سال کوچ هنرمندان به آخرین ساعت‌های خود رسید
رفتگان بی‌برگشت
احمد سمیعی گیلانی
احمد سمیعی گیلانی، پیشکسوت حوزه فرهنگ و ادبیات روز چهارشنبه، دوم فروردین ۱۴۰۲ در ۱۰۳سالگی از دنیا رفت. او یکی از مهم‌ترین مترجمان و ویراستاران ادبیات ایران بود. او ۱۱ بهمن ۱۲۹۹ در رشت به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت گذراند و سپس وارد دانشگاه تهران شد. در اواخر دهه ۱۳۴۰ به‌عنوان ویراستار در موسسه انتشارات فرانکلین آن زمان مشغول کار شد و به موازات آن دوره کارشناسی ارشد زبان‌شناسی را در دانشگاه تهران گذراند. برخی از خاطرهانگیزترین اثار داستانی با ترجمه او در خاطرات کتابخوانان مانده است.
کیومرث پوراحمد
سال شوکه‌کننده 1402 با مرگ عجیب کیومرث پوراحمد، خالق بسیاری از خاطرهانگیزترین آثار سینما و تلویزیون آغاز شد. پوراحمد ۱۶ فروردین ۱۴۰۲ در بندرانزلی درگذشت. خبرگزاری‌های رسمی به‌نقل از خانواده پوراحمد اعلام کردند که او بر اثر ایست قلبی درگذشته است. اما مجله فیلم امروز به سردبیری هوشنگ گلمکانی دلیل مرگ او را خودکشی اعلام کرد. تصاویر دردناکی در شبکه‌های مجازی چرخید و خاطرات شیرین این هنرمند دوست‌داشتنی را تلخ کرد. درباره مرگ خودخواسته کیومرث پوراحمد نکات زیادی گفته شده است. از او نامه‌ای به‌یادگار مانده بود که در آن برخی مسائل را شرح می‌داد و تا مدت‌ها سوژه شبکه‌های مجازی بود.
حسین زمان
درگذشت حسین زمان یکی از آن مرگ‌های دردناک موسیقی در ۲۱ اردیبهشت سال ۱۴۰۲ بود. او که در ۶۴سالگی درگذشت، از جمله خوانندگان پاپ ایرانی بود که از دهه ۷۰ فعالیت هنری خود را آغاز کرد اما بخش مهمی از سال‌های فعالیتش را ممنوع از کار بود. البته اواخر عمر توانسته بود مجوز اجرای یک کنسرت را پس از سال‌ها خانه‌نشینی بگیرد و با طرفدارانش دیدار تازه کند. «شب دلتنگی» عنوان نخستین آلبوم حسین زمان بود که در آن قطعات محبوبی چون «روشن‌تر از ستاره»، «بوی تنهایی» و «پرنده و بغض گل» به چشم می‌خورد. همچنین «فصل آشنایی» ، «گلایه»، «قصه شب»، «شاپرک» و «مشق عشق» عناوین دیگر آلبوم‌های این خواننده بود.
رضا حداد
رضا حداد یکی از کارگردانان مطرح تئاتر در سحرگاه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ و در ۵۴سالگی فوت کرد. او دانش‌آموخته کارگردانی تئاتر از دانشگاه هنر و معماری بود که تجربه بازیگری در نمایش «باغ مرگ» به کارگردانی سیامک احصایی را در سال ۸۹ داشت. سرپرستی گروه سایه و گروه تئاتر آفتاب ازجمله فعالیت‌های او بود و نمایش‌های «مکاشفه در باب یک مهمانی خاموش»، «آمدیم، نبودید، رفتیم» و «کابوس‌های خنده‌دار برای شب، چندتایی هم برای روز» از جمله آثاری است که کارگردانی کرده است.
فریماه فرجامی
فریماه فرجامی مرگ غیرمنتظره‌ای داشت. کمتر کسی از روزهای پایانی زندگی‌اش باخبر بود و همین موضوع، باور کردن خبر درگذشتش را دشوار می‌کرد. فریماه متولد ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۳۱ در تهران بود و در ۹ تیر ۱۴۰۲در ۷۱سالگی درگذشت. او هم مانند بسیاری از هم‌نسلانش دانش‌آموخته دانشکده هنرهای دراماتیک بود و فعالیت هنری خود را با رادیو از سال ۱۳۵۵ شروع کرد. آخرین کار این بازیگر لامینور از داریوش مهرجویی است. او در دو ماه پایانی عمر دچار سکته مغزی شد و پس از بهبود نسبی، درمان را تحت نظر پزشک در خانه ادامه داد. اما دوباره بر اثر سکته در بیمارستان بستری شد و چند روز در کما به سر برد و سرانجام با مرگش طیف وسیعی از طرفدارانش را در بهت فرو برد.
