وزیری برای وزارتخانه چند بعدی
محمد مهدی راسخ*
این گونه به نظر می‌رسد که مسعود میرکاظمی برای تصدی وزارت نفت، راه دشواری پیش رو دارد. در گذشته هم، چنین بوده و وزرای پیشنهادی نفت، همواره راه دشواری برای کسب رای اعتماد پیش رو داشته‌اند.

در شرایط کنونی که فضای اقتصاد به شدت آلوده به کنش‌ها و واکنش‌های سیاسی است، طبیعی به نظر می‌رسد که وزیر پیشنهادی آقای احمدی‌نژاد برای تصدی وزارت نفت، راهی دشوار پیش رو داشته باشد.
منتقدان مسعود میرکاظمی معتقدند اصولا مدیری غیر‌نفتی، نمی‌تواند در صنعت نفت موفق عمل کند؛ بنابراین پیشنهاد مشخص آنها این است که وزیر نفت باید فردی برخاسته از دل صنعت نفت باشد.در گذشته هم وزرای زیادی داشته‌ایم که نه تحصیلات مرتبط با وزراتخانه داشته‌اند و نه سابقه‌‌ای در مدیریت آن؛ کما اینکه بیژن زنگنه هم که دو دوره وزیر نفت در دولت اصلاحات بود، در رشته عمران تحصیل کرده بود.
شاید این پرسش مطرح شود که آیا به کار گماردن افرادی با سابقه و تحصیل مرتبط در وزارتخانه‌ها، امری پسندیده نیست؟ که در پاسخ باید گفت، این ایده‌آل‌ترین شکل برای به کار گیری از نیروهای متخصص است؛ اما آن چه در شرایط فعلی باید مدنظر قرار گیرد، سلامت و خوشنامی و اعتمادی است که رییس کابینه باید به وزیر نفت داشته باشد.
با این مقدمه، ببینیم مسعود میرکاظمی، چنین توانایی‌هایی دارد؟
1 - میرکاظمی سیاسی نیست. به هیچ عنوان سیاسی نیست. صریح صحبت می‌کند. صریح موضع می‌گیرد و عادت ندارد در لفافه صحبت کند. اهل بازی‌های مرسوم میان دولتمردان و سیاست‌بازان نیست و اصولا فاقد توانایی برای نقش‌آفرینی‌های سیاسی است یا شاید بهتر است بگوییم علاقه‌ای به ورود به این بازی‌ها را ندارد. او را به عنوان فردی میانه رو می‌شناسیم که کمتر به مسائل حاد سیاسی وارد می‌شود.
۲ - ویژگی مهم و اساسی میرکاظمی، سلامت و خوشنامی در مدیریت است. دوران وزارت بازرگانی برای او و همکارانش، دورانی پاک و سالم از نظر مسائل مالی و اقتصادی بوده و کسی به خاطر ندارد که سلامت مالی او در پرحاشیه‌ترین وزارتخانه اقتصادی زیر سوال رفته باشد.
3 - میرکاظمی مدیری سیستم گرا است که اتفاقا به حضور بخش خصوصی در اقتصاد، اعتقاد جدی دارد. دیگران اگر در حرف و سخن، چنین گرایشی دارند، میرکاظمی در عمل نشان داده که طرفدار سپردن امور به بخش خصوصی است. نشان به آن نشان که در دوران وزارت او، انحصار مدیریت‌های چند دهه‌ای در اتاق‌های بازرگانی شکست و بالاترین مشارکت در انتخابات هیات نمایندگان اتاق‌های بازرگانی شکل گرفت و در عین حال، اصناف و تشکل‌های بازاری، قدرت و توان تازه‌ای یافتند.
۴ - میرکاظمی تحصیلات صنعتی دارد. چهار سال در بالاترین سطح بخش بازرگانی کشور مدیریت کرده است. تجارت بین‌الملل را می‌شناسد و از همه مهم‌تر اینکه به خوبی با فرازوفرودهای تحریم اقتصاد ایران آشنایی دارد. مدرک عالی‌اش در مهندسی صنایع به او توان مضاعفی برای حضور در صنایع نفت می‌دهد و حضور قابل‌توجه او در بازرگانی و تجارت کشور، فرصت خوبی برایش ایجاد می‌کند تا تجارت نفت را به شیوه‌ای تازه، مدیریت کند.
5 - وزارت نفت بدون شک مهم‌ترین وزارتخانه اقتصادی در ساختار کنونی دولت است. وزیر نفت معمولا از میان قابل‌اعتماد‌ترین مدیران نزدیک به دولت انتخاب می‌شود. این ویژگی در مسعود میرکاظمی وجود دارد و همه می‌دانند که او رابطه بسیار خوبی با آقای احمدی‌نژاد دارد. این رابطه می‌تواند برای صنعت نفت کشور سودمند و حاوی فایده باشد و البته در سایه این اعتماد، می‌توان امیدوار بود همچون دولت پیشین، شاهد تغییرات گسترده و پی‌درپی در مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین وزارتخانه اقتصادی نباشیم.
عواملی که به آن اشاره شد، ویژگی‌های مثبتی است که اینجانب با توجه به شناختی که از وزیر پیشنهادی برای تصدی وزارت نفت داشتم، به رشته تحریر در آوردم؛ اما واقعیت این است که وزیر آینده نفت، روزهای دشواری برای مدیریت مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین وزارتخانه اقتصادی پیش رو خواهد داشت.
*دبیرکل اتاق بازرگانی و صنایع‌ومعادن تهران