میدان‌داری بخش‌خصوصی در سینما

گروه فرهنگ و هنر: روز ملی سینما در حالی سپری شد که سینماگران و مدیران سینمایی امیدوارند مردم، سینما رفتن را در دستور کار خود یا به اصطلاح سبد خرید هفتگی خود قرار دهند. مثل همه جای دنیا در ایران هم عمده بحث بازگشت سرمایه فیلم‌های تولید شده در سینمای ایران مرتبط با جیب مردم و گیشه سینماهاست.

به همین دلیل هر دولتی که می‌رود و دولتی دیگر جایگزینش می‌شود، در بخش فرهنگ و به‌خصوص سینما یکی از مهم‌ترین آمارهایشان مربوط به میزان جذب مخاطب یا به زبان ساده‌تر تعداد تماشاگران سینما در طول سال است. این بحثی است که بسیاری از شاخص‌ها را در مواجهه دولت و مردم در موضوع سینما مشخص می‌کند.

افزایش تعداد مخاطبان سینما در دولت یازدهم نشان از این مهم دارد که در دو سالی که از فعالیت مدیریت سینمایی در این دوره می‌گذرد، شاهد آشتی مخاطبان با سینما و تداوم روند رو به رشد مخاطبان در سال‌های ۹۳ و چهار ماه نخست سال ۹۴ باشیم و امید می‌رود که تعداد مخاطبان هنر هفتم تا پایان سال ۹۴، به حدود ۱۴ میلیون نفر برسد. بحث درباره سلیقه‌سازی برای مخاطبان در دولت‌های مختلف از طریق سیاست‌گذاری‌های متفاوت، بسیار گسترده است و نیاز به‌کار کارشناسی دقیق دارد. در دولت یازدهم یکی از دغدغه‌ها در عرصه سینما، افزایش مخاطبان بود. این دغدغه در حالی به‌عنوان یک اولویت قرار گرفت که هنوز امکان اکران همزمان آثار سینمایی در تهران و شهرستان‌ها وجود نداشت و بسیاری از آثار سینمایی با فاصله زمانی بسیار زیاد در شهرستان‌های مختلف و در سالن‌های فرسوده اکران می‌شدند.

تلاش برای تجهیز همه سالن‌های سینمایی به سیستم دیجیتال از طریق موسسه سینماشهر به‌عنوان بازوی اجرایی سازمان سینمایی در امور زیرساختی در دستور کار قرار گرفت و این مهم با بودجه بیش از ۱۰ میلیارد تومانی وزارت ارشاد به سرانجام رسید. با این طرح سینماهای سراسر کشور دیجیتالی شدند تا امکان اکران همزمان همه فیلم‌های سینمایی در تهران و شهرستان تا پایان سال ۹۲ و اوایل سال ۹۳ محقق شود. ایجاد اکران همزمان فیلم‌های سینمایی در تهران و شهرستان‌ها موجب افزایش تعداد مخاطبان شد به‌گونه‌ای که در سال ۹۳ سینمای ایران با رشد قابل توجه مخاطبان و میزان فروش نسبت به سال‌های ۹۱ و ۹۲ روبه‌رو بود.

بر اساس اعلام رسمی موسسه سینماشهر، در سال ۹۱ سینمای ایران ۲۶ میلیارد تومان فروش داشته و تعداد مخاطبان سینما ۷میلیون و ۹۰۰ هزار مخاطب بوده است. همچنین در سال ۹۲ فروش سینما ۳۰ میلیارد تومان اما تعداد تماشاگران ۷ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بوده که این امر به‌دلیل افزایش قیمت بلیت سینما است.

در سال ۹۳ سینمای ایران ۵۳ میلیارد تومان فروخت و تعداد مخاطبان سینما به ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر رسید که این رقم رشد ۷۶ درصدی مخاطبان سینما را نشان می‌دهد.

فروش فیلم‌های سینمایی به‌دلیل دیجیتالی شدن سینماها باوجود فرسوده بودن برخی سالن‌ها در تهران و شهرستان‌ها در سال ۹۳ برابر شده و بر اساس اعلام رسمی سازمان سینمایی، سینماهای تهران در این سال حدود ۳۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و در شهرستان‌ها ۲۹میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان فروش داشته‌اند.

روند رو به رشد مخاطبان سینما در سال ۹۴ نیز ادامه داشته است؛ بر اساس اعلام رسمی مسچی، مدیرعامل موسسه سینماشهر، در چهار ماه نخست سال ۹۴ سینماهای سراسر کشور ۲۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان فروش داشته‌اند و تعداد مخاطبان سینما ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر بوده است. این رقم در مقایسه با سال ۹۳ که تعداد مخاطبان ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر و فروش سینما ۱۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان بوده رشدی ۵۵ درصدی داشته و این امیدواری وجود دارد تعداد مخاطبان سینما تا پایان امسال به نزدیک ۱۴ میلیون نفر برسد.