احمدرضا احمدی
سه شنبه ۲۰ تیر یکی از مهم‌ترین چهره‌های فرهنگی ایران فوت کرد. احمدرضا احمدی شاعرو نویسنده در 83سالگی درگذشت و خاطرات فراوانی را برای طرفدارانش به یادگار گذاشت. احمدی متولد ۳۰ اردیبهشت سال ۱۳۱۹ در شهر کرمان بود و سال‌ها در حوزه ادبیات، شعر، نویسندگی و سینما فعالیت کرد. او در زمینه شعر، موسیقی، ویراستاری و ادبیات کودک و نوجوان نیز فعالیت‌های بسیاری داشت. مهم تر از همه اینکه از نسل طلایی شاعران ایران به شمار می‌آمد که کارشان را از دهه 40 آغاز کردند. او بسیار پرکار بود و به همین دلیل کتاب‌های زیادی از او منتشر شده است.
ر. اعتمادی
رجبعلی اعتمادی‌زاده مشهور به ر. اعتمادی هم 21 تیرماه در ۹۰سالگی درگذشت. اعتمادی، متولد بهمن‌ماه ۱۳۱۲ نویسنده و روزنامه‌نگاری بود که به‌خاطر نوشتن رمان‌های عامه‌پسند و پرفروش شهرت دارد. او بنیان‌گذار و سردبیر اولین مجله با مخاطب ویژه نسل جوان ایران است. مجله «جوانان» از نشریات موسسه اطلاعات در سال‌های دهه چهل و پنجاه با سردبیری اعتمادی به یکی از پرفروش‌ترین مجلات ایران تبدیل شد که فراتر از مرزهای ایران حتی در دیگر کشورهای فارسی‌زبان همانند افغانستان و تاجیکستان هواداران خود را داشت.
محمد اسماعیلی
محمد اسماعیلی، یار دیرین بزرگان موسیقی ایران، در 22 مردادماه در 89سالگی درگذشت. او در سال ۱۳۳۰ توسط دایی‌‌هایش، مرتضی و مصطفی گرگین‌زاده، به حسین تهرانی معرفی و در سال ۱۳۳۷ در گروه‌های موسیقی وزارت فرهنگ و هنر مشغول به کار شد. از سال ۱۳۴۳ در هنرستان موسیقی ملی مشغول تدریس بود و در سال ۱۳۴۵ سرپرستی گروه تنبک وزارت فرهنگ و هنر آن زمان را عهده‌دار شد. در سال ۱۳۴۳ به سمت هنرآموز تنبک در هنرستان موسیقی ملی به جانشینی استاد خود آموزش تنبک را عهده‌دار شد. در دهه ۱۳۶۰ به سرپرستی فرامرز پایور و همراهی جلیل شهناز، علی‌اصغر بهاری و محمد موسوی گروه اساتید را تشکیل دادند و کنسرت‌هایی با محمدرضا شجریان و شهرام ناظری اجرا کردند.
محمد محمدعلی
محمد محمدعلی، داستان‌نویس مطرح، روز جمعه ۲۴ شهریور در 75سالگی در کانادا درگذشت. او هفتم اردیبهشت ۱۳۲۷ تهران به دنیا آمد. سال ۱۳۵۳وارد دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی شد و پس‌از فارغ‌التحصیلی به استخدام سازمان بازنشستگی کشوری درآمد. محمدعلی از ۱۳۶۹ به وزارت فرهنگ و آموزش عالی منتقل و در مرکز اسناد و مدارک علمی کشور مشغول کار و در سال ۱۳۸۱ بازنشسته شد. او در دهه‌های ۶۰ و ۷۰فعالیت مطبوعاتی نیز داشت و علاوه بر سردبیری فصلنامه برج و همکاری با مجله‌های مختلف، داستان‌نویسی هم تدریس می‌کرد. محمدعلی در بیشتر داستان‌هایش به شیوه رئالیسم به زندگی فقرزده مردم پرداخته و اتفاق‌های اجتماعی تلخ را از طریق سمبولیسم بیان می‌کند. از او نیز آثار زیادی به یادگار مانده اما در قامت یک معلم در تربیت نسلی جوان از نویسندگان ایرانی نقش غیر‌قابل‌انکاری داشت.
فردوس کاویانی
فردوس کاویانی بازیگر محبوبی بود که روز ۹ مهر بر اثر بیماری پارکینسون فوت کرد. او از جمله کسانی بود که چندی پیش از مرگش، با انتشار تصاویری از ضعف جسمانی، بسیاری از مخاطبان سینما و تلویزیون را ناراحت کرد. کاویانی متولد ۳ مهر ۱۳۲۰ در کرمان و دانش آموخته رشته بازیگری و کارگردانی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود که در سال ۱۳۵۰ فارغ‌التحصیل شد. این بازیگر سینما از سال ۱۳۴۰ با حضور در تئاتر کارش را آغاز کرد اما مردم بیشتر او را در دهه 70 با نقش آفرینی در سریال‌های «خانه سبز»، «آژانس دوستی»، «همسران» و... به خاطر می‌آورند.
