سیگنال‌های مثبت ایران به ناشران خارجی

دنیای اقتصاد: از مهم‌ترین انتقادهایی که هرسال بر نمایشگاه کتاب از سوی منتقدان وارد می‌شود، گذشته از پررنگ بودن جنبه فروشگاهی آن برجنبه نمایشگاهی‌اش، موضوع بین‌المللی بودن آن است. در اغلب دوره‌ها به صرف حضور چند ناشر خارجی عموما نه‌چندان مطرح از کشورهای مختلف این رویداد بزرگ عنوان «بین‌المللی» را یدک می‌کشید درحالی‌که همانند نمایشگاه‌های معتبر خارجی انتظار می‌رود چنین مکانی، موقعیتی برای تعامل، ناشران، مترجمان و نویسندگان کشورهای مختلف برای رد و بدل آثار باشد یا دست‌کم شرایط بهتری برای خرید آثار اصلی برای مخاطبان کشورمان فراهم سازد. خوشبختانه در سال‌های اخیر به‌ویژه سی‌امین دوره این نمایشگاه به این زمینه توجه بیشتری شده به نحوی که می‌توان انتظار داشت با حضور پررنگ‌تر ناشران خارجی، در آینده از نظر تبادل ارتباطات فرهنگی و تجاری موفقیت‌های بیشتری نصیب اقتصاد نشر شود.

سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که ۲۳ اردیبهشت به‌کار خود در مجموعه نمایشگاهی شهر آفتاب خاتمه داد، امسال نیز میزبان جمع زیادی از ناشران خارجی بود که در دو بخش لاتین و عرب جانمایی شده بودند. این بخش، از مهم‌ترین بخش‌های نمایشگاه کتاب بود چرا که امکان تجهیز بسیاری از کتابخانه‌های مراکز علمی و تحقیقاتی کشور را به تازه‌ترین منابع مورد نیازشان که در نقاط مختلف جهان انتشار می‌یابد، فراهم می‌کرد. علاوه‌بر این، حضور ناشران خارجی یا نمایندگان آنها در نمایشگاه کتاب تهران فرصتی بود برای تعامل بیشتر میان ناشران و نویسندگان ایرانی و خارجی. اگرچه نمایشگاه کتاب تهران هنوز در جایگاه واقعی خود در بُعد بین‌الملل قرار نگرفته است، اما در چند سال اخیر تلاش‌هایی برای رونق گرفتن این بخش انجام شده است با این هدف که عطش حضور در نمایشگاه کتاب تهران برای ناشران خارجی هم به وجود بیاید.

بهبود وضعیت بخش بین‌الملل در نمایشگاه امسال مانند هر تغییر مثبتی بی‌دلیل نبوده است و بیش از هر چیز به مدیریت کارآزموده‌تر آن مربوط می‌شود. در سی‌امین دوره، مدیریت این بخش از انجمن ناشران بین‌الملل ایرانیان به «داوود موسایی» چهره نام آشنای حوزه صنعت نشر بین‌الملل و از ناشران فعال کشور، سپرده شد. این عامل به همراهی دبیرخانه منسجم‌تر بخش بین‌الملل موجب شد استقبال ناشران و رضایت آنها بیشتر شود. امسال، در مجموع ۴۶ ناشر لاتین و ۹۰ ناشر و نمایندگی نشر عربی در نمایشگاه کتاب تهران حضور داشتند که نسبت به سال گذشته افزایش محسوسی را نشان می‌داد. در نمایشگاه سی‌ام، تعداد ۹۳ هزار کتاب لاتین و ۳۳ هزار کتاب عربی از کشورهایی مانند آمریکا، انگلیس، فرانسه، هلند، چین، کره، مصر، لبنان، عراق، لبنان، پاکستان، اردن و... در نمایشگاه عرضه شده بود.

به گزارش خبرگزاری مهر، مدیر غرفه«الزویر» در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، این دوره را یکی از بهترین دوره‌های حضور این گروه انتشاراتی بین‌المللی در تاریخ نمایشگاه‌های کتاب تهران ارزیابی می‌کند و می‌گوید: ما علاوه‌بر الزویر، نماینده انحصاری دو ناشر بزرگ بین‌المللی دیگر یعنی موسسات انتشاراتی «لیپین کات» و «ویلیام ویلکینز و جی پی»، را هم برعهده داریم که با حمایت‌های خوبی که از آنها صورت گرفته، توانستیم پیشنهادهای مناسبی را به دانشگاه‌های ایران ارائه کنیم؛ به طوری که حداقل تخفیف را ۲۵درصد در نظر گرفتیم و گاه تخفیف‌های ما به ۶۵درصد افزون شده است.