سالن‌های سینما به زبان آمار

بر اساس قانون عرضه و تقاضا، فضای عرضه یک کالا باید متناسب با تقاضا باشد و با توجه به افزایش تعداد مخاطبان سینما در سال ۹۳ و چهار ماه نخست سال ۹۴، این انتظار وجود دارد که زیرساخت‌های سینمایی برای ارائه آثار سینمایی و به عبارتی سالن‌های سینمایی افزایش یابد. با توجه به بودجه اندک فرهنگی و در عین حال دشواری‌های پیش رو در تامین بودجه‌های مورد نظر، عملا ورود دولت به بحث سالن سازی ممکن نیست و تجربه ساخت سالن‌های سینمایی از سوی دولت‌ها نشان از شکست این پروژه دارد. از این رو در دولت یازدهم مدیریت سینمایی کشور با ترغیب بخش خصوصی و ارائه زیرساخت‌های مورد نیاز برای تجهیز سالن‌های سینمایی به سازندگان مجتمع‌های تجاری بزرگ، در این راه اقداماتی انجام داد.

تجهیز سالن‌های سینمایی در شهرستان‌های مختلف از جمله سینما فیروزه نیشابور و سینما زیتون رودبار نمونه‌ای از این اقدامات است که در شهرستان‌ها انجام شده است.

همچنین در بحث تجهیز سینماهای در دست احداث در بخشی از مجتمع‌های تجاری نیز موسسه سینماشهر گام‌های موثری برداشته و سینما چارسو نمونه‌ای از این اقدامات است و مجتمع‌های دیگری نیز به‌زودی در این راستا راه‌اندازی خواهند شد. اما بررسی شرایط سینماهای سراسر کشور نشان می‌دهد تعداد سالن‌های سینمایی که در مجموع به زیرساخت‌های سینمایی کشور در دولت یازدهم افزوده شده، قابل‌توجه بوده و اغلب سالن‌های یاد شده نیز از سوی بخش خصوصی احداث شده است. بر اساس اعلام مرکز آمار کشور، تعداد سینماهای کشور از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۲ کاهش یافته و از ۲۴۶ به ۲۱۲ سینما رسیده است.

مجید مسچی، مدیرعامل موسسه سینما شهر در جلسه مشترک با مدیران کل ارشاد که چندی پیش برگزار شد، در این‌باره یادآوری کرده است: ۱۹۵ سینمای فعال و ۳۲۲ سالن با ظرفیت ۱۱۲ هزار صندلی در سراسر کشور در زمان حاضر فعال هستند. تمامی این سالن‌ها سیستم دیجیتال دارند و سینمایی در کشور به شکل آنالوگ نمایش فیلم ندارد، از این ۳۲۲ سالن، ۱۳۷ سالن سیستم صدای دالبی دارند و ۱۹۵ سینما از ۱۲۵ سینما مجهز به فروش مکانیزه هستند و آمار فروش سینماها را به صورت روزانه دریافت می‌کنیم.

این در حالی است که در شهر تهران ۵۸ سینما و ۱۳۸ سالن فعال با ظرفیت ۴۱ هزار صندلی وجود دارد. همچنین از ۵۸ سینمای تهران ۵۱ فروش مکانیزه و از مجموع ۱۳۸ سالن نیز ۹۱ سالن صدای دالبی دارند. اکنون تعداد سالن‌های فعال سینما در مقایسه با دولت پیشین از ۲۱۲ سالن فعال به ۳۲۲ سالن فعال در دولت یازدهم رسیده است و همه این سالن‌های سینمایی به سیستم پخش «دیی سینما» (دیجیتالی) مجهز شده‌اند.

همچنین با افزوده شدن ۲۷ سالن دیگر تا پایان سال، تعداد سینماهای فعال سراسر کشور به ۳۴۹ سالن سینمایی خواهد رسید.

این رقم با توجه به تعداد جمعیت جوان کشور البته اندک است. «حجت‌الله ایوبی» رئیس سازمان سینمایی بر این باور است که سینمای ایران به بیش از چهار هزار سالن سینمایی نیازمند است و به عبارتی امروز کمتر از ۱۰ درصد از رقم یاد شده در کشور سینما وجود دارد. استقبال مخاطبان از فیلم محمد رسول الله (ص) ساخته مجید مجیدی و نمایش عمومی این اثر سینمایی تا ساعاتی از بامداد نشان از این مهم دارد که تعداد سینماهای کشور اندک و پاسخگوی نیاز مخاطبان نیست و به نظر می‌رسد با حفظ روند رو به رشد سینمای ایران، می‌توان فضایی برای سینمادار شدن یک‌هزار شهر بدون سینما فراهم کرد. به هر حال جهش یکباره تعداد سالن‌های سینمایی کشور به مرور اتفاق می‌افتد و پیگیری این روند در مدیریت‌های مختلف می‌تواند متضمن تحقق رویای ایجاد چهار هزار سالن سینمایی در کشور باشد؛ رویایی که تحقق آن دور از ذهن نیست اما نیاز به زمان دارد.