تعزیه مکان ثابتی ندارد!

یک سال از ثبت جهانی تعزیه به نام ایران در سازمان یونسکو می‌گذرد، اما این هنر در ایران همچنان نیازمند توجه بیشتر است.

به گزارش ایسنا سال گذشته بعد از ثبت جهانی تعزیه به نام ایران، هنرمندان و علاقه‌مندان این رشته امیدوار شدند تا وعده‌های مدیران در جهت بهبود وضعیت هنرمندان تعزیه‌خوان، راه‌اندازی موزه تعزیه، تعریف مکانی ثابت برای اجرای تعزیه در طول سال تحقق پیدا کند، اما بعد از گذشت یک سال، هیچ یک از این وعده‌ها عملی نشده است و اجرای برنامه‌های تعزیه همچنان جنبه فصلی و مناسبتی دارد. تئاتری‌ها به یاد دارند که با آغاز به کار دوباره تالار «محراب»، وعده‌های تاسیس موزه تعزیه و اختصاص تکیه این تالار به عنوان مکانی ثابت برای اجرای تعزیه در طول سال، جنبه جدی‌تری پیدا کرد، اما این تصمیمات تاکنون اجرایی نشده است.

برای یادآوری این وعده‌های بی‌نتیجه لازم نیست به سال‌های دورتر و راه‌اندازی دوباره تالار محراب برگردیم؛ چراکه تابستان همین امسال هم این وعده‌ها برای چندمین بار تکرار شد. در مراسم معارفه رییس جدید تالار «محراب» بود که شهرام نوشیر مسوول واحد تئاتر استان تهران‌ از تشکیل موزه تعزیه در محل تالار محراب خبر داد و گفت:«سال‌های قبل که با دفتر طرح‌های عمرانی بحث ساخت موزه تعزیه مطرح شده بود، با حمایت مهندس اخلاقی تکیه تالار محراب شکل گرفت که هنوز کامل نشده است، بنا داریم این تکیه را کامل کنیم تا شکل موزه‌ای تعزیه در آن نگهداری شود.» در آن برنامه، نوشیر وعده داد: «موزه تعزیه در دو بخش کار می‌کند، نخست به شکل موزه‌ای برخی از آثار در اینجا اجرا می‌شود ضمن اینکه لوازم، لباس‌ها‌، نسخه‌های قدیمی،‌ آکسسوارها و ... در لابی تالار محراب نگهداری خواهد شد.» این مسوول حتی به این نکته هم اشاره داشت که در مراکز گردشگری بروشورهایی برای معرفی این موزه می‌گذاریم تا گردشگران خارجی بتوانند به تماشای برنامه‌های این موزه بیایند. اما حالا چندین ماه است که شهرام نوشیر این مسوولیت را به فرد دیگری سپرده و آنچه بر جای مانده، همان وعده‌های قدیمی عملی نشده است.

اما وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تازه‌ترین اظهار نظرش درباره تخصیص مکانی برای اجرای برنامه‌های تعزیه در طول سال و راه‌اندازی موزه تعزیه گفت: «تعزیه جنبه مردمی دارد و با امکانات خود مردم هم اداره می‌شود؛ البته ما هم نباید از کمک به این هنر دریغ کنیم، اما این موضوع نباید به گونه‌ای باشد که همه این مسائل به سمت دولتی شدن هدایت شود.»

سید محمد حسینی که چند شب پیش در برنامه «شب‌های واقعه» در محوطه تئاترشهر حضور داشت، اذعان کرد: «ما به عنوان متولی بخش فرهنگ و هنر در دولت باید کاری کنیم که گروه‌های تعزیه در کشور در شکل بهتری ساماندهی شوند که خوشبختانه همکاران من در معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با دقت دنبال آن هستند.»

اما دکتر جابر عناصری پژوهشگر و استاد دانشگاه یکی از آسیب‌های آیین تعزیه را عدم استفاده از وجود تعزیه‌خوانان برجسته می‌داند و می‌گوید: «در حال حاضر در مناطق مختلف کشور تعزیه‌خوانان بزرگی وجود دارند که به سوگواره‌ها دعوت نمی‌شوند و گوشه‌نشین شده‌اند.» این هنرمند و پژوهشگر توضیح داد: «اگر لباس‌ها، سرودها و نغمه‌های بومی را که مردم هر منطقه با آن آشنایی دارند، از تعزیه بگیریم، در واقع جان تعزیه را گرفته‌ایم.» وی با تاکید بر اینکه تعزیه باید به هر زبانی خوانده شود، تصریح کرد: «حتی اهل سنت نیز در تعزیه با ما شیعیان شریک هستند و تعزیه‌هایی که اجرا کرده‌اند، تاثیرگذار بوده است.» این مدرس دانشگاه، عدم شناخت نسخ تعزیه از سوی تعزیه‌خوانان را از دیگر آسیب‌های این آیین برشمرده است و می‌گوید: «برخی تعزیه‌خوانان گاه به‌خاطر عدم شناخت درست نسخ تعزیه، اشعار را به‌صورت اشتباه و غیرصحیح می‌خوانند و باعث بروز مشکلاتی می‌شوند.»