گروه صنعت و معدن- عمر قانون تجمیع عوارض چند ماه دیگر به اتمام می‌رسد؛ چراکه با آمدن قانون مالیات بر ارزش افزوده قانون تجمیع از گردونه اجرا خارج می‌شود. در حالی که تنها سه روز از انتشار لیست ۱۲۲ گروه کالای قانون تجمیع عوارض سپری می‌شود، وزارت صنایع و معادن و اقتصاد شمارش معکوس برای تصویب نهایی قانون مالیات بر ارزش افزوده را آغاز کرده‌اند.

به گفته کارشناسان وزارت صنایع و معادن، تمامی اشکالات حقوقی لایحه مالیات بر ارزش افزوده از سوی سازمان امور مالیاتی برطرف شده و شرایط برای تصویب نهایی در مجلس شورای اسلامی هموار شده است.

این قانون که در واقع اخذ مرحله به مرحله‌ای مالیات را اجرا می‌کند، موافق و مخالف‌های بسیاری دارد. در همین حال اهالی صنعت وجود این قانون در کنار قوانین نامشخص دیگر را سبب سردرگمی خود می‌دانند. بخش صنعت و معدن در حال حاضر اجرای سه قانون را در اطراف خود می‌بیند که تنها تکلیف قانون تجمیع مشخص شده، اگرچه با آمدن قانون مالیات بر ارزش افزوده مرگ قانون تجمیع فرا می‌رسد و اجرای قانون دیگر با نام رفع موانع تولید در حالت نامعلومی قرار می‌گیرد.

مجلس تاکنون ۱۲ اشکال از ۱۵ ایراد شورای نگهبان به لایحه مالیات بر ارزش افزوده را برطرف کرده و با برطرف شدن ۲ ایراد باقی مانده، این لایحه به صورت قانون تبدیل می‌شود.

پیگیری اجرای این قانون هم‌اینک از دو وزارتخانه صنایع و معادن و اقتصاد و دارایی صورت می‌گیرد. اگرچه صاحبان صنایع معتقدند اخذ مرحله به مرحله مالیات هزینه تولید صنایع را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود صنعت کشور بیش از پیش در مضیقه قرار گیرد؛ اما سازمان امور مالیاتی به عنوان مجری این قانون، اعتقاد دارد برای ساماندهی نظام مالیاتی به چنین قانونی نیاز داریم.

این در حالی است که سال گذشته صنعتگران با ارسال توماری برای رییس‌جمهور، خواهان حذف یا کاهش نرخ مالیات بر ارزش افزوده شدند و احمدی‌نژاد نیز موافقت خود را با نرخ ۵/۱درصدی این مالیات اعلام کرد.

اما فشار شهرداری‌ها سبب شد نرخ نهایی این مالیات به ۳درصد افزایش یابد.

در این شرایط کمیسیون اقتصادی مجلس برای این که شرایط اجرای این قانون فراهم شود، ۱۸ ماه فرصت در اختیار دولت گذاشت.

هر چند بنابر اخبار منتشره نه صنعتگران و نه مسوولان مالیاتی آمادگی برای اجرای مالیات بر ارزش افزوده را ندارند، با این حال وزارت صنایع و معادن شفافیت این قانون را به نفع صنایع می‌داند و این نوید را می‌دهد که با تصویب قانون فوق قانونی با نام تجمیع عوارض مفهومی نخواهد داشت.

فرصت صنایع

یک کارشناس وزارت صنایع و معادن نیز در این باره به خبرنگار ما گفت: چنانچه در خرداد ماه قانون مالیات بر ارزش افزوده تصویب شود، چند ماهی فرصت برای اجرا فراهم می‌شود. در این میان به سبب آن که قانون تجمیع عوارض حذف شده صنعتگران برای مدتی تنفس خواهند داشت.

البته بخش صنعت و معدن طرح دیگری نیز در راه دارند که توسط مجلس پیگیری می‌شود.

طرح رفع موانع تولید که سال گذشته از سوی کمیسیون صنایع و معادن مطرح شد، تاکنون به سرانجام نرسیده است.

یکی از موارد اختلافی آن کاهش نرخ تجمیع عوارض است. مجلس در نظر داشت این نرخ از ۳ به یک درصد کاهش یابد، اما این بار هم شهرداری‌ها مخالفت کردند و در نهایت عوارض ۵/۱درصدی در این طرح تصویب شد. اما باز هم باید گفت، موضوع به نوعی به مالیات بر ارزش افزوده ختم می‌شود. به این دلیل که با اجرای قانون فوق تجمیع عوارض وجود نخواهد داشت که نرخ آن کاهش یابد.

تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که برای نخستین بار توسط فون زیمنس در ۱۹۵۱ به منظور فایق آمدن بر مسائل مالی آلمان طرح‌ریزی شد که به‌رغم علاقه و تمایل شدید کشورهایی نظیر آرژانتین و فرانسه برای آگاهی از چگونگی ساختار آن این مالیات به طور رسمی تا سال ۱۹۵۴ در هیچ کشوری به کار گرفته نشد.

از سال ۱۹۵۴ به بعد برزیل، فرانسه، دانمارک و آلمان در زمره کشورهایی بودند که این نوع از مالیات را در نظام مالیاتی کشور خود به کار انداختند و کره جنوبی نیز نخستین کشور آسیایی بود که از ۱۹۹۷ با کمک صندوق بین‌المللی پول توانست این مالیات را پیاده کند و به دنبال آن کشورهای ترکیه، پاکستان، بنگلادش و لبنان هم نسبت به اجرای این مالیات اقدام کردند.اکنون ۱۸۰ کشور دنیا به اجرای این مالیات روی آورده‌اند و کشورهایی همچون ژاپن ۵درصد و ترکیه ۱۵درصد از مودیان، مالیات اخذ می‌کنند. در خصوص شیوه اجرایی مالیات بر ارزش افزوده می‌توان گفت که در سیستم مالیات بر ارزش افزوده هر فروشنده در هنگام فروش کالا و خدمات، مالیات مورد نظر را به صورتحساب می‌افزاید و آن را همراه با قیمت کالا و خدمات از مشتری دریافت می‌کند.نخستین فروشنده، مالیات دریافتی را وصول و به دولت پرداخت می‌کند و در مراحل بعدی نیز هر فروشنده مابه‌التفاوت مالیات را از مشتری می‌گیرد و به حساب سازمان امور مالیاتی واریز می‌کند.مالیات بر ارزش افزوده چند نوع است که عبارتند از: مالیات از نوع تولیدی، درآمدی و مصرف. در مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی، مالیات کلی بر فروش اعمال می‌شود، در حالی که در نوع درآمدی، مالیات بر فروش کالاها است.

در مالیات بر ارزش افزوده از نوع مصرف نیز که مالیات بر کالاها و خدمات مصرفی است، تمام مخارج سرمایه‌گذاری ناخالص از پایه مالیاتی حذف می‌شود.در این حال موافقان این نوع مالیات و برخی کارشناسان معتقدند این نوع مالیات آثار مناسبی در سطوح مختلف جامعه و به ویژه شهرها دارد و بعضی دیگر آن را تیر خلاص برای صنعت کشور می‌دانند. هر چند وزارت دارایی اعلام کرده این نوع مالیات تنها ۵/۴ تا ۵درصد بر نرخ تورم تاثیر دارد و چنانچه مالیات‌های دیگر کاهش نیابد یا حذف نشوند، عوارض تورمی بالایی به همراه می‌آورد.