چگونه از خریدهای ناگهانی در حراجی‌ها جلوگیری کنیم؟

نویسنده: Jean Chatzky مترجم: مریم رضایی منبع: Fortune تصور کنید در حال خرید در یک فروشگاه - یا به صورت آنلاین - هستید و کالایی توجه شما را جلب می‌کند. این کالا چیزی نبوده که از قبل به آن نیاز داشته‌ باشید و حتی تا همین لحظه‌ای که چشمتان به آن خورده، فکر نمی‌کردید به چنین چیزی نیاز داشته‌اید؛ اما همین الان آن لباس یا دستبند یا وسیله آشپزخانه در حال صدا زدن نام شما است. فقط کافی است رمز کارت خود را وارد کنید و ظرف چند لحظه به خیل خریدارانی می‌پیوندید که خرید ناگهانی می‌کنند. با اینکه در لحظه خرید ممکن است خیلی خوشحال باشید، اما این عجله و خوشحالی چندان دوام نمی‌آورد. طبق تحقیق

CreditCards.com (بازار کارت‌های اعتباری آنلاین)، نزدیک به نیمی از «خریداران ناگهانی» از اقدام خود پشیمان می‌شوند.

اجتناب از خرید ناگهانی در حرف آسان است و در عمل کار بسیار سختی به نظر می‌رسد؛ اما بهترین راه برای تضمین اینکه پول‌هایتان را در این مواقع، به‌خصوص حراجی‌های فصلی یا فروش ویژه‌های آخر سال مثل جمعه سیاه (آخرین جمعه ماه نوامبر که روز خرید برای کریسمس است) بیش از حد خرج نکنید، این است که از خریدهای برنامه‌ریزی نشده جلوگیری کنید. به عبارت دیگر، بدانید که برای چه خرید می‌کنید و به این عقیده پایبند بمانید. آیا واقعا به قالب کیک ۱۰ دلاری یا جلد تبلت اضافه نیاز دارید؟ کالاهایی که در این شرایط خریداری می‌شوند، در شرایط عادی هیچ‌گاه مناسب به نظر نمی‌‌رسند و فقط می‌توانند برای فروشنده‌ها سودآور باشند.

حقیقت این است که ضمیر ناخودآگاه شما، رفتارتان را معمولا به‌عنوان یک مصرف‌کننده هدایت می‌کند. تحت تاثیر این هدایت و تاکتیک‌های خرده‌فروشان، خیلی راحت متقاعد می‌شوید که باید چیزی بخرید؛ چیزی که بعدا جایی در زندگی شما ندارد. در این شرایط دو سوال مهم مطرح شود: چرا و چگونه باید از این خرید‌های ناگهانی اجتناب کنیم؟

بهتر است ابتدا به‌دلیل و چرایی این موضوع بپردازیم. به گفته دیوید دستنو، استاد روانشناسی دانشگاه نورث‌استرن، بیشتر تصمیم‌هایی که ما اتخاذ می‌کنیم به فواید کوتاه‌مدت می‌انجامد تا بلندمدت. «آیا من می‌خواهم در همین لحظه احساس خوبی داشته باشم یا اینکه حس خوب این لحظه را قربانی سود بلندمدت در آینده کنم؟ بیشتر افراد ترجیح می‌دهند همین الان ۲۰ دلار بگیرند تا اینکه ۱۰۰ دلار در آینده دریافت کنند. وقتی مبلغی را چند برابر می‌کنیم، افراد به‌طور منطقی باید به سراغ آن بروند، اما در عوض معمولا این گونه است که خشنودی آنی را ترجیح می‌دهند. از برخی جهات، ممکن است این کار درست باشد، اما آنقدر آن را تکرار می‌کنیم که غیرمنطقی می‌شود.»

اگر از این منظر نگاه کنیم، این حقیقت که نسل جدید نسبت به قدیمی‌ترها بیشتر دست به خرید ناگهانی می‌‌زنند، معنای بیشتری می‌یابد. به گفته دستنو، «هر چقدر جوان‌تر باشید، زمان بیشتری برای زندگی کردن پیش روی خود احساس می‌کنید. بنابراین به این فکر می‌کنید که می‌توانم در حال حاضر این پول را خرج کنم یا آن را برای دوران بازنشستگی ذخیره کنم؛ اما چرا باید پولی را ذخیره کنم که تا سال‌های دور به آن دسترسی نخواهم داشت؟»

چگونه از دام فرار کنیم؟

بدانید چه چیزی شما را تحریک به خریدن می‌کند. اینکه در فروشگاه باشید و کنترل خود را در لحظه خرید از دست بدهید یک موضوع مهم است. اما در این میان عوامل دیگری هم وجود دارند. مت اسکولز، تحلیلگر ارشد صنعتی CreditCards.com می‌گوید: «ما در بررسی خود به‌طور خاص پرسیدیم که آیا افراد در حالات هیجان، کسالت، ناراحتی، خوشحالی یا عصبانیت خرید کرده‌اند یا نه.» نتایج نشان داد زنان دو برابر مردان هنگام ناراحتی اقدام به خرید ناگهانی می‌کنند. و هنگام خرید، هم مردان و هم زنان احساس هیجان دارند. دانستن احساساتی که در پس این اقدامات ناگهانی وجود دارد، به شما کمک می‌کند در آن لحظه بتوانید به جای خرید کردن کار دیگری انجام دهید.

بر آنچه دارید، متمرکز شوید. دستنو پیشنهاد می‌دهد که بهترین روش برای حل مشکل خرید ناگهانی در نظر گرفتن تمام و کمال همه چیز است. او معتقد است باید تلاش کنید فکرتان را به چیزی که می‌خواهید مشغول نکنید و در عوض بر قدردانی از چیزهایی که دارید متمرکز شوید؛ «کار ما نشان می‌دهد برانگیختن حس قدردانی باعث می‌شود به مزایای بلندمدت هر آنچه دارید ارزش بدهید. این کار باعث می‌شود بر احساسات کوتاه‌مدتی که پیش می‌آید، آسان‌تر غلبه کنید.»

یک روش دیگر برای جلوگیری از خریدهای ناگهانی این است که حقوق ماهانه‌تان را به صورت ساعتی محاسبه کرده و قیمت آن کالایی را که قرار است بخرید با آن مقایسه کنید. این باعث می‌شود فکر کنید برای فراهم کردن پول آن کالا چند ساعت زمان صرف کرده‌اید. این کار به‌ویژه برای کالاهایی که گران‌تر هستند بسیار مفید خواهد بود، چون به این فکر می‌کنید که آیا صرف چنین زمانی به داشتن آن کالا می‌ارزد یا نه.

یک روش دیگر این است که قبل از انجام خریدهای ضروری لیستی از چیزهایی که نیاز دارید تهیه کنید. اگر عادت کنید که به همان لیست پایبند بمانید، می‌توانید خیلی از خریدهای ناگهانی را حذف کنید. همچنین برای تهیه هدیه که می‌دانید زمان مشخصی دارد، یک ماه زودتر اقدام کنید که زمان کافی برای تصمیم‌گیری داشته باشید.

همواره داشتن اهداف مشخص در زندگی بسیار مفید است. قصد دارید چه کارهایی با زندگی‌تان انجام دهید؟ آیا اهداف مالی دارید که می‌خواهید در بلندمدت یا میان‌مدت محقق شوند؟ این اهداف را در ذهن داشته باشید و بدانید هر خریدی که انجام می‌دهید چگونه بر این اهداف تاثیرگذارند.