آتیلا پسیانی
انتشار تصاویری از آتیلا پسیانی در مراسمی برای تولدش، همه دوستدارانش را شوکه کرده بود و در همین زمان اعلام شد او به یک بیماری دشوار دچار شده است. سپس خبرها از سفر درمانی او به فرانسه رسانه‌ای شد و سرانجام در روز 14 مهرماه، خبر رسید آتیلا به رفقای درگذشته‌اش پیوسته است. این بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون ایرانی متولد ١٠اردیبهشت ۱۳۳۶ در تهران و فرزند جمیله شیخی هنرپیشه سینما، تلویزیون و تئاتر ایران و همسر فاطمه نقوی بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر بود. او از جمله هنرمندانی بود که علاوه بر نقش‌آفرینی در بسیاری از کارهای پرمخاطب، در تربیت نسلی از بازیگران جوان نقش مهمی ایفا کرد.
داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر
یکی از تلخ‌ترین و تکان‌دهنده‌ترین خبرهای سال مربوط به قتل داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر بود. این زوج سینمایی شبِ ۲۲ مهرِ ۱۴۰۲در خانه ویلایی خود در ز‌‌یبادشت کرج کشته شدند و دخترشان جسد آنها را کشف کرد و ماجرا را به پلیس گزارش داد. در پرونده مربوط به قتل این دو سینماگر، چهار مظنون دستگیر شده و پس از بررسی کیفری جرم به قصاص و حبس و... محکوم شدند. مهرجویی متولد سال ۱۳۱۸ و از کارگردان‌های نامدار سینمای ایران است که فیلم‌های مطرحی همچون هامون، دایره مینا، گاو، اجاره‌نشین‌ها، سارا، پری، لیلا، مهمان مامان و سنتوری را ساخته است.
لی‌لی افشار
لی‌لی افشار، نوازنده چیره‌دست و نخستین زن دنیا که دکترای گیتار گرفت، 2آبان‌ماه پس از تحمل یک دوره بیماری در ۶۳سالگی از دنیا رفت. لی‌لی افشار یکی از ۱۲ نوازنده بین‌المللی گیتار بود که برای نواختن در حضور آندرس سگوبیا و در کلاس‌های پیشرفته وی، در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی انتخاب شد. آن موقع بود که پس از این کلاس، سگوبیا در مصاحبه‌ای که در اخبار شامگاهی ان‌بی‌سی داشت در خصوص افشار پیش‌بینی کرد که او روزی به نوازنده‌ای معروف تبدیل خواهد شد. علاقه افشار به موسیقی معاصر موجب شد که از نخستین اجراکنندگان آثار رضا والی، گری آیستر، گرارد روژد، لوریس چوبانیان، آرن ملنس، کامران اینجه، باربارا کولب، مرلین زیفرین و سالوادور بروتونس باشد.
اکبر گلپا
۱۳ آبان نیز همزمان بود با درگذشت اکبر گلپایگانی، یکی از بزرگ‌ترین خوانندگان تاریخ موسیقی ایران. او در ۹۰سالگی بر اثر بیماری درگذشت. اکبر گلپا در سال ۱۳۱۸وارد دبستان فرهنگ شد و به عنوان قاری قرآن در کلاسش برگزیده شد. پس از این فعالیت‌ها، اکبر گلپایگانی با آشنایی با تعدادی قاری قرآن و تعزیه‌خوان و کار کردن زیر نظر آنها اصول اولیه آوازخوانی را آموخت. در سال ۱۳۲۰ وی به‌طور جدی و منظم تعلیم موسیقی و دستگاه‌ها را نزد پدرش آغاز کرد. او در سال ۱۳۲۶ اولین تجربه شرکت در یک گروه ارکستر کر را به دست آورد و در سال ۱۳۲۷در انجمن موسیقی مدرسه نظام عضو شد و از سال ۱۳۲۸به بعد کم‌کم با اساتید تراز اول موسیقی آشنا شد و تعلیم را زیر نظر این اساتید آغاز کرد.
جمشید عندلیبی
جمشید عندلیبی یکی از بزرگان موسیقی ایران بود که در ماه آخر سال یعنی در 15اسفند و در ۶۶سالگی فوت کرد. این هنرمند فقید موسیقی ایرانی در طول زندگی خود علاوه بر تولید چندین اثر موسیقایی در پروژه‌هایی مانند «بیداد»، «نوا»، «دستان»، «دود عود»، «آسمان عشق»، «یاد ایام»، «رسوای دل»، «پیام نسیم»، «دل مجنون» و «سرو چمان» همکاری داشته است. او علاوه بر نوازندگی در کار آهنگسازی هم فعال بود و آلبوم‌های «مهمان تو»، «پاییز نیزار» و «مونس جان» از فعالیت‌های او در زمینه آهنگسازی است.