عابدینی با ابراز امیدواری برای مجاب کردن وزارتخانه‌های ارشاد، بهداشت و علوم برای فراهم کردن شرایط خرید کتاب‌های اورجینال موسسات انتشاراتی خارجی از سوی مراکز تابعه این سه وزارتخانه، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را فرصت مناسبی برای دانشجویان و مراکز علمی و تحقیقاتی ایران جهت تامین منابع علمی مورد نیاز خود عنوان کرد. همچنین مهرداد افسری مدیر غرفه شرکت «گیتی پویان آذر»، عرضه کننده کتب مرجع لاتین در ایران، تغییر نهاد مجری بخش ناشران خارجی این دوره از نمایشگاه کتاب تهران و واسپاری این مسوولیت از انجمن ناشران بین‌الملل ایرانیان به یک مدیر باسابقه در حوزه تبادل با ناشران خارجی را از اقدامات مثبت مسوولان امسال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران عنوان کرد. وی یادآور شد: متاسفانه در دوره‌های گذشته بهترین و بیشترین فضاهای نمایشگاهیِ بخش ناشران خارجی، تنها در اختیار چند عضو انجمن یادشده بود و متراژها به‌طور ناعادلانه و از طریق رانت‌هایی که فقط در اختیار خود آنها بود، تعیین و تخصیص داده می‌شد اما امسال خوشبختانه به هیچ‌وجه شاهد این بی‌عدالتی نبودیم.

لزوم توجه به زیرساخت‌ها

مدیر غرفه شرکت «گیتی پویان آذر» اضافه کرد: امسال ثبت‌نام‌های بخش ناشران خارجی به صورت آنلاین و با نظم بیشتری انجام شد و بلافاصله بعد از ثبت نام یک کد یونیک در اختیار ناشر ثبت‌نام‌کننده قرار گرفت؛ درحالی‌که در چند دوره قبلی نمایشگاه کتاب به‌رغم اینکه ثبت نام انجام می‌شد، اما مسوولان بخش ناشران دانشگاهی حتی رسیدی هم در اختیار ثبت‌نام‌کننده قرار نمی‌دادند و به‌راحتی می‌توانستند به همین بهانه مانع حضور برخی از ناشران در نمایشگاه شوند. افسری همچنین وضعیت امور زیرساختی و اجرایی نمایشگاه کتاب امسال را اندکی بهتر از دوره قبل عنوان کرد و در عین حال با بیان اینکه لازم است کمیته ناشران خارجی در طول سال، فعالیت داشته باشد، ابراز امیدواری کرد: مسوولیت کمیته مربوط به این بخش در دست افراد ذینفع و کسانی که می‌توانند از برخی رانت‌ها به سود خود بهره ببرند، قرار نگیرد.همچنین علیرضا حمیدین مدیر غرفه «دور دنیا» که نمایندگی تعدادی دیگر از ناشران خارجی را که در زمینه انتشار کتاب‌های حوزه هنر، معماری و ادبیات فعالیت می‌کنند، بر عهده دارد، گفت: ما امسال ۱۲ هزار عنوان از کتاب‌های انتشار یافته از سوی حدود ۴۰ ناشر عمدتا اروپایی را به نمایشگاه کتاب تهران آورده بودیم. عمده مشتریان ما دانشجویان بودند البته با توجه به موضوع کتاب‌هایمان، بعضا افراد عادی و عموم مردم نیز از این آثار خریداری می‌کردند.

حمیدین وضعیت فروش کتاب این دسته از ناشران خارجی را که شرکت متبوعش نمایندگی آنها را در ایران بر عهده دارد، نسبتا راضی‌کننده عنوان کرد و در خصوص برخی مشکلات مربوط به زیرساخت‌های نمایشگاهی هم یادآور شد: جا دارد مسوولان نمایشگاه کتاب در موضوع برپایی سالن ناشران خارجی این نمایشگاه زیر چادر جدا تجدیدنظر کنند، چرا که این کار در شأن کشور ما نیست که به این شیوه از ناشران خارجی میزبانی کند.همچنین احد رضایی، مدیرعامل «شرکت ویژه نشر» و توزیع‌کننده کتاب‌های ناشرانی از قبیل «راتلج»، «تیلور اند فرانسیس»، «بلومزبری» و «بریل» در بیان ارزیابی خود از نمایشگاه امسال کتاب تهران گفت: واقعیت این است که از سال گذشته تاکنون، کار اساسی خاصی در زمینه ایجاد فضاهای نمایشگاهی و امکانات جدید برای ناشران صورت نگرفته است؛ من فکر می‌کنم وزارت ارشاد باید طی سال این مطالبه‌گری را از مسوولان شهر آفتاب و مجموعه مدیریت شهرداری تهران نسبت به این مسائل می‌داشت.