گزارش از بازار غیررسمی‌سوخت بعد از هدفمندی یارانه‌ها
قاچاق با حاشیه سود کمتر
گروه انرژی - گازوئیل چه لیتری ۱۵۰،چه لیتری ۳۵۰ تومان؛ بازار قاچاق سوخت در مرزهای شرقی، غربی و جنوبی، با وجود گله همسایگان از اجرای طرح هدفمندکردن یارانه‌ها، همچنان رونق دارد. اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها که در مرحله اول به افزایش قیمت حامل‌های انرژی از جمله گازوئیل، بنزین و... ختم شده است، با واکنش‌های متفاوت همسایگانی که تا پیش از این به دلیل پایین بودن قیمت سوخت در کشور از یارانه‌های سوخت در ایران، استفاده یا به بیانی سوءاستفاده کرده‌اند، شده است.
نرخ سوخت در دوسوی مرز
تحلیل‌های اولیه از تاثیر افزایش قیمت گازوئیل از سطح ۵/۱۶ تومان به ۱۵۰ تومان به صورت نیمه یارانه ای و ۳۵۰ تومان تقریبا آزاد وبرای بنزین از سطح ۱۰۰تومان به ۴۰۰ و ۷۰۰ تومان روی قاچاق، این بود که تا‌اندازه قابل توجهی از حجم قاچاق سوخت که از طریق جاسازی در کف اتوبوس‌ها و کامیون‌ها، لنج‌ها و حمل گالن با اسب از مسیر‌های کوهستانی صعب‌العبور به مقصد پاکستان، افغانستان، ترکیه و برخی کشورهای عربی صورت می‌گیرد، کاهش یابد، اما با وجود برخی واکنش‌ها از سوی مقامات دو کشور افغانستان و پاکستان، خروج غیر رسمی‌سوخت به دلیل وجود اختلاف شدید قیمت در دو سوی مرز همچنان ادامه دارد. قیمت هر لیتر گازوئیل در ترکیه، بر اساس خبری که چند روز قبل خبرگزاری «ایرنا» از مبدا «آنکارا» برای کاربران ایرانی ارسال کرد، حدود ۲۴۳۶تومان و قیمت بنزین هر لیتر حدود ۳۰۰۰ تومان بوده است.
واکنش‌های شرقی
با وجود واکنش صریح کشورهای مقصد قاچاق سوخت ایران به افزایش قیمت سوخت در ایران، ارزیابی اولیه وزارت نفت ایران نشان می‌دهد: «قاچاق گازوئیل همچنان ادامه دارد.»، البته از حاشیه سود قاچاقچیان نیز کاسته شده است.
کارشناسان اقتصادی پاکستان اعلام می‌کنند: با حذف یارانه‌ها در ایران، پاکستان مجبور است در ماه‌های آینده ۳/۶ میلیارد دلار بیشتر برای واردات فرآورده‌های نفتی از مجاری قانونی بپردازد. به گزارش «فارس» به نقل از پایگاه اینترنتی «بیزینس رکوردر» کارشناسان پاکستانی معتقدند: «در اثر هدفمند شدن یارانه‌ها در ایران و به ویژه افزایش قیمت حامل‌های انرژی در این کشور هزینه واردات محصولات نفتی پاکستان طی ماه‌های آینده به بیش از ۳/۶ میلیارد دلار افزایش خواهد یافت که این مساله فشار زیادی را به بودجه پاکستان وارد خواهد کرد.»
بنزین قاچاقی ایران؛ ۴۷ روپیه
به گفته این افراد، افزایش قیمت فرآورده‌های نفتی در ایران انگیزه قاچاق این فرآورده‌ها را از ایران به پاکستان کاهش داده است. بر اساس این گزارش، میزان واردات فرآورده‌های نفتی پاکستان که هم اکنون به ۳۰ میلیارد دلار در سال می‌رسد در ماه‌های آینده بیش از ۳/۶ میلیارد دلار افزایش خواهد داشت و به بیش از ۳۶ میلیارد دلار خواهد رسید. این گزارش می‌افزاید: «قبل از حذف یارانه‌ها در ایران؛ معادل ۲۱ درصد از تقاضای بنزین پاکستان از طریق قاچاق بنزین ایران تامین می‌شد. بنزین قاچاق شده از ایران نیز در این زمان به قیمت ۲۲ روپیه در برابر هر لیتر در پاکستان فروخته می‌شد که اکنون این رقم به ۴۷ روپیه افزایش یافته است.»
