جیپ؛ خودرو جنگل نورد

کوشان غلامی

در سال ۱۹۳۹ و با شروع جنگ جهانی دوم، شرکت ویلیس اورلند (Willys Overland) در پی مذاکراتی که با افسران و فرماندهان ارتش داشت، تصمیم به ساخت خودرویی برای استفاده در میادین جنگی گرفت. ایده اولیه ساخت این خودرو از زمان جنگ جهانى اول و نیاز ارتش آمریکا به خودروهای دودیفرانسیل کوچک برای عبور از جنگل‌ها و مناطق صعب‌العبور گرفته شده بود و پس از ارائه مشخصات فنى آن در ژوئن ١٩۴٠ از سوى ارتش آمریکا، از بین ١٣۵ کمپانی که براى کار روى این مدل دعوت شده بودند، تنها دو کمپانى ویلیس و بنتام اعلام آمادگی کردند. مدل اولیه موتور چهار سیلندر جیپ در سال ١٩۴٠ به سفارش کمپانى بنتام توسط شرکت کنتینانتال (Continental) ساخته شد؛ ولى پس از مدت کوتاهی این شرکت بنا به دلایلى تولید این موتور را متوقف کرد.

زمانى که براى ساخت نمونه اولیه این خودرو به کمپانى‌هاى شرکت‌کننده در این مناقصه داده شده بود ۴٩ روز بود، فرصت کمى که کارها را مشکل‌تر مى‌کرد. در آن زمان کمپانى بنتام در معرض ورشکستگی بود و هیچ کدام از مهندسان در شرکت باقی نمانده بودند. شرکت در پی کمک گرفتن از کمپانی‌هاى دیگر و استخدام طراحان و مهندسین جدید بود، به همین دلیل ویلیس اورلند (Willys Overland) درخواست مدت زمان بیشترى را کرد تا بتواند نمونه‌اش را به اتمام برساند.

کارل پروبست (Karl Probst) اهل دیترویت که قبلا براى چندین کمپانى خودروسازى کارکرده و مهارت و خلاقیت بالایی از خود نشان داده بود در ابتدا پیشنهاد استخدام در شرکت بنتام را رد کرد؛ ولی پس از درخواست ارتش آمریکا، این وظیفه را قبول کرده و پذیرفت که این کار را بدون دریافت هیچ گونه حقوق و دستمزدى به‌انجام برساند. وى از ١٧ ژوئیه ١٩۴٠ مشغول به کار شد و تنها ظرف دو روز، طرح‌هاى اولیه خودروى مورد نظر بنتام را آماده کرد، نمونه‌اى که بعدها به اولین خودروى جیپ نظامى دنیا یعنى Willys MB تبدیل شد. طرح پیشنهادى بنتام همراه با شمایى از خودروى مورد نظر در ٢٢‌ ژوئیه ارائه گردید. طرح پیشنهادى ادعا داشت که وزن مورد نظر ارتش را رعایت کرده، ولی بعدها در طى ساخت نمونه اولیه معلوم شد که بسیار سنگین‌تر است. نمونه اولیه بنتام در حالیکه توانسته بود زمان ۴٩ روز را رعایت کند، در ٢١ سپتامبر ١٩۴٠ به صورت دست‌ساز تکمیل شد. ارتش این نمونه را تحت آزمایش‌هاى سخت و طاقت‌فرسا قرار داد، ٣۴٠٠ مایل را طى کرد که تنها ٢۵٠ مایل آن جاده آسفالته بود و سرانجام آزمایش‌کنندگان مشاهده کردند که این خودرو قدرت مناسبی داشته و به جز گشتاور پایین موتور که حدود ٨٣ پوند بر فوت بود، تمامى نیاز ارتش را برآورده خواهد کرد. مسوولان ارتش پس از تشکیل جلساتی به این نتیجه رسیدند که شرکت بنتام برای تولید انبوه این خودرو کوچک بوده و توانایی تولید تعداد زیاد از این مدل را ندارد. بنابراین طرح این شرکت را در اختیار فورد و ویلیس قرار دادند تا تولید بالای ماشینی آن را آغاز کنند.

سرانجام کمپانى ویلیس و فورد نیز نمونه‌هایى را بر مبناى طرح بنتام که از طرف ارتش به آنها ارائه شده بود آماده کردند. کمپانى ویلیس در نمونه خود که کواد (Quad) نام داشت و فورد در نمونه خود به نام پیگمى (Pygmy) هر کدام تغییراتى را به صلاحدید خود به نمونه اولیه بنتام اضافه کردند. مثلا ویلیس به خاطر موتورش سنگین‌تر از نمونه بنتام بود که البته این تغییر بى‌دلیل هم نبود، خودروى ویلیس که از موتورى ساخت کمپانى ویلیس‌اورلند بنام گو دویل (Go Devil) بهره می‌گرفت با گشتاوری بالغ بر ۱۰۵ پوند بر فوت، تنها خودرویى بود که توانسته بود قدرت و گشتاور مورد نظر ارتش را تامین کند. حتی موتور فورد هم با گشتاور ۸۵ پوند بر فوت نتوانسته بود درخواست ارتش را برآورده کند.

در نهایت با توجه به وضعیت متزلزل اقتصادى و خط تولید ضعیف بنتام همچنین برترى‌هاى خودروى ویلیس، قرارداد ارتش به کمپانى ویلیس اورلند واگذار شد و از آنجایی که وزارت دفاع آمریکا احتیاج داشت که تعداد زیادى از این خودرو در مدت بسیار کوتاهى تولید شود، کمپانى ویلیس از دولت درخواست مجوز غیرانحصارى کرد، تا بتواند به کمپانی‌هاى دیگر حق تولید خودرو بر اساس مشخصات ویلیس را واگذار کند. بر همین اساس، کمپانى ویلیس مشخصات کامل خودروى مورد نظر خود را به کمپانى فورد که در تولید سرى و سیستم تولید خطى بسیار پرتوان بود ارائه کرد. در دوران جنگ دوم جهانى ویلیس و فورد بیش از ٧٠٠ هزار سفارش دریافت کردند که نصف آن در کمپانى ویلیس و با نام ویلیس ام‌بى(Willys MB) ساخته شد.

داستان‌های زیادی درباره چگونگی پیدایش نام جیپ نقل شده است که یکی از آنها مبنی بر این است که نام جیپ از کلمه General Purpose به معناى چند‌منظوره یا Government purpose به معنی خودروی با اهداف دولتی گرفته شده و به اختصار (G.P) خوانده می‌شده و در اثر تلفظ زیاد به Jeep تغییر یافته است. روایت دیگری این نام را بر گرفته از نام حیوان جنگلی ملوان زبل به نام Eugene the Jeep می‌داند که موجود بسیار سریع و چابکی بود و به سرعت از میان درختان راه خود را در جنگل پیدا می‌کرد.

اکنون کمپانی جیپ قسمتی از شرکت کرایسلر بوده و تحت شش مدل اصلی تولید می‌شود که معروف‌ترین آنها چروکی و پاتریوت می‌باشند. دفتر مرکزی آن در میشیگان قرار داشته و توسط مایکل مانلی اداره می‌شود.