کسب‌و‌کارپایدار
چرا دیگر باید با مدل‌‌‌های بازیافت بدون بازده خداحافظی کنیم؟
محققان، ۳۸ دریاچه و ذخایر آبی را در سراسر دنیا، از جمله در استرالیا، آمریکا، بریتانیا و اروپا نمونه‌‌‌برداری کرده‌‌‌اند. در همه این مناطق، پلاستیک و ذرات میکروپلاستیک پیدا شد؛ حتی در دورافتاده‌‌‌ترین آنها. داده‌‌‌های بانک جهانی نشان می‌دهد برزیل با ۳/ ۱۱ میلیون تن، چهارمین تولیدکننده ضایعات پلاستیکی در دنیاست که بعد از آمریکا، چین و هند قرار می‌گیرد. از کل این ضایعات تولیدی، بیش از ۳/ ۱۰ میلیون تن (۹۱ درصد) از طبیعت جمع‌‌‌آوری شده، اما فقط ۱۴۵هزار تن (۲۸/ ۱ درصد) آنها به شکل موثری بازیافت شده‌‌‌اند - یعنی در زنجیره تولید به عنوان یک محصول ثانویه، دوباره فرآوری شده‌‌‌اند. این رقم نسبت به میانگین جهانی بازیافت پلاستیک که ۹درصد است، بسیار پایین است. در نهایت، ۷/ ۷ میلیون تن پلاستیک وارد محل جمع‌‌‌آوری زباله می‌شود و ۴/ ۲ میلیون تن دیگر هم به صورت نامنظم (مثلا در خیابان) رها می‌شود.
وقتی مواد پلاستیکی وارد محیط‌زیست می‌‌‌شوند، خرد و کوچک و کوچک‌تر می‌‌‌شوند و در نهایت به میکروپلاستیک -یعنی ذرات کوچک‌تر از ۵ میلی‌متر - تبدیل می‌‌‌شوند. آلودگی ضایعات پلاستیکی بر کیفیت هوا، خاک و سیستم‌های تامین آب اثر می‌‌‌گذارد. سوزاندن پلاستیک هم گازهای سمی، هالوژن، دی‌‌‌اکسید نیتروژن و دی‌‌‌اکسید سولفور وارد جو می‌کند که به‌‌‌شدت برای سلامت انسان مضر هستند. زباله‌‌‌هایی که در فضای باز رها می‌‌‌شوند، سفره‌‌‌ها و ذخایر آبی را آلوده می‌کنند و در افرادی که در معرض این آلودگی‌‌‌ها هستند، باعث مشکلات تنفسی، بیماری‌‌‌های قلبی و آسیب به سیستم عصبی می‌‌‌شوند.
مشکل بازیافت پلاستیک
اگر ۹۱درصد پلاستیک‌های رها شده در طبیعت جمع‌‌‌آوری می‌‌‌شوند (عمدتا توسط شهرداری‌‌‌ها)، پس چرا فقط ۲۸/ ۱درصد آنها بازیافت می‌شود؟ برای اینکه ضایعات پلاستیکی به شکل موثری بازیافت شوند و به محصول جدید تبدیل شوند، ابتدا باید مواد آلوده‌‌‌کننده از آنها جدا شود. مدت‌‌‌های طولانی، این موضوع در سراسر جهان، به معنی شست‌‌‌وشوی مواد پلاستیکی با آب بود. اما در مورد خیلی از پلاستیک‌های کثیف که قدرت زیادی در آلوده کردن محیط‌زیست دارند، این راه‌حل مفید نیست، چون باعث نمی‌شود مواد آلوده به شکل موثری از پلاستیک زدوده شود و در عین حال هزاران لیتر آب مصرف می‌شود و فاضلاب و انواع مختلف ضایعات دیگر را که برای محیط‌زیست مضر هستند، تولید می‌کند. بنابراین، کیفیت، کاربرد و ارزش اقتصادی پلاستیک از بین می‌رود و دیگر در زنجیره بازیافت، ارزشی ندارد؛ به‌‌‌ویژه برای کسانی که در جمع‌‌‌آوری و فرآوری آن دست دارند.
هر سال در سراسر جهان ۳۵ میلیارد بطری پلاستیکی دور ریخته می‌شود که حاوی یک میلیارد لیتر نفت پسمانده هستند. تنها در برزیل، سالانه یک میلیارد بسته‌‌‌بندی پلاستیکی که حاوی ۲ میلیون لیتر نفت پسمانده هستند، دور ریخته می‌شود. و نکته عجیب اینکه یک لیتر نفت، قابلیت این را دارد که یک میلیون لیتر آب را آلوده کند. یک مثال عملی: فرض کنید دست شما با یک روغن روان‌‌‌کننده صنعتی آلوده می‌شود. برای پاک کردن این روغن، آب به تنهایی کافی نیست و شما باید از مواد پاک‌‌‌کننده هم استفاده کنید. در حالی که دست شما هنوز آلوده بود، آب هم با روغن آلوده شد. مواد پاک‌‌‌کننده‌‌‌ای هم که استفاده کردید با روغن ترکیب شد که به یک پسماند خطرناک تبدیل می‌شود. این اتفاقی است که در آلودگی‌‌‌زدایی و بازیافت پلاستیک با آب صورت می‌گیرد که وقتی در مقیاس خیلی بزرگ باشد، ریسک‌‌‌های زیست محیطی را افزایش می‌دهد.
راه حل برزیلی
با در نظر گرفتن این موضوع، استارت‌آپ برزیلی «اکو پن‌‌‌پلس» (Eco Panplas) یک راه‌حل تکنولوژیک برای آلودگی‌‌‌زدایی از بسته‌‌‌های پلاستیکی به شیوه‌‌‌ای اکولوژیک ارائه کرده که نه آب مصرف می‌کند و نه ضایعات تولید می‌کند. این استارت‌آپ، یک پاک‌‌‌کننده اکولوژیک تولید کرده که بسته‌‌‌بندی را از مواد آلاینده تفکیک می‌کند و در عین حال ویژگی‌‌‌های هر دو را حفظ می‌کند. این تکنولوژی ظرف شش سال ایجاد شده و یک خط تولید اتوماتیک‌‌‌سازی شده با ظرفیت بالا و تجهیزات و فرآیندهای انحصاری دارد. به این ترتیب، کلیه روغن‌‌‌های روان‌‌‌کننده صنعتی، جذب و بازیافت می‌‌‌شوند و به یک محصول جانبی تبدیل می‌‌‌شوند که ریسک‌‌‌های زیست محیطی را حذف می‌کنند.
همچنین در این فرآیند، یک ماده خام پلاستیکی بازیافتی با کیفیت عالی تولید می‌شود که امکان بسته‌‌‌بندی جدید با مواد ۱۰۰درصد بازیافتی را فراهم می‌کند. این مواد ۱۰درصد از مواد موجود ارزان‌‌‌تر هستند و بنابراین یک اقتصاد چرخشی واقعی ایجاد می‌شود. اگر ضایعات پلاستیکی که دولت‌‌‌ها و شرکت‌ها جمع‌‌‌آوری می‌کنند، از طریق یک فرآیند پربازده و اکولوژیک بازیافت نشوند تا آلودگی بیشتری تولید نشود، این کار آنها هیچ فایده‌‌‌ای ندارد. ما فقط زمانی می‌توانیم مدعی شویم این مشکل را حل کرده‌‌‌ایم که بتوانیم نرخ بازیافت را افزایش دهیم و همزمان مزیت‌‌‌های اجتماعی- زیست‌‌‌محیطی اثرگذاری ایجاد کنیم.