سوخت ایرانی برای «ناتو»؟
از سوی دیگر، در شرایطی که ۳۰ درصد سوخت مورد نیاز افغانستان از مرز ایران وارد می‌شود، گزارش «فرانس پرس» به نقل از مقام‌های افغانستان حکایت از آن دارد: «ایران مانع عبور صدها تانکر سوخت به این کشور شده است. این مساله موجب افزایش قیمت سوخت در افغانستان خواهد شد.» ترجمه خبرگزاری «فارس» از گزارش «خبرگزاری فرانسه» اشاره می‌کند: «سوختی که از سوی تانکرهای عبوری از ایران وارد افغانستان می‌شود، می‌تواند به مصرف داخلی این کشور برسد یا این که نیروهای ناتو از آن استفاده کنند.»به عقیده تحلیلگران، در شرایطی که تانکرهای سوخت ناتو در افغانستان مورد حمله قرار می‌گیرند، بخشی از انرژی موردنیاز نیروهای ناتو ممکن است از طریق مرزهای ایران تامین شود.
بازار محلی یا «ناتو»؟
در عین حال مقام‌های افغانستان مدعی‌اند: «مقصد سوخت این تانکرها بازارهای محلی است.» ایران تاکنون به طور رسمی‌خبر متوقف کردن تانکرهای سوخت پشت مرزهای افغانستان را تایید نکرده است. به گزارش خبرنگار «دنیای اقتصاد» اخبار ضد و نقیض درباره مصرف سوخت صادراتی ایران از سوی نیروی‌های غربی در افغانستان، در شرایطی اعلام می‌شود که کشورهای عضو اصلی پیمان «ناتو»، از وضع‌کنندگان اصلی تحریم علیه کشورمان به خاطر مواضع صلح‌آمیز هسته‌ای هستند.
توقف ۱۶۰۰ تانکر سوخت در مرز
با این حال «محمد شریف‌شریفی» معاون وزیر دارایی افغانستان در خصوص سوختی که به طور رسمی‌از مبدا ایران وارد این کشور می‌شود، تایید می‌کند که مقام‌های ایران برای ۲۰ روز مانع عبور ۱۶۰۰ تانکر سوخت از مرز به افغانستان شده‌اند. وی می‌گوید: «آنها هیچ دلیلی برای این مساله ارائه نکرده‌اند، اما در ملاقاتی که با وابسته بازرگانی ایران در کابل داشتم، وی اعلام کرد که دولت ایران معتقد است این تانکرها برای تامین نیروهای خارجی در افغانستان بوده‌اند.»
نگرانی افغان‌ها و کامیون‌های سرگردان
وی افزود: «اگر این مانع برطرف نشود باعث مشکلات جدی از جمله افزایش قیمت سوخت در افغانستان می‌شود. تانکرهای سرگردان حامل بنزین، گازوئیل و نفت سفید هستند که از کشورهای عراق، ایران، قزاقستان و ترکمنستان خریداری شده است.» «مزامیل شینواری» مدیر روابط بین‌الملل وزارت بازرگانی افغانستان نیز گفت: «این سوخت از سوی بازرگانان افغان خریداری شده است. ما از مقام‌های مرزی ایران پرسیده‌ایم که چرا این کامیون‌ها متوقف شده است و آنها پاسخ دادند این کار به دستور مقام‌های امنیتی در ایران انجام شده است.»
مذاکره برای اقناع طرف ایرانی
وزارت خارجه افغانستان اعلام کرد: «درحال گفت‌وگو با مقام‌های ایرانی است تا آنها را قانع کند که این سوخت برای مقاصد نظامی نیست و این اقدامی‌است که به مردم افغانستان آسیب می‌رساند.» رییس گمرک استان نیمروز افغانستان نیز گفت: «در چند روز گذشته قیمت هر تن سوخت از ۹۰۰ دلار به ۱۲۰۰ دلار افزایش یافته و بهای بنزین ۲۵ سنت در لیتر افزایش یافته است.»
اولین واکنش ایران: گازوئیل قاچاق ۵۴۰ تومان
اما در این سوی مرز، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش با اشاره به کاهش قاچاق بنزین در کشور می‌گوید: «پس از هدفمندی یارانه‌ها و سهمیه بندی بنزین، میزان قاچاق این نوع از سوخت کاهش یافته است؛ اما در شرایط فعلی عمده‌ترین سوخت کشور که قاچاق می‌شود، نفت گاز است و به لیتری ۵۰ سنت (حدود۵۳۴ تومان) رسیده است.»به گزارش خبرنگار ما، در شرایطی همچنان قاچاق سوخت به ویژه گازوئیل که از درجه احتراق و اشتعال کمتری نسبت به بنزین برخوردار است ادامه دارد که کارشناسان افزایش بازرسی‌های چندگانه و تشدید نظارت بر بازرسی‌ها در جایگاه‌های فروش و عرضه سوخت مبادی مرزی، انسداد مرزها و مفرها، کنترل نقل و انتقال سوخت از مسیر حمل جاده‌ای و انتقال از طرق لوله (با توجه به وجود موارد پیشین) همچنین بازرسی دائمی از اسکله‌ها را به عنوان راهکارهای نظارت فیزیکی و تداوم روند اصلاح قیمت‌ها را به عنوان راهکار قیمتی برای کاهش قاچاق پیشنهاد می‌کنند.
ارسال نظر