سید محمد اعظمی‌نژاد* منبع: Mindtools آیا تاکنون از سوی اطرافیان به قضاوت زودهنگام و عجله در نتیجه گیری متهم شده‌اید؟ در دنیای سریع امروزی، به جای اینکه فرصتی برای تعمق و تفکر و استدلال داشته باشیم، همیشه تحت فشار برای اقدامات فوری هستیم. این امر نه تنها می‌تواند به یک نتیجه اشتباه منجر شود، بلکه می‌تواند موجب بروز تعارضات فردی با کسانی شود که برای همان موضوع نتیجه‌گیری کاملا متفاوتی پیش‌بینی کرده‌اند. به ویژه در یک محیط کسب‌وکار چالاک، شما نیاز دارید که اقدامات و تصمیمات خود را بر مبنای واقعیات بگیرید. به همین ترتیب، زمانی که قصد دارید نتیجه‌گیری افراد دیگر را بپذیرید یا آن را به چالش بکشید، باید به استدلال خود یا آنها به صورت پایدار و براساس حقایق اطمینان داشته باشید. برای این منظور می‌توانید از ابزار «نردبان استنتاج» استفاده کنید. معرفی ابزار نردبان استنتاج فرآیند فکر کردن به موضوع خاصی برای نتیجه گیری را تشریح می‌کند. این مراحل در شکل به تصویر کشیده شده است: در پایین‌ترین پله این نردبان، با حقایق و واقعیات مواجه هستیم و از اطلاعات و تجربیات قابل مشاهده استفاده می‌کنیم. از این نقطه به بعد این پلکان اینگونه طی می‌شود: • از اطلاعات قابل مشاهده، بر اساس تجارب قبلی خود انتخابی مناسب انجام دهید. • انتخاب خود را براساس شرایط فرهنگی و فردی تفسیر کنید. • فرضیات ذهنی خود را برمبنای تفسیر ارائه شده، به این موضوعات اضافه کنید. • برمبنای تفسیر و فرضیات نتیجه‌گیری کنید. • سپس بر مبنای نتیجه‌گیری انجام شده، باورهای خود را شکل دهید. • برمبنای باوری به وجود آمده، اقدام درست را انجام دهید. با توجه به اینکه اقدامات ما بر مبنای باورها صورت می‌گیرد و چون در بسیاری از موارد باورها قبلا شکل گرفته است، از طی کردن پلکان نردبان استنتاج سر باز می‌زنیم و به همین دلیل نتیجه‌گیری‌های پخته و درستی عایدمان نمی‌شود. فرآیند استدلال گام به گام ابزار نردبان استنتاج، به شما کمک می‌کند تا به صورت هدفمند به یک نتیجه توافق شده و بدون درگیری با افراد دست پیدا کنید. برای استفاده از این ابزار، گام‌های زیر را جهت یک انجام تفکری چالشی طی کنید: 1) موقعیت مکانی خود را در پلکان نردبان استنتاج پیدا کنید. 2) دلایل حضور خود را در این موقعیت از پایین سطح نردبان استنتاج مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید. در هر مرحله از خود بپرسید که به چیزی و چرا فکر می‌کنید. شاید نیاز باشد در این مرحله دلایل خود را تکمیل‌تر کنید. این سوالات می‌تواند به شما برای پایین آمدن از نردبان (زمانی که در بالای نردبان قرار دارید) کمک کند: • چرا من این اقدام را انتخاب کرده‌ام؟ آیا اقدامات دیگری هم وجود دارد که در نظر نگرفته باشم؟ • چه باوری منجر به تصمیم به این اقدام شده است؟ آیا این باور به خوبی شکل گرفته است؟ • چرا به این نتیجه‌گیری رسیده‌ام؟ آیا این نتیجه‌گیری مناسب هست؟ • چه فرضیاتی در نظر گرفته‌ام و چرا؟ آیا پیش فرض‌های من معتبر بوده است؟ • چه اطلاعاتی را انتخاب کرده‌ام و چرا؟ آیا این انتخاب ها با دقت انجام شده است؟ • از چه حقایق و مشاهداتی استفاده کرده‌ام؟ آیا مواردی دیگر هست که باید آنها را در نظر بگیرم؟ 3) اکنون می‌توانید با میدان دید وسیع‌تری از اطلاعات و مفروضات فرآیند تفکر، نتیجه گیری، شکل گیری باور و اقدام را طی کنید. موردکاوی- فرض کنید گزارش عملکرد سالانه مدیر فروش، نشان از افت محسوس فروش دارد. بنابراین ساده‌ترین کار، اخراج اوست! اما اجازه بدهید بررسی کنیم این سناریو با طی کردن نردبان استنتاج چگونه خواهد بود؟ آمار فروش سالانه (واقعیت) افت داشته است و مدیر فروش در آن نقش مستقیم دارد (انتخاب واقعیت)، فروش طی ماه‌های قبلی نیز نزولی بوده است (تفسیر واقعیت) و این به دلیل عملکرد نامناسب مدیر فروش است (فرض) و نتایج حاصله ناشی از تصمیمات وی بوده است (نتیجه‌گیری) بنابراین او شایستگی احراز این شغل را ندارد (باور) و اخراج بهترین گزینه برای او است (اقدام) نکته اینجا است که با طرح سوالاتی که با استفاده از این ابزار ذکر شد، می‌توان به تغییری در فرضیات یا باور رسید و در نتیجه در تصمیم اتخاذ شده بازنگری کرد. به خاطر داشته باشید گاهی هزینه یک تصمیم یا قضاوت نادرست می‌تواند بسیار سنگین باشد؛ بنابراین بهتر است به عنوان یک مدیر با صبر و شکیبایی تصمیم‌گیری کنید. *عضو هیات رییسه کمیته تخصصی توسعه- انجمن مدیریت منابع انسانی ایران (hrjournalist.blogfa.com)