندی یارانه‌ها نیز مشخص شد در صنایعی که شرایط مساوی رعایت شده، مشکلی به وجود نیامده است.

به گفته سرپرست سابق ایمیدرو، صنایع مازوت‌سوز در زمان اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها بیشترین مشکل را داشته‌اند که برای رفع مشکلات این بخش نیز کمک بلاعوض، خط اعتباری ویژه و قیمت ترجیحی انرژی در نظر گرفته شد و علاوه بر آن گازرسانی به این صنایع در کوتاه‌ترین زمان ممکن نیز در دستور کار قرار گرفت.

اجرای روش‌های صنعتی به جای سنتی را می‌توان از دیگر برنامه‌های جعفری در دوران سرپرستی وی دانست، به طوری که به گفته وی این موضوع به بخش اکتشاف و استخراج باز می‌گردد. در بخش اکتشاف امروز سازمان زمین‌شناسی و توسعه صنایع معدنی با ورود یکسری تجهیزات توانسته‌اند بخش عمده‌ای از مشکل را برطرف کنند و امید می‌رود که سرعت کار اکتشافات پایه و ژئوفیزیک کشور نیز بیشتر شود.

در قانون اصلاح معادن پیش بینی شده که از این پس مجوز اکتشاف تنها برای افراد مجاز و ذی‌صلاح (افرادی که دارای تخصص، تجهیزات و سرمایه هستند) صادر شود.و اما در واپسین روزهای سرپرستی جعفری، ماجرای واگذاری یکی از بزرگ‌ترین معادن کشور بار دیگر به رسانه‌ها درز کرد تا جایی که مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، واگذاری این معدن به بخش خصوصی را غیر‌قانونی و غاصبانه ارزیابی کرد و از تلاش قضایی این شرکت برای بازگرداندن آن به بیت‌المال خبر داد. جعفری نیز بر این عقیده بود که معدن «گل‌گهر ۳» کماکان متعلق به ایمیدرو است. اکنون فریدون احمدی به سازمانی رفته که نهال خصوصی‌سازی در آن رشد نکرده و به بار ننشسته است. بنابراین او هم باید سیاست‌های دولت را اجرا کند و هم در مسیر خصوصی‌سازی گام بردارد.