جزئیات سیستم «بهای تمام شده» در شهرداری
شهرداری تهران از ابتدای امسال سیستم بهای تمام شده را برای پروژه‌های عمرانی و شهری به اجرا درآورده تا با تسلط بر محاسبات مربوط به قیمت تمام شده پروژه‌ها، استفاده بهینه از منابع را در دستور کار قرار دهد.گفت‌وگو با حسین محمد پورزرندی، معاون مالی و اداری شهرداری تهران درباره جزئیات این سیستم را بخوانید: ارکان نظام جامع مالی چیست و بهای تمام شده به عنوان یکی از اجزای این ارکان چه میزان اهمیت دارد؟
نظام جامع مالی در یک سازمان به مجموعه ارکان مختلفی شامل واحدها و سیستم‌های فرعی وابسته به ماژول اصلی می‌گویند. یک نظام جامع مالی از یک ماژول اصلی به نام ماژول حسابداری تشکیل می‌شود که وظیفه این سیستم به عنوان محور اصلی نظام جامع، مشابه یک آشپز است که برای تهیه یک غذای خوب نیاز به یک سری مواد اولیه باکیفیت دارد. حال اگر ماژول اصلی حسابداری را به عنوان یک آشپز در نظر بگیریم سیستم‌های فرعی، به مثابه مواد اولیه‌ای هستند که می‌تواند باکیفیت یا بدون کیفیت باشند. از سیستم فرعی پیرامون ماژول اصلی مالی، می‌توان به سیستم خزانه‌داری، سیستم حقوق و دستمزد، سیستم پرسنلی، سیستم انبار و اموال و... اشاره کرد.
یکی از این سیستم‌های جانبی، سیستم محاسبه بهای تمام شده است هر چقدر در سازمان‌های مختلف درصد پیشرفتگی و گزارش‌گیری براساس محرک‌های هزینه دقیق‌تر و منطقی‌تر باشد، محاسبه بهای تمام شده یک محصول دقیق‌تر محاسبه می‌شود و در اختیار مدیریت قرار می‌گیرد. اگر سازمان‌ها، سیستم‌هایشان تکامل پیدا کرده باشد و از نظر ساختار مالی طراحی شده و نیز سیستم‌های فرعی که زیرمجموعه آن ماژول اصلی قرار می‌گیرد و نیز از نظر بستر IT شرایط مناسبی فراهم باشد، می‌توانیم بهای تمام شده محصولات را به صورت دقیق‌تر محاسبه و ارائه دهیم.
سیستم بهای تمام شده به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار برنامه‌ریزی مالی در شهرداری چه میزان اهمیت دارد؟
تا قبل از سال ۸۵ که نظام مالی نقدی بود، بخش عمده‌ای از رویدادها و فعالیت‌ها در شهرداری ثبت نمی‌شد، اما بعد از تغییر بستر نظام مالی در شهرداری و استقرار نظام مالی تعهدی، با توجه به این ۵ سالی که از این اتفاق مهم می‌گذرد و در شرایط فعلی که کلیه فعالیت‌های مالی شهرداری در بخش نقدی و غیرنقدی، مطالبات و تعهدات را ثبت کرده‌ایم یک سری سیستم‌های فرعی را به ماژول اصلی اضافه کرده‌ایم که یکی از این سیستم‌های فرعی، سیستم محاسبه بهای تمام شده است.
یکی از مواردی که طی دو سال گذشته مورد توجه قرار گرفته است، استقرار سامانه فرعی برای محاسبه بهای تمام شده فعالیت‌ها، خدمات و پروژه‌های شهرداری بوده است. هر سازمان متناسب با فعالیت خود و نوع محصولاتی که ارائه می‌دهد به این سیستم نیاز دارد. حال شهرداری محصولاتی که ارائه می‌دهد مربوط به خدمات رسانی به شهروندان در جهت ایجاد رفاه در شهروندان، شامل خدمات فرهنگی، اجتماعی، سامانه نشاط و... می‌باشد.
همچنین در پروژه‌ها و خدمات عمرانی و اجرایی نیز به بهای تمام شده نیاز داریم، اینکه بهای تمام شده عملیات و خدمات ارائه شده در رابطه با تکمیل و راه‌اندازی یک پروژه به چه میزان است، این خود یک دغدغه مهم برای مدیریت شهری، شورای اسلامی شهر و در دستور کار شورای شهر بوده که بهای تمام شده پروژه هزینه‌ها به چه میزان است؟
بنابراین می‌توان گفت که رویکرد اساسی این است که با استقرار سیستم حسابداری تعهدی و بودجه‌ریزی عملیاتی، سامانه بهای تمام شده نیز داشته باشیم که این سامانه این قابلیت را ایجاد می‌کند که از نقطه آغاز یک پروژه عمرانی، کلیه هزینه‌ها را شناسایی، بررسی و برآورد هزینه می‌کند و قبل از اجرای پروژه، بودجه را که نقطه آغاز است، مشخص می‌کند. با ثبت دقیق کلیه عوامل هزینه در سرفصل پروژه و داشتن سیستم بهای تمام شده می‌توان ادعا کرد که مبلغ منظور شده به حساب یک پروژه دقیق بوده و مغایرت عملکرد با بودجه قابل اندازه‌گیری و برای سنوات بعد قابل اصلاح خواهد بود.
اگر این سامانه را به طور صحیح مستقر کنیم، می‌توانیم یک قیمت واقعی، منطقی و صحیح به ذی‌نفعان و استفاده‌کنندگان از اطلاعات داشته باشیم.
این سامانه می‌تواند کمک‌های مهمی را در تصمیم‌گیری‌های مدیریت شهری، شورای اسلامی شهر و ذی‌نفعانی که از اطلاعات استفاده می‌کنند، ایجاد کند.
سیستم بهای تمام شده چه پتانسیل‌هایی را برای سازمان ایجاد می‌کند؟
این سیستم می‌تواند در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مدیران نقش مهمی داشته باشد، زمانی که سیستم بهای تمام شده داشته باشیم، می‌توانیم به آسانی بهای تمام‌شده خدمات فعالیت‌ها و پروژه‌های شهرداری را به طور دقیق مشخص کنیم و با استفاده از این شاخص عملکرد، شهرداران مختلف در مناطق و در زیر مجموعه‌های آنان را مورد ارزیابی قرار دهیم. همان طور که مقام معظم رهبری تاکید کردند که به سمت سبک‌سازی در سازمان‌ها حرکت کنیم و این عامل نجات ماست، ضرورت ندارد که تما کارها در ستاد شهرداری هماهنگ و اجرا شود و باید به سمت سبک‌سازی و در شهرداری به سمت محله محوری حرکت کنیم. هر یک از شهروندان باید مدیر شهر باشند، وقتی این شاخص را داشته باشیم، می‌توانیم مناطق و محلات را دریک حالت رقابتی قرار دهیم و این باعث می‌شود در تصمیم‌گیری‌ها بهتر عمل کنیم. زمانی که بهای تمام شده وجود داشته باشد، مهم‌ترین بهره‌برداری را در هر زمینه‌ای به خصوص کارهای عمرانی و اجرایی داریم.
می توان اذعان داشت که سیستم بهای تمام شده ابزاری قدرتمند در اختیار مدیریت شهری است تا در ارتباط با کلیه فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد بتواند اتخاذ تصمیم نماید که فعالیت‌ها را درون مجموعه انجام دهد یا برون‌سپاری نماید.
لطفا درخصوص اقداماتی که شهرداری تهران در این خصوص انجام داده است، توضیح دهید:
در سال ۸۸ اداره کل امور مالی شهرداری تهران با همکاری دانشگاه شهید بهشتی، پس از برگزاری جلسات متعدد، مطالعه و تحقیق و کسب شناخت لازم، الگوی بهای تمام شده را متناسب با فعالیت‌های شهرداری تهران طراحی و با بررسی اسناد هزینه سال ۸۷ شهرداری منطقه ۸، بهای تمام شده را به‌طور آزمایشی محاسبه و اجرا کرد. سپس، از ابتدای سال ۸۹ به منظور دستیابی به منطق بهتر و استانداردسازی فعالیت‌ها از هر منطقه ۲ نفر دارای مدرک مرتبط به‌عنوان کارشناسان بهای تمام شده انتخاب و برای آنها ۴ دوره آموزشی برگزار شد. از آذرماه سال ۸۹ تقریبا زمینه برای فراگیر شدن سیستم و اجرا در مناطق ۲۲گانه فراهم شد. لذا با همکاری شهرداری منطقه ۱۸، تا پایان دی‌ماه به مدت ۲ ماه کل اسناد هزینه، ۲ بار به‌طور کامل در سیستمی که به‌طور همزمان در اداره کل امور مالی در حال پیاده‌سازی بود ثبت تا اشکالات الگوی طراحی شده مرتفع و بومی‌سازی شد و از بهمن‌ماه سال ۸۹ تا پایان فروردین‌ماه سال ۹۰ به مدت سه ماه اسناد مابقی مناطق با همکاری مسوولان بهای تمام شده مناطق و شرکت خدمات مالی شهرداری تهران در سیستم ثبت و محاسبه شد. نکته قابل توجه اینکه به دلیل تغییر ساختار بودجه در سال ۹۰، کدینگ سیستم بهای تمام شده سال ۸۸ متناسب با بودجه سال ۹۰ طراحی شد تا از بروز اشکال هنگام جاری شدن کار در سال ۹۰ جلوگیری به عمل آید.
در حال حاضر نیز سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران در حال پیاده‌سازی نرم‌افزار در سیستم جامع مالی و Link با دو نرم‌افزار بودجه و حسابداری می‌باشد. فاز اول، ایجاد فرم تکمیل اطلاعات اسناد هزینه در سیستم بهای تمام شده است که پیاده‌سازی شده و در صورتی که سازمان بتواند زمان بیشتری را صرف کند انشاءالله هرچه زودتر به گزارش‌ها و محاسبات مورد نیاز در سیستم جدید نیز دست خواهیم یافت.
این نرم‌افزار طوری طراحی شده که اطلاعات صورت وضعیت‌های هزینه در آن ثبت شده و قابلیت محاسبه آنی هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم هر کد پروژه یا محصول و فعالیت‌های اصلی آن را به تفکیک و تجمیع دارا می‌باشد. همچنین ریز هزینه‌های حقوق و دستمزد و استهلاک از سیستم‌های جانبی اخذ و پس از تطبیق با فرمت بهای تمام شده در پایان هر ماه روی سیستم قرار می‌گیرد.
برای دستیابی به بهای تمام شده واقعی و اجرای صحیح آن، برقراری تعامل بیشتر با مناطق و ستاد جهت ایجاد وحدت رویه و اصلاح فرآیندها و بعضی از صورت وضعیت‌های هزینه ضروری به نظر می‌رسید که در این راستا نیز جلساتی در مناطق با حضور قائم‌مقام، معاونان و مسوولان ذی‌ربط برگزار شود تا در صورت وجود اشکال چالش‌های پیش‌رو شناسایی و به سوالات مطروحه پاسخ داده شود. همچنین جلساتی با حضور معاونان شهردار تهران، شهرداران نواحی ۱۲۳گانه و معاونان ذی‌ربط هر حوزه در مناطق در حال برگزاری است.
ارسال نظر